Fan Noli - Anës Lumenjve

Arratisur, syrgjynosur,
rraskapitur dhe katosur
po vajtonj pa funt, pa shpresë,
anës elbë-s, anës spree-së.
ku e lam' e ku na mbeti,
vaj-vatani e mjer mileti,
anës detit i palarë,
anës dritës i paparë,
pranë sofrës i pangrënë,
pranë dijes i panxënë,
lakuriq dhe i dregosur,
trup e shpirt i sakatosur.

se ç'e shempnë derbederët,
mercenarët dhe bejlerët,
se ç'e shtypnë jabanxhinjtë,
se ç'e shtrythnë fajdexhinjtë,
se ç'e pren' e se ç'e vranë,
Ç'e shkretuan anembanë,
nënë thundrën e përdhunës
anës vjosës, anës bunës.


Çirem, digjem i vrerosur,
sakatosur, çarmatosur,
as i gjall', as i varrosur,
pres një shenj' e pres një dritë,
pres me vjet' e pres me ditë,
se ç'u tera, se ç'u mpaka,
se ç'u çora, se ç'u mplaka,
lark prej vatrës dhe prej punës,
anës rinit, anës tunës.
Çakërdisur, batërdisur,
përpëlitur dhe zalisur,
ËndËronj pa funt, pa shpresë,
anës elbë-s, anës spree-së.


dhe një zë vengon nga lumi,
më buçet, më zgjon nga gjumi,
se mileti po gatitet,
se tirani lebetitet,
se pëlcet, kërcet furtuna,
fryhet vjosa, derdhet buna,
skuqet semani dhe drini,
dridhet beu dhe zengjini,
se pas vdekjes ndriti jeta
dhe kudo gjëmon trumbeta.
ngrehuni dhe bjeruni,
korini dhe shtypini,
katundar' e punëtorë,
që nga shkodra gjer në vlorë!


ky ilaç e ky kushtrim
më bën djal' e më bën trim,
më jep forc' e më jep shpresë,
anës elbë-s, anës spree-së.
se pas dimrit vjen një verë,
që do kthehemi njëherë,
pranë vatrës, pranë punës,
anës vjosës, anës bunës.


arratisur, syrgjynosur,
raskapitur e katosur,
brohoras me bes' e shpresë,
anës elbë-s, anës spree-së.

Fan Noli - Fryn Moj Ere


-Ngaj po na vjen, moj erë e rreptë?
Pse vërshëllen me aq mallëngjim?
-Vij drejt nga malet e Shqipërisë,
për të përhapur zi e vajtim.
Fryn, moj erë, moj erë e shkretë fryn,
drejt më zëmër, më zëmër time hyn.


-Nga ata male, moj erë trime,
ç'lajme të reja po na ke siell?
Pse je e vrerët dhe e helmuar?
qiellë me zi përse na e mbiell?
Fryn, moj erë, etj.


Pse e ke synë të trubulluar
e rent kaluar mi t'zeza re?
Pse të pikojnë lottë të zeza,
lottë të zeza posi rrëke?
Fryn, moj erë, etj.

Syri m'u err nga ato që pashë
Ah! nukë mbahem, nuk duroj dot.
Pashë një gjëmë, gjëm të tmeruar,
rent ta haroj, po rentkam më kot.
Fryn, moj erë, etj.


Atje tek losnja në fush' të Korçës,
duke u hedhur lis më lis,
një qivur pashë me nj'çup' të virgjër,
ma vrau shpirtin ay filis.
Fryn, moj erë, etj.


Tokat pushonin, prift nukë dukej,
e pakënduar na u varros;
mihnë dëborën, i bënë varrë,
shpirt nuk më mbeti, forca m'u sos.
Fryn, moj erë, etj.


Atje mi varrë qante një grua,
një grua qyqe me mallëngjim;
burrën të qante më par'a çupën,
për kë të bënte më par'vajtim?
Fryn, moj erë, etj.


Renda e ika e fluturova,
po dhëmbjen time ku do ta fsheh?
Çava oqeane, dete dhe male,
po vajtoj edhe sikundër sheh.
Fryn, moj erë, etj.


-Moj er'e rreptë, erë malsore,
shpirti m'u ndes, zëmra më shkriu;
sytë m'u errë si ty dhe mua,
mëndja në kokë më bubullin.
Fryn, moj erë, etj.


Qëndro të lutem, të kam për t'dhënë
dhe un'i varfri një porosi:
një re të madhe dërgo të zbresë
e ta ngarkojmë me lott'e mi.
Fryn, moj erë, etj.


E kur të kthehesh nga Shqipëria,
Atje në kopshtin, atje t'qëndrosh,
dhe lott'e mia si vesë qjelli
dalë nga dalë do t'i pikosh.
Qaj, moj erë, moj er'e shkretë qaj,
derthmi lottë atje mi varr'e saj.

Fan Noli - Jepni Per Nenen

Ç'thot' ajo e ve e gjorë,
-Mbretëreshë pa kurorë-
Faqe-çjerrur, lesh-lëshuar,
Shpirt e zëmër përvëluar;
Gjysm' e vdekur: "O Shqiptarë,
Nënës mos ia bëni varrë!"
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n'Amerikë.

Qan e lutet Nën' e mjerë,
Kërkon vatrën edhe nderë,
Do lirinë dhe atdhenë,
Si ç'e pat me Skënderbenë,
Bijt' e besës thërret pranë.
Kur i thirri dhe s'i vanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Cilët jan' ata tiranë
Që të pren' e që të vranë
Që të therrë bij e bija,
Dhe t'u-nxi, t'u-mbyll shtëpija?
Derthni plumba, o Shqiptarë,
Gjakn' e Nënës për të marrë,
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Cilët bij të trathëtuan
Dhe të doqnë dhe të shuan
Dhe të lan', o Shkab' e ngratë
Pa fole, pa zog, pa shpatë?
Këta qena, o shok' i mbytni,
Mbushni gjyle që t'i shtypni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Sa kërkon e sa të duhen?
Burrat nga detyra s'ndruhen!
Trim i mirë do të japë,
S'kursen jetën as paratë;
Hithni, hithni tok dollarë,
Të mos mbetemi të sharë.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë.
Se ke djemtë n'Amerikë.

Do të ndihim pa kursyer
Për ty, Nëna jon' e vyer,
Që me drit' e nder të thuresh
Dhe me bijt' e tu të mburesh.
Cila Nënë lyp paranë?
Cilët bij me shpirt s'i dhanë?
Mbahu, Nëno, mos kij frikë,
Se ke djemtë n'Amerikë.

Armë dhe fishekë mblithni,
Qesen edhe shpirtin hithni:
Për lirin' e vëndit t'onë,
Sot -se nesër është vonë-
Jepni, Nënën të shpëtoni,
Komb e vatra të nderoni.
Mbahu, Nëno, mos kij frikë
Se ke djemtë n'Amerikë.

1917

Ler Fan Nolin ti je nje poete e shkathet

Fan Noli - Shpell'e Dragobise


(Elegji për Bajram Currin)

Kur tufani e çthuri fenë,
Kur tirani e krrusi atdhenë,
Mi një brek të Dragobisë
Priret Flamur' i lirisë.


Atje nisi, atje mbaroj,
Atje krisi, atje pushoj,
Rrufe-shkab' e Malësisë,
Në një shkëmb të Dragobisë.


Vendi dridhej, ay mbeti
Se s'tronditej nga tërrmeti.
Dif drangoj i Dragobisë,
Trim tribun i Vegjëlisë.


0 Bajram, bajrak i gjallë,
More nam me gjak në ballë,
Te një shpell' e Dragobisë,
Yll i rrall' i burrërisë.


Thon' u-shtri e thon' u-vra,
Po ti s'vdiqe, or Baba,
As te shkëmb' i Dragobisë,
As te zëmr' e Djalërisë.

As je vrar' e as po vritesh
Legjendar Ante po rritesh.
Dithiramb i Dragobisë,
Tmerr, panik i mizorisë.


Me Zjarr Shenjt u-ndrit kjo shpellë.
Gjer në qjell u-ngrit Kështjellë
Për çlirimn' e Shqipërisë
Katakomb' e Dragobisë.

Lindi në Qytezë (turqisht: Ibrik Tepe), fshat shqiptar në Trakë, jo
shumë larg nga Edreneja. Si disa fshatra të tjera të asaj krahine të
banuar me shqiptarë, Qyteza kishte ruajtur me kohë gjuhën, doket dhe
kostumet e të parëve. Noli e mbante fisin e vet me prejardhje nga Qyteza
e Kolonjës. I ati, Stiliani, ndonëse trashëgoi një pronë tokë, nuk u
mor me bujqësi, po shërbeu si psalt në kishën e fshatit. E ëma, Maria,
ishte shtëpiake. Familja u shtua shumë dhe erdhi një kohë që jetesa u bë
e vështirë për të. Sa qe i mitur Noli hoqi sëmundje të rënda, prandaj
shkollën e nisi me vonesë. Filloren dhe të mesmen i bëri greqisht. Por
me shumë ndikoi tek ai krenaria e fshatit shqiptar për të kaluarën
historike dhe dashuria për shkrimin shqip. Që në bankat e shkollës iu
shfaqën karakteri i pavarur dhe fryma e revoltës. Për këtë shkak nuk iu
dha diploma në kohën e duhur, gjë që e pengoi të emërohej mësues atë vit
shkollor. Më 1900 vajti në Greqi, me qëllim që të nxirrte jetesën dhe
të ndiqte fakultetin e filozofisë. Në Athinë u lidh me një shoqëri
belge, e cila zotëronte tramvajet me kuaj. S'i eci mbarë. Studime nuk i
bëri. Atëherë u hodh në punë të tjera, si kopist, sufler dhe aktor pranë
një trupe greke teatri shëtitës. Tek punonte atje, iu ngjall dëshira të
mërej me dramaturgji. Më 1903 kaloi në Egjipt, ku zuri punë si mësues i
greqishtes. Ndërkohë, njihet me lëvizjen kombëtare. I ndihmuar nga
patriotë, nis veprimtarinë politike dhe letrare: shkruan artikujt publicistikë, përkthen greqisht »Shqipëria ç'ka qenë, ç'është dhe ç'do
të bëhet« të Sami Frashrit. Nga viti 1908 deri më 1912 kryen studimet e
larta për arte në Universitetin e Harvardit, të cilat i përfundon me cum
laude në Bachelor of Arts. Në fund të jetës së tij shkon në Florida.
Atje, në banesën e tij, në Fort Lauderdale, vdiq më 13 mars 1965, larg
atdheut të shtrenjtë, që e deshi me zjarr të pashuar. Fan Noli është
varrosur në Forrest Hill Cemetery, të Bostonit.

Fan Noli - Shen Pjetri Ne Mangall
Fryn' e çfryn veriu,

Ngrin, mërdhin i ziu

Dhe mangallit i afrohet

Që të ngrohet.


Krishtin brënda e gjykojnë

Dhe pas ligjës e dënojnë,

E goditin dhe e shtyjnë,

E pështyjnë.


S'del askush që t'a shpëtonjë,

Roma do t'a kryqësonjë,

Triumfon Legaliteti

Dhe Laneti.


Kur e rrahin dhe e tallin

Pjetri ngulet mbi mangallin;

Kur e pa, u-koll këndezi

Nga qymezi.


Dhe një shërbëtore i tha:

"Je dhe ti një nga ata!"

Po Shën Pjetri proteston,

E mohon.


Kruspull mbi mangallin mblidhet,

Po djek dorën dhe përdridhet;

Se ç'këndon bandill këndezi

Nga qymezi:


"S'ka e s'ka si heroizma,

Edhe si idealizma,

Po kur dimër del behari

S'ka si zjarri."


-"Nga ata je!"- thot' ajo,

E mohon Shën Pjetri: -"Jo!

As e njoh, as e kam parë,

Moj e marrë!"


Kruspull mbi mangallin mblidhet,

Po djek mjekrën dhe përdridhet;

Se ç'këndon bandill këndezi

Nga qymezi:


"Shkab' e shkëmb me poz' e fjalë,

Se ç'na dolle shkrumb e galë,

Në je trim këtu tregoje,

Shko shpëtoje."

Thot'ajo: -"Je, mos gënje!"

Pjetri e mohon me be:

-"Jo, për Zotin, moj aman,

S'jam e s'jam."


Kruspull mbi mangallin mblidhet,

Po djek gjuhën dhe përdridhet;

Se ç'këndon bandill këndezi

Nga qymezi:


-"Simon Pjetër, Bar Jona,

Kështu ndahet kjo dynja:

Kryqi andej, këtej buxhaku

Dhe allçaku.


Se ç' e dogje, se ç' e fike,

Gjel me gjëmb' e këng' armike.

Dhe ndërgjegjen se ç' ia çpove,

Se ç'ia zgjove.


Se ç'vajton Shën Pjetri hidhur,

Lesh-lëshuar, duar-lidhur,

Tri her' e mohoj pa gdhirë,

Faqe-nxirë.