Poezi nga Martin Camaj

First topic message reminder :

TRASHEGIMI...

Katundi arbresh kaluer
mbi qafën e bjeshkës
shklet majën e humnerës
Shum ujë në lum
veshi i shkambit ushton.

Dheu më vren me synin e plakës
njiqindvjeçare
"Nanëmadhe, po shkon:
çka don me vehte të merrsh
në kodrinë, nën qeparisa?"
"Hijen e tire, bir!"

Dimën. Në ferrën e murrizit
la delja tri fjolla leshi.
Tri fjalë më la tezja arbreshe
te dheu i eshtnave tonë.

Fjalët e gjuhës seme - nji
udhtimë e gjatë e gjatë në kohë,
nji ushtimë e gjatë e gjatë
ndër veshë.

DITE SHIU ME MERTURIN E GURIT...


Bariu krah-thatë te ura e zjarmit lodhet
ndërmend
për dhitë damtare përjashta:
në gotën e çveshun drite grihen syzit
e hardhiave nën gurë e unurë.

Dhe tret ndër andrra të përhime:
mbi rrasat e gurit në Mertur
plasin sytë e sqepve grimë-grimë
nën dhambët e ujqve,
kokrra groshe e drithi në palaré.

Gjeli këndoi në tra
e u zgjuen prej gacash ndër unë
pendlat – bletë e gretha bashkë:
mija zane plasën në trutë e bariut.
Dhe u çue krejt dheu në kambë
me lata e topra edhe armë të vjetra
e u lëshuen ndër ujq.

Mejti shiu në Merturin e Gurit
dhe dielli u ndejt në perëndim
me rreze të lodhuna
në mishin e ujqve mbi dhambët e majeve
kortarë-kortarë.

BLETA NE VERI...

Kundër thanjes së Herodotit
si mbas të cilit andej Istrit
nuk gjallnuekëshin bletë. –
Libri V, I

Doli agimi e avulli
zbuloi trajta të ajthta
para derës së Veriut.

Sytë e errët mbas një nate
pa gjumë
u prirën andej Istrit e panë
si me qenë në Jug
bletë përpara zgjonit me krahë ari
gati me u lëshue fluturim

kah rrezet për net të mungëta.

DESHTIMI...

Nuke çova zanin në kor
aty ku duhej: prej frike, turpi?
“Atëherë, del jashtë! – Më tha mjeshtri.
– Del jashtë!”

Prej të mbramit rresht në fund
u shkëputa, spec prej vargut në tra,
e njeha shkallët nji nga nji
deri në fund,
nën dhé
me peshën e njiqind syve në krahë.

KONA...

Askush të mos pyesë për pritën e fshehtë
mes dy shkambijve!
Sendet në kohë i mbulon cipa e hollë
e avullit që ishte ujë mes dy shkambijve:
edhe kanga e humbi melodinë e vet,
Kona e vogël.

Mos e sjell kryet andej
e le të bahet fshehësia
rreth i përkryem hekuri.

NEN HIJEN E SENDEVE...

Nën hije ku sot mbasdite pushova
e këputa fije bari n’mendim,
cicrrojnë bujqit e natës.

Pranë votre ndigjoj plasje
bishtajzash
gjineshtre në parzëm.

AI MAL AKULLI NDAN KOHEN...


(Ai mal akulli kish nji emën,
nji emën tabú!)

Para se të mbylleshin sytë në gjumë,
pashë malin e akullt të bardhë
te kambët e mia.
Erdhi era me diell dhe e shkrini
e aty nën hijen time doli nji bimë.

FORMULE MENGJIE...

Lejthia lejthia lejthia
njimijë mgjyra në këtë dhé
faqja e kuqe e grues së bardhë
me lythin e zi në mollëz
nuk më do nuk më do
e kaptë dhimba e kresë
le të vijë e të thotë:
ma largo ma largo!

Lejthia lejthia lejthia
andrrat e mia andrrat e mia
i lumi unë për ty
më le shteg me folë:

Peni i kuq në rremb
e liga larg trupit tand
shkëndija shkëndija në gurë
zemra i plastë sy-grizhës
shkëndija shkëndija n’unur.

Natë e vetima plastë
mbi malin e thatë
mbi andrrën e keqe!
Lejthia lejthia lejthia
e liga ndër leqe!

DRENI PLAK...

Barijtë tradhtisht e lanë shkret bjeshkën
për ngrohësinë e vërrijeve.
Dirgjen shtigjeve tue folë me za të naltë
punë grash e qeshin
me ujin e prronit zhgrehshëm tue u derdhë,
prej pusi në pus.

Dreni plak çoi kryet prej dheut të djegun,
e vrejti gjethin e zverdhun. Mandej
shkoi e u kap me të bijtë për punë
drenushash.

I thyem e la edhe ai bjeshkën e ndoqi
gazin e prronit teposhtë, shigjetë zjarmi
mërgues për vendet e vuta e bar dimni
që kurr nuk ka me e prekë!

Kur e vranë, barijtë i hapën qepallat
e i panë ndër bebza
shum drej tu pi currila uji.

SHKUSHULLIM...

Kush iu kujtue territ
që bie në luginë mbas fikjes së yjve
para agimit?
Shkatrruesi i vetes, nji krip-bardhë
e gjeti se koha e mungët
mes dritave
i hyn për palcë gurit
dhe ashtit njerëzor.

Terrin mes dy dritave
s’e duron ylli që shkoqet,
as njeriu.

SKULPTURE ME SY KRYPE...

Mjekër-pakrehun plak
dhe i shkujdesun me qafë të vjedhun
atleti

shikon përmes dy kokrra krype
në largësi
dhe hana as dielli s’u ndalën
nji timtë, dy tri mijë vjet,
në shtegun e prendimit
me i ndritë.

FIJE MENDAFSHI...


Fije mëndafshi n’ajër nxe
nga dielli i mbasditës
ndalen e rrijnë pezull
përmbi vetminë e dheut

mandej ulen e lodrojnë
ndër veti mashkull e femën
nëpër sende që ndryshe
nuk bien askurr në sy.

Në muzg kur ulet era
pushojnë fjollza fjollza
bardh, mbi thepa drizash
krahas me lule.

ALTER EGO...

Nji zezak i verbet
me nji qen ne mantel lekure
mjedis kalldremit ne qytetin e madh
te USA-s

qendrojne palevize ne kambe.
Njerezia u vjen rrotull
uje rreth nji curri binjok
ne zemer te lumit.

Uje i larme perreth plages
ne trupin e nji gjiganti.

DJEGA E VJESHTES SE DYTE...

Në lulimin e mbramë
drandofillja ndrroi bulzën
prej saj zbërthyen fletë vezake.

Njomza në vjeshtë, e shkurtë,
rrezja e fikun në sy të ligshtë
nuk ishin sendegja të trishta!

Djega e lashtë, egoiste,
vesë mëngjesi ndër gjethe t’zverdhuna
shkrihej me dyllin e tretun
dhe ulej ndër rranjë.

ISHULLI...


Çdo hymje n’ishull u mbyll
spitali dyer hekuri u mbyll
e çmendorja për qen, pranë.

Përmbas horizontit – heshtimi,
mes flokësh kaçurrela resh
zbardhen sy qeni
në suazën e veshëve lopata.

Banorët e ishullit enden
shkushullueshëm
nëpër ishull sa nji qeth buke
në hartë
para qenit të sëmunë,
enden me vargoj qeni në dorë
dhe era u vjen djersë qeni.

MAL I RREXUEM...

Ne oren gjashte t’agimit
i qindronte aty shtrengates
Ne mjesdite u shkoq pylli
mollza e faqes, e ra ne lume

Ra dielli e ndriti dhene e ri
rraje te shkyeme, lisa te percame
e sosjen ne vetedijen time

Banoret e malit perballe pyeten:
vend i brishte, ku t’i fshehim syte
ne ballin tand pa lisa?

NJE POETI TE SOTEM...

Rruga jote a e mire;
Parkat jane fytyrat ma te shemtueme
te miteve klasike. Ti nuk shkrove per to
por per rasa guri e balle njerezore
me rrudha shum e per dashunine

Vargjet tua jane per t’i lexue ne heshtje
e jo para mikrofonit
si te cetes se poeteve tjere

zemra
ndonese nen shtate lekura
akull,

akull
ndonese nen shtate lekura.

LENI LUMEJT...

Leni lumejt te derdhen te gjithe ne Adrie
dhe ne detin Jon
e rrezja te lodroje me vale
per kenaqje te zemres e te mendes sone.
Vashat t'i lagun kambet n'uje
para syve tone te qarte.

Ngjyra e grunit dhe e ullinit
t'u shihet ne faqe e ne bebezat e synit
dhe kulmi i shpise te jete bungu
e pragu guri.

Kur te ulen valet
fryma jone do te matet
me gjansine e detit: atehere
do te pushojme
te kambet e bjeshkve te bardha.

MIMOZAT...

Simjet per te paren here
mimozat ne doren e nji vashe i pashe
qetsisht tue marrun fryme si ne dege.

Mimozat erdhen tue pru me vehte
ngjyren e ditve te blera,
afshin e zemrave qe rriten nga nji fije
per dite, pershperitjet e egra e te lehta
te atyne qe shkelen ne prakun e jetes
me kambe te dyshimta, me frige.
Me duer tona te vrashta,
te zanuna me sende tjera,
s'kemi si me u perkite
dhe aroma juej humb ne eren e luleve
te mbytuna ne parzmet e grave vjeshtore.
Lule mimozash, bartse kujtimesh,
mes stinve e te pa stine
na s'kthejme kurr ma te ju.

Simjet per te paren here
mimozat ne doren e nji vashe i pashe
qetsisht tue marrun fryme si ne dege.

Filli i gjetun


Natën që shkoi u fikën dritat e mbeti
qyteti në terr deri n'agim.

Amvisat kërkuen llampat vojguri
e s'i gjetën në terr.

Në nadje ra dielli e zbeu
faqet e rrokaqiellëve.

Në nadje vrejta rrethin e andrrave
në truell
e gjeta fillin e tretun
në pikën e ndaljes së dritës.

Leter nga Jugu


Larg në nji tjetër botë jam
e shikoj kah mali :
rêt ruejn majën kujdesëshëm
pse ajo âsht e vetmja mbështetje
e qindresës së tyne në ajr.
Harrova gjithshka, Lule,
në botën e malit e të qiellës
unë pasqyrë e pandame e rêve.
Po të shkruej se këndej
sa shkambi ka ngjyrën
e faqeve të rrezituna.
Muret e shpijave janë kështjellë
të rrxueme me frangjija të panjehuna
e njimij sy më shikjonë
npër to kur parakaloj
në pikë të mjesditës pa hijen teme për bri.

Lule, sonte ndoshta do të bijë
shi i nxhetë në Jug
e nesër do të shoh mes avullit
ylberin e shtrëngatës së kalueme
e atëhere kam me kthye te ti.

Pranvere 1961


Pranverë, sa i bukur pushimi
para syve tu të zgjuem.

S´kam prekun blerim
qyshë se kam lanun Jugun.
(Mbrenda parzmit tem
fluturojnë mija dallndyshash në kthim.)

Toka s´më njeh tue dalë prej borës
dhe kambët e mija npër të
janë të hueja.

Shoh orizontin : pesha e hapsive
që e mbajta gjithdimnin në krah
shkrihet mbi barë.

Shpresoj se kur të bijë bleta
në lule
kam me i buzëqeshë gjithshkades.

Gjarpijt e zez


Motiv arbresh

Ne driza jane gjarpijt e zez
e ti je e zhveshun nen diell.
Ne driza jane gjarpijt e zez
e rrijne buze ne buze,
e jeta e tyne asht e bardhe,
e bardhe e bardhe nen diell,
e jeta e bardhe e bardhe,
nen diell e bardhe, e bardhe.

Mjaltezat lagin me mjalte
gurzit e projeve te thata.

Motiv i vjeter ne kthim


Shtatë vasha u çuen peshë
Kur ngjyra e korbit fluturoi
Përmbi shtyllën e jetës:
Sqepi i dukej i verdhë, gati i bardhë
Mes pendlave të zeza.

Shtatë vasha u quen peshë
E u turrën vrap me funda
Në duer sa qethi mbas korbave
E vetëm me za i tretën si plafa të murmë
Nën karmat e vendit tim.

Po s'erdhët ju, vasha,
Kur të zbardhen pusat e ujit
Në lumë përpara agimit,
Ngurzohen edhe duert e foshnjeve
Në palare.

Dreke Malsore


Sot ashtë marrë një gjak.
Dy plumba lëshuen përdhe një burrë.
Sot ashtë marrë një gjak.

Nën tunin e spatës
Pëlset rrashta e kaut te prroni.
(Drekë të mëdha po bahen sot!)

Sot ashtë marrë një gjak.

Gjama e burrave tërbueshëm
Përzihet me erën e mishit ndër zjarme.
E gjethi i Vjeshtës bie i djegun mbi kapuçat e bardhë
Ndë tryeza, jashtë

Natë. Në vorrezat mbi kodër
Tokë e re, hanë e re.
Ujqit janë ulë prej malesh
E pijnë gjak në përrue.

Nji stine e humbun


Verës sa nji mëngjes me vesë
nuk ia pau kush ballin simjet
me sy të përlotun të sjellun
kah mali.

Vjetit nuk i mungon asnji ditë
në kalendar e i dhimbet
e mbramja pikë e dyllit në djegie:
e sotmja ka ndijen e dridhjes
së fletëve të shqemes
para dhambëve të sutës.

Nen hijen e sendeve


Nën hije ku sot mbasdite pushova
e këputa fije bari n’mendim,
cicrrojnë bujqit e natës.

Pranë votre ndigjoj plasje
bishtajzash
gjineshtre në parzëm.

Shkushullim

Kush iu kujtue territ
që bie në luginë mbas fikjes së yjve
para agimit?
Shkatrruesi i vetes, nji krip-bardhë
e gjeti se koha e mungët
mes dritave
i hyn për palcë gurit
dhe ashtit njerëzor.

Terrin mes dy dritave
s’e duron ylli që shkoqet,
as njeriu.

Skulpture me sy krype


Mjekër-pakrehun plak
dhe i shkujdesun me qafë të vjedhun
atleti

shikon përmes dy kokrra krype
në largësi
dhe hana as dielli s’u ndalën
nji timtë, dy tri mijë vjet,
në shtegun e prendimit
me i ndritë.

Fije mendafshi


Fije mëndafshi n’ajër nxe
nga dielli i mbasditës
ndalen e rrijnë pezull
përmbi vetminë e dheut

mandej ulen e lodrojnë
ndër veti mashkull e femën
nëpër sende që ndryshe
nuk bien askurr në sy.

Në muzg kur ulet era
pushojnë fjollza fjollza
bardh, mbi thepa drizash
krahas me lule.

Ishulli



Çdo hymje n’ishull u mbyll
spitali dyer hekuri u mbyll
e çmendorja për qen, pranë.

Përmbas horizontit – heshtimi,
mes flokësh kaçurrela resh
zbardhen sy qeni
në suazën e veshëve lopata.

Banorët e ishullit enden
shkushullueshëm
nëpër ishull sa nji qeth buke
në hartë
para qenit të sëmunë,
enden me vargoj qeni në dorë
dhe era u vjen djersë qeni.

Ishulli



Çdo hymje n’ishull u mbyll
spitali dyer hekuri u mbyll
e çmendorja për qen, pranë.

Përmbas horizontit – heshtimi,
mes flokësh kaçurrela resh
zbardhen sy qeni
në suazën e veshëve lopata.

Banorët e ishullit enden
shkushullueshëm
nëpër ishull sa nji qeth buke
në hartë
para qenit të sëmunë,
enden me vargoj qeni në dorë
dhe era u vjen djersë qeni.

Nje poeti te sotem


Rruga jote a e mire;
Parkat jane fytyrat ma te shemtueme
te miteve klasike. Ti nuk shkrove per to
por per rasa guri e balle njerezore
me rrudha shum e per dashunine

Vargjet tua jane per t’i lexue ne heshtje
e jo para mikrofonit
si te cetes se poeteve tjere

zemra
ndonese nen shtate lekura
akull,

akull
ndonese nen shtate lekura.

Rrungaja ne Mars



E kushdi, kush vjen ma

pare!

Ngrija apo fryma e detit?

Mes nesh bie mjegulla dhe erret
nder sy qafza e kemishes
mbi parzmin veruer.
Mange te gjana u fryne me ajer
tue nga neper lume e zdathun n'uje
ne grohtesine e gushtit.

Kore e vonueme --- beli yt i holle,
mos u perplas per rrezet e diellit,
mos e ndal fjalen ne gjuhe, flori.

i vjedhun. Kokrrat e sheges s'e plasen
levoren, te hollueme si leter cigarje,
e prit nande muej me u skuqe ato
prej turpit. Mbas levores

mali mjedis.
E kushdi, kush vjen ma
pare!

E ne mos ardhsha, eja e me prit
sa te prita nje bore
te rrungaja ne mars.

Sille mandej faqen e librit,
e qenies sate grueje me zemer.
Ne mars ka me u ndale edhe koha
ne syzit e pacelun t'hardhise dhe kokrrat
e shiut, t'imtat e motit, ke me i nda
tue keqyre ne lume nese ban pune dore,
arno, sharno, nje ti- nje uji,
nje ti- nje uji, nje ti.

Leni lumenjte


Leni lumejt te derdhen te gjithe ne Adrie
dhe ne detin Jon
e rrezja te lodroje me vale
per kenaqje te zemres e te mendes sone.
Vashat t'i lagun kambet n'uje
para syve tone te qarte.

Ngjyra e grunit dhe e ullinit
t'u shihet ne faqe e ne bebezat e synit
dhe kulmi i shpise te jete bungu
e pragu guri.

Kur te ulen valet
fryma jone do te matet
me gjansine e detit: atehere
do te pushojme
te kambet e bjeshkve te bardha.

Mimozat

Simjet per te paren here
mimozat ne doren e nji vashe i pashe
qetsisht tue marrun fryme si ne dege.

Mimozat erdhen tue pru me vehte
ngjyren e ditve te blera,
afshin e zemrave qe rriten nga nji fije
per dite, pershperitjet e egra e te lehta
te atyne qe shkelen ne prakun e jetes
me kambe te dyshimta, me frige.
Me duer tona te vrashta,
te zanuna me sende tjera,
s'kemi si me u perkite
dhe aroma juej humb ne eren e luleve
te mbytuna ne parzmet e grave vjeshtore.
Lule mimozash, bartse kujtimesh,
mes stinve e te pa stine
na s'kthejme kurr ma te ju.

Simjet per te paren here
mimozat ne doren e nji vashe i pashe
qetsisht tue marrun fryme si ne dege

Trashegimi


Katundi arbresh kaluer
mbi qafën e bjeshkës
shklet majën e humnerës
Shum ujë në lum
veshi i shkambit ushton.

Dheu më vren me synin e plakës
njiqindvjeçare
"Nanëmadhe, po shkon:
çka don me vehte të merrsh
në kodrinë, nën qeparisa?"
"Hijen e tire, bir!"

Dimën. Në ferrën e murrizit
la delja tri fjolla leshi.
Tri fjalë më la tezja arbreshe
te dheu i eshtnave tonë.

Fjalët e gjuhës seme - nji
udhtimë e gjatë e gjatë në kohë,
nji ushtimë e gjatë e gjatë
ndër veshë.