Anemia

I.ANEMIA (mungesa e komponenteve te gjakut)


Anemia eshte nje
nder crregullimet me te shpeshta te gjakut, qe rezulton nga
pakesimi/zvogelimi/renja e numrit te rruazave te kuqe te gjakut ne
organizmin e njeriut. Ky lloj crregullimi mund te sjelle probleme te
pariparueshme shendetsore, si rezultat i uljes se nivelit te Hb
(hemoglobines), ne rruazat e kuqe, e cila eshte nje nder komponentet
perberes me te rendesishem te rruazave te kuqe te gjakut, qe ben
transportimin e oksigjenit ne te gjitha indet e organizmit.
Komplikacionet e shkaktuara jane te shumellojshme. Do te mundohem t'i trajtoj me poshte gjate shpjegimit te kesaj patollogjie.

Shkaktaret e anemise jane te shumte, por nder me te rendesishmit mund te vecohen si:

*Shkaterrimi i tejskajshem i rruazeve te kuqe
*Hubja e gjakut( kjo mund te vije nga shume faktore)
*Prodhimi dhe rigjenerimi i pamjaftueshem i rruazave te kuqe.

Nder te tjera mund te themi se anemia rrjedh edhe nga shkaqe te tjera pervec te mesipermeve, sic jane:*Anemi qe vjen nga crregullimet e trasheguara ne organizmin e njeriut
*Kequshqyerja, si mungesa e hekurit dhe Vitaminave
*Infeksionet e ndryshme
*Prezenca e disa kancereve
*Ekspozimi ndaj medikamenteve toksike

A. Anemia e shkaktuar nga shkaterrimi i Rruazave te Kuqe (Anemia Hemolitike)

Anemia
Hemolitike (Hemo=gjak, Lytic=shkaterrim) vjen si rezultat i
shkaterrimit te parakohshem te rruazeve te kuqe te gjakut. Jetegjatesia e
rruazave te kuqe normale mund te shkoje deri ne 120 dite, por ne rastin
e anemise hemolitike, kjo jetegjatesi shkurtohet deri ne 25 % te
jetegjatesise normale. Ne kete rast, indi kockor qe prodhon rruazat e
kuqe, nuk eshte ne gjendje qe te plotesoje nevojat e indeve te ndryshme
te organizmit me rruaza te kuqe.

B. Anemia Hemolitike e Trasheguar

Ka disa lloj Anemishe Hemolitike te Trasheguara, nder te cilat mund te permendim:

*Sickle Cell Anemia
*Talasemia
*Deficienca/mangesia e nje enzime te quajtur G6PDHG (Glukoze-6-Fosfato-Dihydrogjeneze)1) Sickle Cell Anemia eshte nje nga format me te ashpra te anemise qe
mund te gjendet kryesisht tek popullsite me prejardhje Afikane, por mund
te preke gjithashtu edhe popullsite me prejardhje Kuakaze, Arabe,
Indiane dhe Mesdhetar, por ne jo me te njejtin ritem dhe shpeshtesi si
ne popullsite Afrikane. Ne kete rast, Hb (Hemoglobina) krijon nje forme
tejet te papershtatshme gjate procesit te shperndarjes se Oksigjenit,
duke bere keshtu qe ajo (Hb) te kete krijuar nje forme tashme anormale.
Kjo con ne shkaterrimin e parakohshem te rruazeve te kuqe te gjakut, dhe
ulje te nivelit te hemoglobines nga ana klinike

2) Talasemia.
Kjo eshte nje forme anemie qe prek kryesisht popullsite me prejardhje
Mediterrane, ne vecanti dhe ato Afrikane e Jug Perendimore Aziatike. Kjo
forme anemia karakterizohet nga rruaza te kuqe anormale dhe jetegjatesi
te shkurter te tyre.Rezultojne dy lloj talasemish, qe jane: Talasemia
major, dhe minor. Qe te dyja shkaterrojne rruazat e kuqe te gjakut, por
ajo Major eshte me e ashpre, duke bere qe hekuri i ndodhur ne gjak, te
depozitohet ne lekure dhe organe vitale te organizmit.

3)Mungesa e G6PDHG
Mungesa
e G6PDHG prek kryesisht popullsite me prejardhje Afrikane, por ne te
njejten ka rezultuar qe te preke dhe grupe te tjera popullsish. Ne kete
rast, Rruazat e kuqe mund te mos prodhojne sasi te mjaftueshme te kesaj
enzime te rendesishme ose sasia e prodhuar rezultat te jete anormale.

C) Anemia e shkaktuar nga Humbja e Rruazeve te Kuqe te Gjakut.
Kjo
lloj anemia mund te shkaktohet humbja e madhe e gjakut si pasaje e nje
demtimi, operacioni, apo edhe moskoagulim te rregullt te gjakut.D)Anemia e shkaktuar nga prodhimi i pamjaftueshem i Rruazave te Kuqe te Gjakut
Kjo
lloj anemie vjen si shkak i paqendrueshmerise se indit kockor ne
prodhimin e mjaftueshem te rruazave te kuqe te gjakut, ne menyre qe te
plotesoje nevojat e indeve te organizmit. Kjo mund te vije si rezultat i
pranise se disa lloj kanceresh ne organizmin e njeriut, apo edhe nga
semundje te ndryshme kronike.
Anemia ndodh edhe ne rastet kur
organizmi nuk eshte ne gjendje te prodhoje eritrocite(rruazat e kuqe) te
shendetshme si rezultet i mungeses se konsiderueshme te hekurit ne
sistemin e qarkullimit.
Ka disa raste te prekjes se grupeve te
ndryshme nga mosfunksionimi si duhet i disa proceseve fiziologjike dhe
kimike qe mund te jene me teper te klasifikuara si klinike dhe te
pamundura per tu kuptuar nga publiku i gjere, prandaj nuk po zgjatem ne
trajtimin e tyre. Gjithesecili ndodhi ka te vecantet e vet dhe kerkon
nje shpjegim fiziologjik dhe klinik te ecurise se semundjes qe nga
parandalimi, fillimi, shfaqja, dhe ne fund trajtimi me medikamentet e
duhura.

II. Shenjat dhe Simptomat e Anemise.

Nese dikush
eshte i prekur nga anemia nder shenjat me te mundshme dhe me te
zakonshme mund te jene, si zbehja e lekures, skuqje jo normale e buzeve,
dhe krijimi i nje shtrati tek thonjte e te pre****e.
Nder te tjera
mund te permendim gjithashtu edhe irritabilitetin e rritur, lodhjen
fizike, marrje mendsh, dhe takikardi (rrahje e shpejte e zemres.)
Ka
edhe shenja, apo simptoma te tjera te cilat jane me teper per tu
trajtuar ne rruge klinike dhe nuk ja vlen besoj qe te trajtohen ketu.

III. Diagnostikimi i Anemise.
Ne
shumicen e rasteve diagnostikimi i kesaj patollogjie ndodh pasi te jene
kryer nje sere testesh te perberjes se gjakut, sic mund te jete testi i
perberjes se gjakut, duke perfshire ketu te gjithe komponentet e tij.
Edhe ne kete rast shpjegimi i testeve te ndryshme eshte me teper me
rendesi klinike sesa edukative dhe njohese.IV. Trajtimi dhe Kurimi i Anemise
Trajtimi varet direkt ne llojin dhe
shkakun e anemise. Shpjegimi eshte me teper klinik edhe ne kete rast.
Zakonisht trajtimi fillon me ristrukturimin e niveleve te Fe (hekurit)
ne gjak, qe mund te coje ne degjenerim te semundjes. Gjithashtu edhe
mungesa e acidit folik dhe Vitamines B12, qe te dyja keto komponent te
rendesishem te gjakut ne procesin e koagulimit.

Bazuar ne shkakun e cdo lloj anemi, edhe trajtimi mund eshte pjese e nje seleksionimi menyrash dhe mjetesh qe perfshine

*Transfusion te rruazave te kuqe te gjakut te marra nga nje donor
*Heqja
dhe transplantimi i Shpretkes ose trajtimi me ilace qe mbrojne
qarkullimin normal te rruazave te gjakut brenda sistemit te qarkullimit
*Trajtimi
me medikamente qe luftojne infeksione te ndryshme dhe qe stimulojne
indin kockor ne prodhimin me te madh sasior te ketyre rruazeve
*Trasplantim i indit kockor, ne rastet e formave malinje te Anemise.

V. Si te parandalojme Anemine.
Parandalimi
ose jo i anemise varet direkt tek shkaku i saj. Deri me sot,
fatkeqesisht nuk eshte provuar klinikisht asnje metode parandalimi e
anemise perderisa ndodh si rezultat i defekteve gjenetike te trasheguara
qe ndikojne rendshem ne prodhimin e eritrociteve dhe hemoglobines ne
gjak.


Ne kete shkrim shpjegova me teper anet klinike te kesaj patollogjie fatale.

Sickle Cell eshte nje tjeter lloj anemie, ndryshe nga kjo qe une
shpjegova me siper. Anemia eshte mungese e rruazave te gjakut si
rezultat i shkaterrimit te qelizave riprodhuese. Qelizat e gjakut nuk
jane te perhershme, ato rigjenerohen here pas here, por si rezultat i
humbjes se funskionit te rigjenerimit, linde edhe e ashtequajtuara,
Anemi.
Sic edhe e dini, qelizat e gjakut levizin lirshen ne enet e
gjakut duke transportuar komponentin qe i mban ato gjalle ne te gjithe
organizmin, oksigjenin.
Qelizat normale kane forme te rrumbullaket
dhe jane shume te lemuara dhe pa vrime, sikurse ndoh ne rastin e
semundjes "sickle cell" kur qelizat marrin nje force gjysmehene, gje qe i
ben ato te humbasin formen e tyre dhe levizjen e lirshme neper enet e
gjakut per te transportuar oksigjenin.

Sickle Cell eshte nje
lloj semundje qe ne shumicen e rasteve eshte e trashegueshme brez pas
brezi, por sic ekziston tashme rendomte ne disa raste, gjenet te cilat
jane pergjegjese per transmetimin e kesaj patogjie nga nje brez te
tjetri, mund te jene te fshehura tek njeri brez dhe te shfaqen tek brezi
tjeter.
Kjo ndodhe ne menyre te rendomte ne shumicen e semundjeve
gjenetikisht te transmetueshme, ku gjenet pergjegjese mund te jete
dominante, qe do te thote, qe shfaqen, ose recesive apo te fshehura,
dmth qe nuk shfaqen aspak vetite e tyre te semundjes.
Nje njeri mund
te jetoje nje jete normale edhe pse mund te jete mbartes i nje gjeni te
tille, dmth qe gjeni eshte recesiv dhe mund mos te shfaqet gjate gjithe
jetes se nje personi.