Eda Zari: “E ku ka si kasollja jote”

nga **WebMaster** Fri 13 Jul 2012 - 23:12

Muzika e Eda Zarit është një gërshetim i muzikës jazz me muzikën tradicionale shqiptare. Traditat e muzikës folklorike shqiptare nuk i ka ndarë asnjëherë sipas përkatësisë gjeografike. Përherë ajo bën një përzierje motivesh dhe ngjyrash me elemente folklorike nga e gjithë Shqipëria. Vjet, ajo prezantoi në Teatrin e Operës dhe Baletit albumin “Toka Incognita”. Pavarësisht se ka kënduar dhe herë tjetër për publikun shqiptar, ky ishte koncerti i saj i parë recital. 12 këngë të reja, por edhe nga albumi i mëparshëm “Statement”. Një përzierje midis etnikes dhe iso-polifonisë shqiptare.Por, nga i ka rrënjët kjo ndërthurje e iso-polifonisë dhe modernes për Eda Zarin? Sa ka ndikuar origjina e saj në këto interpretime?

Edën, e mbushin të dyja, dhe jazzi, dhe folku, prandaj ajo kur punon i gërsheton. Sipas saj, atë që s’e ka njëra e plotëson tjetra. “Nuk është thjesht muzikë, është dehashpirt”: thotë Zari në një intervistë për “Shekullin”.

Edhe sonte në mesnatë Eda Zari së bashku me bendin e saj interpreton në DokuNights për publikun që po ndjek këto ditë Festivalin Ndërkombëtar të Dokumentarit dhe Filmit të Shkurtër në Prizren. Koncerti fillon në mesnatë në vendin e quajtur “Andrra”, Parku i Marashit.

Eda, një koncert në Prizren. A keni ndonjë lidhje të veçantë me Prizrenin apo Kosovën?

Ky është koncerti im i parë në Prizren. Sigurisht që kam marrëdhënie me Kosovën. Koncertet që kam dhënë në Kosovë më kanë lidhur fort me këtë vend. Dashamirësia e publikut të Prishtinës, pasi atje i kam dhënë koncertet në të shkuarën, ka qenë dehëse, ç’ka më bën t’i mirëpres ftesat për koncerte në Kosovë. Kësaj here koncerti do të jetë në Prizren, gjatë festivalit të filmit Dokufest, ftesë të cilën e prita me kënaqësi.

Keni menduar për një repertor të veçantë në DokuNights?

Repertori i kësaj mbrëmjeje do të ketë pjesë, kryesisht, të albumit tim të ri “Toka Incognita”. Por edhe këngë të tjera, krijime më të hershme të miat.

A ka në repertorin tuaj motive nga folku kosovar?

Nuk kam ditur, as kam mundur ta ndaj ndonjëherë folklorin shqiptar sipas përkatësisë gjeografike. Më vijnë njësoj ëmbël e dashur të gjitha format e traditës sonë muzikore. Është një përzierje e mrekullueshme motivesh dhe ngjyrash. Po ta ndaja, do të tregohesha e padrejtë. Më vjen përshtat e gjithë shqiptaria, kudo ku lindet, jeton e rritet, kudo ku kultivohet folku shqiptar.

Po nga promovimi i albumit “Tokë e panjohur” në Tiranë me çfarë përshtypjesh keni mbetur?

E kam thënë edhe më parë, koncerti im i tetorit 2011 në Tiranë ishte një magji më vete. Më dha përjetime, kënaqësi, mbresa që nuk i kam jetuar kurrë më parë. Kjo sepse ishte koncerti im i parë në Shqipëri. Kam kënduar, në të shkuarën, por nuk kam dhënë koncert. E përsëris: e ku ka si kasollja jote!

Albumi është një ndërthurje mes jazzit dhe folkut, po çfarë është për ju polifonia?Çfarë rëndësie kanë këngët popullore?

Është shpirti njerëzor, demonstruar në formë tingulli dhe harmonie. Këtu merr një emër, atje një emër tjetër. Mua më mbushin të dyja, edhe jazzi, edhe folku. Por kur i punoj vetë, dua t’i gërshetoj të dyja bashkë. Atë që s’e ka njëra, e plotëson tjetra, e kështu me radhë. Nuk është thjesht muzikë, është dehashpirt!

Promovimi i një albumi, ndodh që të ketë ndonjë moment që të kthehet në rutinë?

Jo, nuk ndodh kështu. Ka burokracira që duhen përmbushur, dhe janë kusht, por në fund këto harrohen. Nëse gjithçka është e parashikuar “çka kam vënë re se në Shqipërinë tonë nuk është rregull”, ajo që pritet është gjithmonë pozitive.

A ka mbetur ndonjë gjë pa eksploruar nga Lelat e Përmetit?

Lelët e Përmetit janë si puset e vjetra: sa më shpesh t’ua nxjerrësh ujin, aq më i kulluar dhe i ftohtë mblidhet uji i ri. Nuk ka fund, nuk kam gjetur skaje deri tani, dhe shoh se s’kam për të gjetur. Kanë për të qenë ushqim i përjetshëm imi, pikënisje e çdo veprimtarie ime, jo vetëm artistike, por edhe shpirtërore.

Çfarë projektesh keni për të ardhmen? Keni menduar ndonjë koncert për 100- vjetorin e pavarësisë?

Hë për hë jam duke u marrë me promovimin e albumit “Toka Incognita”. Por planet e së ardhmes më mirë t’i themi kur frytet të jenë afër pjekjes. Sikur ta lë surprizë? Siç e thashë, fryti duhet pjekur…

Prej afro dy dekada Eda Zari jeton në Gjermani. Në moshën 4-vjeçare filloi të këndojë në gjirin e familjes (nga ana e nënës) në familjen Lela nga Përmeti. 10 vjeç del në skenë. Në moshën 16 vjeçare prezantohet në festivalet e RTSH-së. Më pas fillon studimet në Konservatorin e Akademisë së Arteve në Tiranë, por i hiqet e drejta e studimit për arsye politike. Në fund të viteve ‘90 vazhdon studimet në Gjermani në Konservatorin e Këlnit “Musikhochschule” dhe diplomohet si “State Graduated Diplome Oper Singer”. Ka interpretuar si soliste në opera, muzikalë, opereta dhe shumë koncerte recitale me formacione orkestrale, WDR -Rundfunk Orchestra (West German Radio), Orkestra e Dhomës Drezden, WDR TV, etj.. Ka realizuar disa albume, “Statement”, “Supernaturale”, “Lela dè Përmet”, “Eja” “Tokë e Panjohur”, me stile muzikore të ndryshme si jazz klasik, Pop-Soul dhe world music.

Valeria Dedaj Shekulli