XHAMALLI loje dramatike

nga Erika Tue 24 Nov 2009 - 6:13

LOJERAT DRAMATIKE TE XHAMALLIT NË TREVËN E STRUGËS
ABSTRAKT

Në rajonin e Strugës në shekuj janë zhvilluar të gjitha llojet e folklorit, krahas tyre është zhvilluar edhe figura e xhamallit, e cila gjer më sot nuk ka qenë e hulumtuar ndër ne.

Xhamalli ka qenë i pranishëm në dasmën e vogël (synet) dhe në dasmën e madhe (martesa), qoftë te dhëndri qoftë te nusja. Edhe pse në të kaluarën dasmat, kryesisht bëheshin gjatë stinës së vjeshtës dhe stinës së dimrit kur temperaturat ishin mjaft të ulëta, xhamalli në shi e në dëborë ecte këmbëzbathur e me pantallona të shkurtëra deri në gju.

Xhamalli ka pasur një veshje karakteristike , ajo dallon shumë nga veshja e krushqve. Kur dikush nga dasmorët (krushqit) do të vallëzonte ose do t’ia “merrte nusen” lugatit, “nusja” e cila mbante në dorë një gjilpëryer e i shponte burrat, atëherë lojërat do të bëheshin më tërheqëse dhe tepër dramatike, sepse xhamalli do ta “sulmonte” atë njeri që ia kishte “marrë nusen”, do ta rrëzonte në baltë apo në dëborë.

Xhamalli te femrat ka një veshje pak a shumë të ngjashme me veshjen e xhamallit te burrat. Një grua vishet si mashkull me xhoke, setre, vesh pantallona, në kokë vë kapë, bëhet me mustaqe dhe me mjekërr, në dorë mban bastun, kurse në vend të penisit do të vërë gurmazin e kaut ose të lopës që është therë për dasmë.Gjysmën e gurmazit do ta fut në pantallon, kurse gjzsmën e gurmazit do ta lërë jasht që të imitojë penisin.Gratë do të gajsen së qeshuri, disa turpërohen dhe fshihen kur e shohin xhamallin në këtë dorë dite. Disa gra më të guximshme, pasi ta shihnin me “penis” përjashta do ta kapnin dhe me forcë do ta shtrinin për toke dh do ta bënin “synet”.

Qytetërimi ka bërë që xhamallidhe lojrat e tij dramatike të mrekullueshme të zhduken pothuajse gradualisht. Gjurmë të xhamallit sot ruhen shumë rrallë edhe atë vetëm te gratë, vlen të theksohet se lojërat e tij janë tepër të zbehta.

Fjalë kryesore: xhamall, folklor, synet, dasmë, gra, burra, gurmaz, lugat, gogol, gogoloç, nuse, mësysh.