Gegnishtja

Gegnishtja ose e folmja gegë âsht njâni prej dy dialekteve kryesore të guhes shqipe. E flasin shqiptárt gegë në veri të lumit Shkumbin.
Fonetika Çdo gjúh ka nji set tingujsh të cilët përdoren për të ndërtue fjal. Këta tinguj quhen fonema. Gjuhët mund të kén dy fjál që tingëllójn krejt njisoj, por jo dy fjál që shenjójn të njãjtin objekt. Në nji bót ideale fonemet korrepspondójn me germat e alfabetit, por në realitet kjo nuk ndódh. Gjuha angleze, p.sh., ka 26 germa, por ka 44 fonema. Gjuha shqipe ka 36 germa, por ka të paktën 43 tinguj Germat a b c ç d dh e ë f g gj h i j k l ll m n nj o p q r rr s sh t th u v x xh y z zh Tingujt a b c ç d dh e ë f g gj h i j k l ll m n nj o p q r rr s sh t th u v x xh y z zh ã ẽ î û ŷ æ ø
Fonetika ndahet në dy dég kryesóre
1. Fonetika Artikuluese përshkruen tingujt e prodhuem prej aparatit tingullor njerzor
2. Fonetika Akustike studjón natyrën e valëve të tingullit njerzor nepërmjet aparateve fonetike. Kjo nëndég kontribon edhe në krijimin e aparateve që identifikójn zanin njerzor – speech recognition.
Tingujt e nji Gjuhe Klasifikohen ne Tri Menyra
1 - Zãni – Nëse tejzat zãnore dridhen apo jo. Tingujt ‘r’ dhe ‘rr’ ján tinguj dridhës
2 - Mënyra – Mënyra sesi përdoren organet tingullformuese për të prodhue nji foném, p.sh., kur formójm tingullin ‘f’ dhãmbet e sipërm vendosen mbi buzën e poshtëme.
3 - Vendi – Vendi ku rrjedha e ajrit përqendrohet mã shum, p. sh., kur formójm tingullin ‘l’, ajri rrjédh në të dy ânët e gjuhës, kurse kur formójm tingullin ‘j’ maja e gjuhës lugóhet dhe ajri rrjédh nepër kët lug.
'Zanoret Zanoret ndahen në dy grupime të mëdha, hundore dhe gojore. Gjuha shqipe ka pes hundore, ã, ẽ, î, û, ŷ, gjasht zânore gojore, a, e, i, o, u, y, dhe tri gjusëmzânore, ë, æ, ø.
'Nderveprimi i Gjuhes me Qiellzen Gját formimit të tingujve, gjuha dhe qiellza ndërveprójn në dy mënyra,
1) gjuha i afrohet qiellzës në nji vend specifik, ose
2) gjuha krijon distánc me qiellzën nepërmjet ngritjes ose uljes së nofullës së poshtëme. Disa gjuhtár i ndáj zânoret simbas hapjes së gojës jo sipas ngritjes së gjuhës drejt qiellzës. Ky emnin shenjon të njâjtin process prej nji kandveshtrime tjeter. Rezultatet ján të njâjta.
Rregullat e drejtshkrimit të gegnishtes janë vû prej Komisís Letrare të Shkodrës në vjetin 1917, ndërsa drejtshkrimi i fundit âsht propozue prej Komisionit t'Ortografisë në Prishtinë në vjetin 1964.

Un nuk perfshihem tek kjo zon jam ma poshte.........