Popujt e zhdukur!

Parathënie


Këto janë disa nga lajmet e vendbanimeve të hershme, të cilat t'i tregojmë ty (o Muhamed): disa prej tyre ekzistojnë akoma (si shenja), ndërsa disa të tjera tashmë janë fshirë nga faqja e dheut. Ne nuk u bëmë padrejtësi atyre, por ata i bënë padrejtësi vetvetes. Kur erdhi urdhri i Zotit tënd, atyre nuk u bënë dobi zotat, të cilëve ata u luteshin në vend të Allahut dhe nuk fituan veçse shkatërrim. (Hud: 100 - 101)

Allahu e krijon njeriun, i jep atij formën shpirtërore dhe fizike, e lejon atë të zgjedhë një drejtim të caktuar në jetë dhe më pas e merr atë me anë të vdekjes. Ai e njeh më mirë njeriun dhe i di më së miri nevojat e tij, ashtu siç thuhet dhe në Kuran: "Si të mos e dijë Ai, i Cili ka krijuar..?" (El-Mulk: 14). Ndaj dhe qëllimi i vërtetë që njeriu duhet të ketë në jetë është madhërimi dhe adhurimi i Allahut. (Fjala adhurim nuk përfshin vetëm adhurimet e mirëfillta, si falja apo agjërimi, por të gjitha veprat që janë në dobi të njeriut). Për të njëjtën arsye, mesazhi dhe shpallja e pastër e Allahut që iu transmetua njerëzve nëpërmjet të dërguarve të Tij është i vetmi udhëzim për ta.

Kurani është libri i fundit dhe i pandryshuar i Allahut.

Kjo është arsyeja pse ne jemi të detyruar që ta pranojmë Kuranin si udhëzuesin tonë dhe të jemi krejtësisht të bindur e të kënaqur me të gjitha gjykimet e tij. Kjo është rruga e vetme e shpëtimit si në këtë botë ashtu edhe në tjetrën.

Ndaj ne kemi nevojë të studiojmë me shumë kujdes dhe vëmendje Kuranin dhe të meditojmë rreth tij. Allahu na tregon se shpallja e Kuranit ka për qëllim t'i shtyjë njerëzit të mendojnë:

"Ky (Kuran) është mesazh për njerëzit, me qëllim që të shërbejë si paralajmërim për ta e të kuptojnë se Ai është vetëm një Zot i adhuruar dhe që të përkujtojnë njerëzit me mendje të shëndoshë." (Ibrahim: 52)

Historitë e popujve të mëparshëm, të cilat përbëjnë një pjesë jo të vogël të Kuranit, janë pa dyshim një çështje që ne duhet t'i kushtojmë vëmendje të madhe. Pjesa më e madhe e këtyre popujve nuk i pranuan mësimet e profetëve, madje shfaqën armiqësi të hapur ndaj tyre. Me këtë veprim ata merituan ndëshkimin dhe u zhdukën nga faqja e dheut.

Kurani na tregon se këto ndëshkime shërbejnë si paralajmërim për brezat pasardhës. Le të marrim një shembull: menjëherë pas përshkrimit të dënimit të një grupi çifutësh, të cilët u rebeluan ndaj urdhrave të Allahut, në Kuran thuhet:

"Kështu pra, Ne e bëmë këtë ndëshkim shembull për ata dhe për brezat që erdhën më pas, si dhe një mësim për njerëzit e devotshëm." (El-Bekare: 66)

Në këtë libër ne do të flasim për disa popuj të lashtë, të cilët u zhdukën për shkak të rebelimit të tyre kundrejt urdhrave të Allahut. Qëllimi ynë është të hedhim sadopak dritë mbi këto ngjarje, çdonjëra prej të cilave ishte "një shembull për kohën", kështu që sot ato mund të shërbejnë fare mirë si "paralajmërim" për njerëzimin.

Arsyeja e dytë për të cilën ne po shqyrtojmë historitë e shkatërrimit të këtyre popujve është që të tregojmë nga burime të ndryshme ato që përshkruan Kurani, duke provuar në këtë mënyrë saktësinë e ngjarjeve të përshkruara në të. Allahu na tregon se vërtetësia e atyre gjërave që thuhen në ajetet kuranore mund të vërehet kudo.

Thuaju atyre: "Të gjitha lavdërimet dhe falenderimet qofshin për Allahun! Ai do t'jua tregojë argumentet e Tij dhe ju do t'i dalloni ato…" (En-Neml: 93)

Njohja e tyre është një nga mënyrat kryesore që çojnë drejt besimit të vërtetë.

Pothuajse të gjitha historitë kuranore që përshkruajnë ndëshkimin dhe shkatërrimin e shumë popujve janë bërë "të njohura" dhe "të vëzhgueshme" në sajë të zbulimeve arkeologjike dhe studimeve të vazhdueshme. Në këtë studim, ne do të trajtojmë historitë e një pjese të këtyre popujve të zhdukur. (Duhet të kemi parasysh se disa prej popujve të zhdukur të përmendur në Kuran nuk janë përfshirë në këtë libër, sepse në Kuran nuk është përcaktuar koha dhe vendi ku kanë jetuar. Ata janë përshkruar vetëm për arrogancën, mosbindjen dhe kundërshtimin që shprehën ndaj të dërguarit të Allahut, si dhe për fundin e tyre të tmerrshëm.)

Qëllimi ynë është të hedhim dritë mbi realitetin e përshkruar në Kuran, nëpërmjet zbulimeve të kohëve të fundit për t'i provuar kujtdo, besimtarëve dhe jobesimtarëve, vërtetësinë e fesë së Allahut.
Gjeneratat e kaluara


A nuk u ka ardhur atyre lajmi i popujve të mëparshëm? Lajmi i popullit të Nuhut, Adit, Themudit, popullit të Ibrahimit, banorëve të Medjenit dhe qyteteve të përmbysura (populli i Lutit), të cilëve u erdhën të dërguarit e tyre me argumente të qarta. Kështu pra, nuk është Allahu Ai, i Cili u bëri atyre padrejtësi, por ata vetë i bënë padrejtësi vetes së tyre. (Et-Teube: 70)


Mesazhi hyjnor i është komunikuar njerëzimit nëpërmjet profetëve që në fillimet e krijimit të tij. Reagimet e popujve kanë qenë të ndryshme. Disa popuj i kanë besuar profetët dhe e kanë pranuar mesazhin, ndërsa disa të tjerë e kanë mohuar atë tërësisht. Në disa popuj, një pjesë e vogël e shoqërisë e ndiqte të dërguarin, ndërsa pjesa tjetër vazhdonte rrugën e mosbindjes dhe mbante qëndrim armiqësor ndaj profetit dhe ndjekësve të tij. Të dërguarit, në përgjithësi, akuzoheshin si "gënjeshtarë, magjistarë, të çmendur dhe mendjemëdhenj". Madje disa popuj kanë arritur deri atje sa janë munduar edhe t'i vrasin të dërguarit, të cilët nuk kërkonin në shkëmbim të mundit të tyre shpërblime materiale apo përfitime personale.

Historia e Shuajbit dhe popullit të Medjenit, tek i cili ai u dërgua, ilustron mjaft mirë marrëdhëniet ndërmjet profetëve dhe popujve të tyre. Reagimi dhe përfundimi i popullit të Shuajbit është shumë interesant:

Në Medjen dërguam vëllain e tyre, Shuajbin. Ai u tha: "O populli im, adhuroni Allahun, ju nuk keni të adhuruar tjetër veç Tij! Mos u hani hakun njerëzve kur matni e peshoni. Unë ju shoh (se rroni) në mirëqenie, por në të vërtetë kam frikë për ju dënimin e një dite të afërt.
O populli im! Matni e peshoni me drejtësi, mos u hani hakun njerëzve dhe mos bëni rrëmujë e ligësi në tokë.
Ajo pjesë (e fitimit hallall) që jua ka lejuar Allahu është më e mirë për ju, nëse jeni besimtarë. Dijeni se unë nuk jam vënë rojtar mbi ju."
Ata i thanë: "O Shuajb, a mos vallë namazi yt të mëson që ne të braktisim atë që kanë adhuruar baballarët tanë dhe të mos bëjmë ç'të duam me pasurinë tonë? Vërtet që ti je i duruar e i mençur.[ironi]"
Ai u tha: "O populli im, nëse unë kam argumente të qarta nga Zoti im dhe Ai më ka furnizuar me të mirat e Tij (si mund t'i përziej ato me fitim të paligjshëm?). Kur ju kundërshtoj, unë nuk dua të veproj atë që jua ndaloj juve ta bëni. Unë vetëm dëshiroj të rregulloj me aq sa kam mundësi, por suksesi im është në dorën e Allahut. Tek Ai mbështetem dhe Atij i drejtohem i penduar.
O populli im, nuk dua që mospajtimi im me ju të bëhet shkak që të vuani fatin e popujve të Nuhut, Hudit apo Salihut. Mos harroni se populli i Lutit nuk është shumë larg prej jush!
Kërkoni falje nga Zoti juaj dhe kthehuni tek Ai të penduar. Me të vërtetë që Zoti im është Mëshirëplotë dhe Mirëdashës."
Ata i thanë: "O Shuajb, ne nuk kuptojmë shumë gjëra nga ato që po na thua dhe, për më tepër, ti je një njeri i dobët mes nesh. Po të mos ishte për familjen tënde, ne do të të kishim vrarë me gurë, sepse ti nuk ke fuqi kundër nesh."
Ai u tha: "O populli im! A mos vallë familja ime është më e rëndësishme për ju se Allahu, të Cilin nuk e përfillni fare? Zoti im di gjithçka që veproni ju.
O populli im, punoni sa të mundeni, (ndërsa) unë po punoj (në rrugën time). Do ta merrni vesh më vonë se kush është gënjeshtar dhe mbi kë do të bjerë dënimi poshtërues! Pritni se edhe unë së bashku me ju jam duke pritur."
Kështu, kur erdhi urdhri Ynë, Ne me mëshirën Tonë e shpëtuam Shuajbin bashkë me besimtarët, ndërsa keqbërësit i kapi britma e fuqishme dhe ata u shndërruan në kufoma të ngrira në shtëpitë e tyre, sikur të mos kishin jetuar kurrë atje! Qoftë i shkatërruar Medjeni, ashtu siç u shkatërrua Themudi! (Hud: 84 - 95)

Për shkak të planeve djallëzore për të vrarë Shuajbin, faji i vetëm i të cilit ishte thirrja e popullit në diçka të mirë, populli i Medjenit u ndëshkua dhe u shkatërrua, ashtu siç u përshkrua në ajetet e mësipërme. Ky popull nuk është shembulli i vetëm, përkundrazi, sikurse tha dhe Shuajbi kur iu drejtua popullit të tij, shumë popuj të lashtë që kanë jetuar para popullit të Medjenit kanë pasur të njëjtin fat. Edhe më pas u shfaqën popuj të tjerë, të cilët ndoqën gjurmët e të parëve dhe merituan ndëshkimin e Allahut.

Në faqet që vijojnë ne do të flasim për disa prej këtyre popujve të zhdukur. Kurani i përshkruan me hollësi historitë e tyre, për t'iu drejtuar njerëzve një ftesë të hapur që të nxjerrin mësime nga përfundimi i tyre i tmerrshëm.

Në lidhje me këtë, Kurani u tërheq vëmendjen njerëzve se, megjithëse shumica e popujve të zhdukur kishin arritur një gradë të lartë civilizimi dhe zhvillimi, përsëri nuk mundën t'i shpëtonin dot ndëshkimit:

Sa shumë breza shkatërruam para tyre! Ata ishin më të fuqishëm se ata (idhujtarët e Mekes) dhe (kur erdhi dënimi Ynë) ata vrapuan për t'u fshehur nëpër tokë! Por, a mund të gjejnë vend për t'u fshehur?! (Kaf: 36)

Në këtë ajet janë përshkruar në mënyrë të veçantë dy karakteristika të këtyre popujve të zhdukur. E para, ata ishin "të fuqishëm". Kjo tregon se ata kishin vendosur sisteme të disiplinuara e të forta ushtarake në territorin ku jetonin. E dyta, këta popuj kishin themeluar qendra banimi të mëdha që shquheshin për mjeshtërinë arkitekturale.

Është për t'u vënë në dukje se këto dy karakteristika vihen re edhe në qytetërimin e sotëm, i cili ka formuar një kulturë botërore nëpërmjet teknologjisë dhe shkencës moderne dhe ka ngritur shtete të fuqishme e qytete gjigande, por nga ana tjetër mohon dhe injoron Zotin, duke harruar se gjithçka është bërë e mundur prej fuqisë së Tij. Fundi i qytetërimit të sotëm nuk ka se si të jetë i ndryshëm nga ai i shumë qytetërimeve të hershme, për sa kohë që do të bazohet mbi mohimin fetar dhe degjenerimin moral.

Një numër i madh i rasteve të shkatërrimit, disa prej të cilave janë përmendur në Kuran, janë konfirmuar nga kërkimet arkeologjike të bëra kohët e fundit. Këto zbulime, që vërtetojnë në mënyrë të qartë se ngjarjet e përmendura në Kuran kanë ndodhur me të vërtetë, hedhin dritë mbi nevojën e njerëzve për të nxjerrë mësime, e cila përmendet kaq shumë në Kuran, ku thuhet se është e nevojshme për njerëzit që të udhëtojnë në tokë dhe të shohin përfundimin e popujve më të hershëm.

Ne nuk kemi dërguar profetë para teje, përveçse burra nga gjiri i banorëve të tokës, të cilët Ne i frymëzuam me shpalljen hyjnore. Përse nuk udhëtojnë ata nëpër botë që të shohin si ka qenë fundi i mosbesimtarëve para tyre? S'ka dyshim se jeta e botës së ardhshme është më e mirë për ata të cilët e kanë frikë Allahun. A nuk kuptoni pra?
(Popujve të shkatërruar u shtyhej afati) derisa të dërguarit humbnin çdo shpresë për popullin e tyre dhe mendonin se ishin mohuar plotësisht. Atëherë tek ata vinte ndihma Jonë dhe Ne shpëtonim kë të dëshironim. Ndëshkimi Ynë nuk mund të shmanget nga populli i pabindur.
Vërtet, historitë e tyre shërbejnë si mësim për njerëzit që mendojnë. Ai (Kurani) nuk është përrallë e trilluar, por pohim dhe përforcim i librave të mëparshëm të Allahut, shtjellim i hollësishëm i gjithçkaje, udhëzues, përkujtim dhe mëshirë për një popull besimtar. (Jusuf: 109 - 111)

Me të vërtetë historitë e popujve të mëparshëm shërbejnë si shembull dhe mësim për ata njerëz që kanë arsye të shëndoshë. Shkatërrimi i këtyre popujve për shkak të rebelimit dhe refuzimit të urdhrave të Allahut na tregon se sa i dobët dhe i pafuqishëm është njeriu. Në faqet që vijojnë ne do t'i shqyrtojmë këta shembuj sipas radhës kronologjike.

Përmbytja e Nuhut

Ne e dërguam Nuhun te populli i tij. Ai qëndroi mes tyre një mijë pa pesëdhjetë vjet dhe tufani i përmbyti ata, sepse ishin keqbërës. (El-Ankebut: 14)

Duke iu referuar pothuajse të gjitha kulturave, përmbytja e Nuhut (Noes) është një nga ngjarjet më të njohura, e cila trajtohet gjerë e gjatë në Kuran. Mospërfillja e popullit të profetit Nuh, reagimi dhe mënyra si rodhën ngjarjet tregohen me hollësi në shumë ajete të Kuranit.

Profeti Nuh ishte dërguar të paralajmëronte popullin e tij, i cili kishte devijuar nga rruga e drejtë, duke adhuruar idhujt dhe duke mos iu bindur urdhrave të Allahut. Edhe pse Nuhu e këshilloi shumë herë popullin e tij dhe e paralajmëroi atë për një ndëshkim të rreptë, ai vazhdoi rrugën e mosbindjes dhe idhujtarisë. Ja si është përshkruar ngjarja në suren El-Mu'minun:

Ne e dërguam Nuhun te populli i tij dh ai u tha: "O populli im, adhurojeni Allahun! Ju s'keni të adhuruar të vërtetë tjetër veç Tij. A nuk frikësoheni (prej dënimit)?"
Por prijësit e mosbesimtarëve nga populli i tij thanë: "Ai është një njeri i thjeshtë si ju që kërkon të qëndrojë më lart se ju. Po të dëshironte Allahu do të kishte dërguar engjëj. Ne kurrë nuk kemi dëgjuar një gjë të tillë nga të parët tanë.
Ai është një njeri i çmendur, kështu që pritni edhe pak kohë."
Nuhu u lut: "Zoti im, më ndihmo, sepse ata po më përgënjeshtrojnë." (El-Mu'minun: 23-26)

Siç tregohet nga ajetet, paria e popullit e akuzoi profetin Nuh se qëllimi i tij ishte fitimi i pozitës, pushtetit dhe pasurisë. Gjithashtu, ata u munduan të provojnë se atij i ishte bërë magji dhe vendosën ta duronin për një farë kohe, duke e mbajtur vazhdimisht nën presion.

Allahu i tregoi të dërguarit Nuh se ata që refuzuan besimin dhe vazhdonin të bënin vepra të këqija do të ndëshkoheshin, duke u përmbytur, kurse besimtarët do të shpëtonin.

Dhe me të vërtetë, kur koha e ndëshkimit erdhi, sasi të mëdha ujërash të furishëm vërshuan nga toka dhe, bashkë me shirat e rrëmbyeshëm, shkaktuan një përmbytje të madhe. Allahu i tha Nuhut: "… Hipni në anije një çift (mashkull dhe femër) nga çdo lloj, si dhe familjen tënde, përveç atyre ndaj të cilëve Fjala tashmë është vendosur…" Të gjithë njerëzit e atij vendi, me përjashtim të besimtarëve që hipën në anije me profetin Nuh, u mbytën në ujë, duke përfshirë edhe djalin e Nuhut, i cili mendoi se mund të shpëtonte duke hipur në një mal aty pranë. Kur ujërat u pakësuan dhe mori fund gjithçka, anija ndaloi në Xhudij, d.m.th., në një vend të lartë, siç na njofton Kurani.

Studimet arkeologjike, gjeologjike dhe historike tregojnë se kjo ngjarje ka ndodhur me të vërtetë siç është treguar në Kuran. Përmbytja është përshkruar në mënyrë të ngjashme në shumë gojëdhëna të qytetërimeve të hershme dhe në shumë dokumente historike. Megjithëse karakteri dhe emrat e vendeve ndryshojnë, gjithçka sa ndodhi i paraqitet njerëzve të kohës së sotme si një paralajmërim që vjen nga lashtësia.

Përveç Dhiatës së Vjetër dhe Dhiatës së Re, përshkrimi i përmbytjes është treguar në mënyrë të ngjashme në dokumentet sumeriane dhe asiro-babilonase, në legjendat greke, në epikat indiane të Shatapathës, Brahmës dhe Mahabharatës, në disa legjenda të Uellsit, në Edan Veriore, në legjendat lituaneze, bile edhe në disa histori tradicionale kineze.

Si ka mundësi që një informacion i tillë kaq i detajuar që përshkruan të njëjtën ngjarje të mblidhet nga vende me kultura të ndryshme, të cilat janë mjaft larg si nga njëra-tjetra, ashtu dhe nga vendi i përmbytjes?

Përgjigja është e qartë. Fakti që e njëjta ngjarje është treguar në rrëfimet dhe shkrimet e të gjithë këtyre popujve, të cilët kanë pasur shumë pak mundësi komunikimi ndërmjet tyre, është një provë e qartë se këta popuj e morën njohurinë nga një burim hyjnor. Me sa duket, përmbytja, e cila konsiderohet si një nga katastrofat më të mëdha dhe më shkatërruese në histori, është rrëfyer nga shumë profetë që u dërguan në qytetërime të ndryshme me qëllim që të shërbente si shembull dhe mësim për ta. Në këtë mënyrë lajmi i përmbytjes u përhap në shumë kultura të ndryshme.

Edhe pse e transmetuar nga shumë kultura dhe burime fetare, historia e përmbytjes dhe e profetit Nuh është ndryshuar shumë dhe i është larguar versionit origjinal për shkak të falsifikimit të burimeve dhe transmetimeve jo të sakta. Studimet tregojnë se, midis të gjitha rrëfimeve për përmbytjen, i vetmi përshkrim i saktë është ai që ndodhet në Kuran.

Profeti Nuh dhe përmbytja në Kuran

Përmbytja e Nuhut është përmendur në shumë ajete të Kuranit. Më poshtë po citojmë ajetet sipas radhës kronologjike të ngjarjes.


Thirrja që profeti Nuh i bëri popullit të tij

Ne e dërguam Nuhun te populli i tij dhe ai u tha: "O populli im, adhuroni Allahun! Ju nuk keni të adhuruar të vërtetë tjetër veç Tij. Unë kam frikë se do t'ju zërë ndëshkimi i një dite të madhe!" (El-Araf: 59)

Unë jam një i dërguar i besueshëm për ju.
Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
O populli im, unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për mesazhin që ju transmetoj. Shpërblimin e kërkoj vetëm prej Atij që më krijoi mua. (Esh-Shuara: 107- 110)

Ne e dërguam Nuhun te populli i tij dhe ai u tha: "O populli im, adhuroni Allahun! Ju s'keni të adhuruar të vërtetë tjetër veç Tij. A nuk frikësoheni (prej dënimit)?" (El-Mu'minun: 23)

Paralajmërimi për ndëshkimin e Allahut

Ne e dërguam Nuhun te populli i tij (duke i thënë): "Këshilloje popullin tënd para se t'i vijë një ndëshkim i dhimbshëm." (Nuh: 1)

Do ta merrni vesh se mbi cilin do të vijë ndëshkimi poshtërues dhe mbi cilin do të bjerë dënimi i përjetshëm. (Hud: 39)

… mos adhuroni asgjë tjetër në vend të Allahut. Unë kam frikë se do t'ju zërë ndëshkimi i një dite të dhimbshme. (Hud: 26)


Refuzimi i popullit të Nuhut

Paria e popullit të tij i tha: "Ne mendojmë se po bën një gabim të qartë." (El-Araf: 60)

Ata i thanë: "O Nuh, ti ke polemizuar me ne dhe e zgjate shumë polemikën. Sille pra, dënimin me të cilin na kërcënove, nëse thua të vërtetën." (Hud: 32)

Sa herë që prijësit e popullit të tij kalonin pranë tij, ndërsa ndërtonte anijen, talleshin me të dhe e vinin në lojë. Ai u tha: "Nëse talleni me ne, po kështu do të tallemi edhe ne me ju, siç po talleni tani." (Hud: 38)

Por prijësit e mosbesimtarëve nga populli i tij thanë: "Ai është një njeri i thjeshtë si ju që kërkon të qëndrojë më lart se ju. Po të dëshironte Allahu, do të kishte zbritur engjëj. Ne kurrë nuk kemi dëgjuar një gjë të tillë nga të parët tanë.
Ai është një njeri i çmendur, kështu që prisni edhe pak kohë." (El-Mu'minun: 24, 25)

Populli i Nuhut e përgënjeshtroi të dërguarin më parë. Ata e mohuan robin Tonë, e tallën, e kërcënuan dhe e quajtën të çmendur. (El-Kamer: 9)

Mospërfillja e jobesimtarëve ndaj besimtarëve

Paria jobesimtare e popullit të tij tha: "Ne shohim se ti je një njeri i thjeshtë si ne, përveç kësaj, rrugën tënde e ndjekin vetëm njerëzit e parëndësishëm e të ulët. Pastaj ne nuk shohim se ju keni ndonjë meritë ndaj nesh, përkundrazi ne ju konsiderojmë gënjeshtarë." (Hud: 27)

Jobesimtarët i thanë: "Mos vallë duhet të të besojmë, kur ty të ndjekin vetëm më të dobëtit?"
Ai u tha: "Unë nuk e di se ç'bënin ata të cilët ju i quani të dobët? Llogaria e tyre është në dorën e Zotit tim, nëse kuptoni. Unë nuk mund t'i largoj besimtarët, sepse jam vetëm një paralajmërues që ka ardhur për t'ju tërhequr vërejtjen haptazi." (Esh-Shuara: 111-115)

Allahu e këshillon Nuhun të mos mërzitet

Kështu Nuhut iu shpall: "Askush nuk do të besojë nga populli yt, përveç atyre të cilët tashmë kanë besuar, kështu që nuk ka pse të të vijë keq për çka vepruan ata." (Hud: 36)


Lutjet e profetit Nuh

"Atëherë pra, gjyko Ti (o Allah) mes meje dhe tyre dhe më shpëto mua bashkë me besimtarët." (Esh-Shuara: 118)

Pastaj ai e luti Zotin e tij (duke thënë): "Unë jam i pafuqishëm, ndaj më ndihmo!" (El-Kamer: 10)

Ai tha: "O Zoti im, unë e ftova popullin tim natë e ditë, por gjithë thirrja ime nuk solli gjë tjetër veç largimit të tyre (nga e vërteta)." (Nuh: 5-6)

Ai tha: "O Zoti im! Më ndihmo, sepse ata më mohojnë." (El-Mu'minun: 26)

Nuhu na u lut dhe vërtet Ne jemi më të mirët për t'iu përgjigjur lutjes. (Es-Saffat: 75)

Ndërtimi i anijes
Ndërtoje anijen nën mbikqyrjen dhe frymëzimin Tonë dhe mos m'u lut për ata që bënë padrejtësi dhe humbën. Nuk ka dyshim se ata do të mbyten. (Hud: 37)

Shkatërrimi i popullit të profetit Nuh nga përmbytja

Ata e përgënjeshtruan Nuhun, por Ne e shpëtuam atë bashkë me ndjekësit e tij në anije dhe i përmbytëm ata që mohuan shenjat Tona. Vërtet ata ishin një popull i verbuar. (El-Araf: 64)

Më pas Ne i fundosëm të tjerët (mosbesimtarët)." (Esh-Shuara: 120)

Ne e dërguam Nuhun te populli i tij dhe ai qëndroi mes tyre një mijë pa pesëdhjetë vjet dhe tufani i përmbyti, sepse ishin keqbërës. (El-Ankebut: 14)


Vdekja e "djalit" të profetit Nuh

Kurani tregon një dialog midis Nuhut dhe djalit të tij para se të fillonte përmbytja:

Kështu ajo lundroi mes valëve të mëdha si male, ndërsa Nuhu i thirri të birit që ishte ndarë veç: "O biri im! Eja në barkë me ne dhe mos u bëj prej mosbesimtarëve."
I biri iu përgjigj: "Do të ngjitem në një mal dhe ai do të më shpëtojë nga uji." Nuhu i tha: "Sot nuk ka shpëtim nga urdhri i Allahut, përveç atyre që mëshiron Ai." Ndërkohë valët u futën mes tyre dhe ai u mbyt bashkë me të tjerët. (Hud: 42-43)


Shpëtimi i besimtarëve prej përmbytjes

Ne e shpëtuam Nuhun bashkë me ata që ishin me të në barkën e ngarkuar. (Esh-Shuara: 119)

Pastaj Ne e shpëtuam Nuhun bashkë me ata që ishin me të në anije, të cilën e bëmë argument dhe shenjë për të gjithë njerëzimin. (El-Ankebut: 15)

Natyra fizike e përmbytjes

Kështu Ne hapëm portat e qiellit me ujë që derdhej me furi.
Dhe bëmë që burimet të shpërthejnë nga toka. Kështu ujërat (e qiellit dhe të tokës) u takuan për një çështje të paracaktuar.
Ne e mbartëm atë në anijen e ndërtuar me dërrasa e gozhdë. (El-Kamer: 11-13)

Kur erdhi urdhri ynë dhe nga furra doli ujë, Ne thamë: "Fut në anije një çift (mashkull dhe femër) nga çdo lloj, familjen tënde dhe besimtarët, përveç atyre për të cilët është marrë një vendim i përhershëm. Por, përveç një pakice, shumica nuk besoi."
Nuhu u tha: "Hipni në anije! Me emrin e Allahut do të jetë lëvizja dhe ndalimi i saj. Vërtet Zoti im është gjithnjë Falës dhe Mëshirëplotë.
Kështu ajo lundroi mes valëve të mëdha si male, ndërsa Nuhu i thirri të birit që ishte ndarë veç: "O biri im! Eja në anije me ne dhe mos u bëj prej mosbesimtarëve." (Hud: 40-42)

Kështu Ne e frymëzuam atë (duke i thënë): "Ndërto anijen nën mbikqyrjen dhe frymëzimin Tonë. Pastaj, kur të vijë urdhri Ynë dhe kur nga furra të gurgullojë ujë, merr në anije një çift nga çdo lloj si edhe familjen tënde, përveç atyre për të cilët është marrë një vendim i përhershëm. Mos m'u lut për mbrojtje për keqbërësit, sepse ata do të mbyten." (El-Mu'minun: 27)


Qëndrimi i anijes në një vend të lartë
U tha: "O tokë, gëlltite ujin tënd! O qiell, pushoje shiun tënd!" Uji u ul dhe urdhri i Allahut u përmbush, ndërsa anija ndaloi në (malin) Xhudij. U tha: "I shkatërruar qoftë populli mizor!" (Hud: 44)


Paralajmërimi nëpërmjet përmbytjes

Kur uji u ngrit tej kufijve të tij, Ne ju mbartëm në anijen lundruese.
Me qëllim që ta bëjmë atë kujtim për ju dhe të kuptojnë ata që dëgjojnë me vëmendje. (El-Hakkah: 11-12)

Lavdërimi i Allahut për profetin Nuh

Paqja qoftë mbi Nuhun në të gjithë botët!
Sigurisht që kështu i shpërblejmë ata që punojnë punë të mira.
Nuhu ishte me të vërtetë një nga robërit Tanë besimtarë. (Es-Saffat: 79-81)

Përmbytja ishte lokale apo globale?
Ata që mohojnë vërtetësinë e përmbytjes së Nuhut e justifikojnë qëndrimin e tyre duke thënë se një përmbytje e mbarë botës është e pamundur. Sipas tyre, të gjithë librat e shpallur, duke përfshirë dhe Kuranin, mbrojnë idenë e një përmbytjeje globale. Si rrjedhim këta libra janë të gabuar.

Ky trajtim si dhe vendosja e shenjës së barazimit midis Kuranit dhe librave të tjerë, psh, Pentateukut, është plotësisht e gabuar. Kurani u shpall nga Allahu dhe është i vetmi libër hyjnor i pandryshuar ndaj dhe në të nuk mund të ketë gabime. Ai e trajton përmbytjen nga një këndvështrim shumë i ndryshëm, në krahasim me Pentateukun apo legjendat e tjera të përmbytjes që transmetohen në kultura të ndryshme. Pentateuku, emri i pesë librave të parë të Dhiatës së Vjetër, pranon hapur se përmbytja ishte globale, pra, ajo përfshiu të gjithë botën. Kurani nuk e pohon diçka të tillë, përkundrazi, ajetet përkatëse të lënë të kuptosh se përmbytja ishte e pjesshme dhe nuk përfshiu të gjithë botën por vetëm popullin e Nuhut, i cili ishte paralajmëruar më parë për një dënim të tillë.

Kur shqyrtohen transmetimet e përmbytjes në Kuran dhe në Dhiatën e Vjetër, ndryshimi vihet re menjëherë. Dhiata e Vjetër e përshkruan fillimin e përmbytjes si vijon:

Zoti pa se paudhësia e njerëzve përmbi tokë ishte e madhe dhe se çdo mendim i zemrës së tyre nuk synonte tjetër, por që të bëjë vazhdimisht të keqen. Zotit i erdhi keq pse e krijoi njeriun përmbi tokë. I erdhi keq thellë në zemër e tha: "Do ta shuaj prej faqes së dheut njeriun që e krijova: njeriun, bagëtitë, zvarranikët edhe shpendët e qiellit - sepse po më vjen keq që i krijova." Porse Noehi gjeti hir para Zotit. (Gjeneza 6: 5-8)
Në Kuran tregohet fare qartë se nuk u shkatërrua e gjithë bota, por vetëm populli i Nuhut. Ashtu siç u dërgua Hudi te populli i Adit (Hud: 50), apo Salihu te populli i Themudit (Hud: 61), apo ashtu siç u dërguan të gjithë profetët e tjerë përpara Muhamedit te popujt e tyre, ashtu dhe Nuhu u dërgua vetëm te populli i tij, ndaj dhe përmbytja ishte ndëshkim vetëm për popullin e tij.

Ne e dërguam Nuhun te populli i tij: "Unë kam ardhur për t'ju këshilluar dhe për t'ju tërhequr vërejtjen haptazi që ju të mos adhuroni asgjë tjetër në vend të Allahut. Unë kam frikë për ju dënimin e një dite të dhimbshme." (Hud: 25-26)

Ata që u ndëshkuan ishin njerëz që nuk e përfillën mesazhin e profetit Nuh dhe nuk hoqën dorë nga rebelimi dhe mosbindja. Ajetet që përshkruajnë këtë ngjarje janë mjaft të qarta.

Por ata e përgënjeshtruan Nuhun, kështu që Ne e shpëtuam atë bashkë me ndjekësit e tij në anije dhe i mbytëm ata që mohuan shenjat Tona. Vërtet ata ishin një popull i verbuar. (El-Araf: 64)

Ne me mëshirën tonë e shpëtuam atë Nuhun bashkë me besimtarët dhe i shkatërruam nga themelet ata që përgënjeshtruan argumentet Tona. Ata nuk ishin besimtarë. (El-Araf: 72)

Përveç kësaj, në Kuran, Allahu thekson se Ai kurrë nuk e ndëshkon një popull, derisa të dërgojë një profet tek ai. Pra, ndëshkimi vjen vetëm pasi një profet ka shkuar te një popull, edhe është përgënjeshtruar prej tij. Allahu thotë në suren El-Kasas:

Zoti yt nuk i shkatërron vendbanimet para se të dërgojë në qendrën e tyre një të dërguar që t'u lexojë atyre argumentet Tona. Ne i shkatërronim vendbanimet, vetëm atëherë kur banorët e tyre ishin keqbërës. (El-Kasas: 59)

Allahu nuk i shkatërron ata popuj, te të cilët Ai nuk ka dërguar një profet. Nuhu u dërgua për të paralajmëruar vetëm popullin e tij. Prandaj Allahu nuk kishte pse t'i shkatërronte popujt e tjerë, të cilëve nuk u kishte dërguar një paralajmërues, ndaj dhe dënimi i Tij goditi vetëm popullin e Nuhut.

Nga këto pohime të Kuranit, arrijmë në përfundimin se përmbytja e Nuhut ishte një katastrofë lokale dhe jo globale. Gërmimet arkeologjike të bëra në zonën ku mendohet se mund të ketë ndodhur përmbytja, të cilën do ta shqyrtojmë më poshtë, tregojnë që përmbytja nuk ishte një ngjarje globale që përfshiu gjithë planetin, por një katastrofë e gjerë që preku Mesopotaminë.

A u morën të gjitha kafshët në anije?

Komentatorët e Biblës besojnë se Nuhu mori në anije të gjitha llojet e kafshëve që ekzistonin në tokë, kështu që kafshët shpëtuan nga zhdukja falë ndërhyrjes së Nuhut. Sipas këtij mendimi, një çift nga të gjitha speciet e kafshëve që banonin në tokë u soll në bordin e anijes.

Ata të cilët pohojnë diçka të tillë, duhet të përballojnë vështirësi serioze në shumë drejtime. Si u morën kafshët në anije? Si u ushqyen? Si u vendosën në të? Si u izoluan nga njëra-tjetra? Këtyre pyetjeve është e pamundur t'u përgjigjesh. Për më tepër mbetet pyetja: Si u sollën të gjitha kafshët nga kontinentet e ndryshme? Gjitarët e poleve, kangurët e Australisë ose bizonët endemikë të Amerikës? Përveç kësaj, ka dhe shumë pyetje të tjera që kërkojnë përgjigje. Si u kapën kafshë shumë të rrezikshme si ato helmuese, gjarpërinjtë, akrepat etj, apo kafshët grabitqare si leopardët, luanët etj? Si u mbajtën ato larg prej instikteve të tyre natyrale deri në fund të përmbytjes? Pastaj si u gjend ushqimi për gjithë këto lloje kafshësh?

Këto janë pyetje me të cilat përballohet Dhiata e Vjetër. Në Kuran nuk ka asnjë pohim të tillë që të nënkuptojë se të gjitha llojet e kafshëve që ekzistojnë mbi tokë u morën në anije. Siç e thamë dhe pak më parë, përmbytja ndodhi në një zonë të caktuar, si rrjedhim, kafshët e marra në anije mund të ishin vetëm ato të cilat jetonin në atë zonë ku banonte populli i Nuhut.

Kuptohet që është e pamundur që të mblidhen të gjitha llojet e kafshëve, qofshin ato edhe vetëm të një zone. Është e vështirë të mendosh që Nuhu dhe numri i vogël i besimtarëve (Hud: 40) shkuan në të gjitha drejtimet për të mbledhur nga një çift prej qindra lloje kafshësh. Ishte e pamundur për ta të mblidhnin ekzemplarët e insekteve që jetonin në atë rajon dhe për më tepër të dallonin meshkujt nga femrat. Kjo është arsyeja përse ka shumë të ngjarë që kafshët e mbledhura të ishin ato të cilat mund të kapeshin dhe të mbaheshin më lehtë, prandaj ato duhet të ishin kafshë shtëpiake që ishin të dobishme veçanërisht për njeriun. Për profetin Nuh dhe besimtarët e paktë ishte më e përshtatshme të merrnin në anije kafshë të tilla si lopë, dele, kuaj, deve e kafshë të tjera shtëpiake të ngjashme me këto, sepse këto ishin kafshët më të dobishme që do të nevojiteshin për të organizuar një jetë të re në një zonë, e cila do të kishte humbur shumë prej botës shtazore për shkak të përmbytjes.

Këtu, pika më e rëndësishme që duhet të kuptojmë është se shkaku dhe urtësia e marrjes së kafshëve ishte mundësia e rinisjes së një jete të re dhe jo shpëtimi i tyre nga zhdukja. Kjo sepse përmbytja ishte rajonale dhe nuk kishte rrezik që të zhdukeshin përfundimisht llojet e kafshëve. Me kalimin e kohës, gjallesat e zonave të tjera emigruan dhe e ripopulluan vendin e përmbytjes duke i kthyer atij larminë që kishte përpara shkatërrimit.

Në çfarë lartësie u ngritën ujërat?

Një tjetër debat në lidhje me përmbytjen është lartësia e ngritjes së nivelit të ujërave. A u ngrit niveli aq shumë sa të mbulonte malet? Siç dihet, Kurani na informon se anija qëndroi në Xhudij pas përmbytjes. Fjala Xhudij në përgjithësi i referohet një vendi të lartë. Prandaj nuk duhet harruar se fjala Xhudij mund të jetë përdorur në Kuran jo për të treguar një emër specifik mali, por për të treguar se anija qëndroi në një vend të lartë.

Zona e përmbytjes së Nuhut

Ultësira e Mesopotamisë është vendi ku mendohet se ka ndodhur përmbytja. Në këtë zonë kanë ekzistuar qytetërimet më të lashta të njohura në histori. Përveç kësaj, kjo zonë, duke qenë e vendosur midis lumenjve Tigër dhe Eufrat, është një vend i përshtatshëm gjeografikisht për një vërshim gjigand. Një nga faktorët ndihmues në realizimin e përmbytjes ka shumë mundësi të jetë dalja e këtyre dy lumenjve nga shtrati, duke përmbytur tërë zonën.

Arsyeja e dytë se përse kjo zonë shikohet si zona e përmbytjes janë të dhënat historike. Në shënimet e shumë qytetërimeve të rajonit janë gjetur prova, në të cilat flitet për një përmbytje që ka ndodhur në të njëjtën periudhë. Duke dëshmuar shkatërrimin e popullit të Nuhut, këto qytetërime duhet të kenë ndjerë nevojën për të përshkruar mënyrën se si ndodhi ky shkatërrim dhe pasojat që ai la. Është e ditur që pjesa më e madhe e legjendave mbi përmbytjen janë me origjinë mesopotamiane. Për ne janë më të rëndësishme zbulimet arkeologjike. Ato tregojnë se një përmbytje shumë e madhe ka ndodhur me të vërtetë dikur në këtë zonë. Ashtu siç do ta shqyrtojmë me hollësi në faqet që vijojnë, kjo përmbytje bëri që qytetërimi të mbetej pezull për një periudhë. Gjatë gërmimeve janë zbuluar gjurmë të dukshme të një shkatërrimi shumë të madh.

Gërmimet e bëra në Mesopotami tregojnë se, shumë herë gjatë historisë, ky rajon ka pësuar fatkeqësi të ndryshme si rezultat i vërshimeve dhe përmbytjeve të lumenjve Tigër dhe Eufrat. Psh, në mijëvjeçarin e dytë p.e.s. në kohën e Ibisinit, sunduesit të popullit të madh të Urit, i vendosur në jug të Mesopotamisë, një prej viteve është shënuar si viti që "vinte pas përmbytjes që zhduku kufijtë midis qiellit dhe tokës".1 Në vitin 1700 p.e.s., në kohën e Hamurabit Babilonian, një vit është shënuar si viti i "shkatërrimit të qytetit Eshnuna nga një vërshim".

Në shekullin X p.e.s., në kohën e sunduesit Nabu-mukin-apal, ndodhi një vërshim në qytetin e Babilonisë.2 Në shekullin VII, VIII, X, XI dhe XII në rajon ndodhën një sërë përmbytjesh të konsiderueshme. E njëjta gjë ka ndodhur dhe në 1925, 1930 dhe 1954.3 Është e qartë se kjo zonë gjithmonë ka qenë objekt përmbytjesh dhe nuk është aspak çudi që një përmbytje masive të ketë shkatërruar një popull të tërë, ashtu siç përmendet në Kuran.

Provat arkeologjike të përmbytjes

Nuk është rastësi që pikërisht në kohën e sotme ne ndeshim gjurmët e shumicës së popujve, për të cilët në Kuran thuhet se janë shkatërruar. Dëshmitë arkeologjike pohojnë faktin se sa më befasisht të zhduket një komunitet, aq më e mundur është që ne të hasim në rrënojat e tij.

Në rastin e civilizimeve të zhdukura befasisht si pasojë e fatkeqësive natyrore, migrimit të papritur apo luftrave, gjurmët e tyre në shumicën e rasteve janë të ruajtura më mirë. Shtëpitë në të cilat jetonin njerëzit dhe veglat e punës të përdorura prej tyre në jetën e përditshme varrosen në tokë brenda një kohe të shkurtër. Kështu ato ruhen për një kohë të gjatë të paprekura nga dora e njeriut, duke siguruar prova të rëndësishme të së kaluarës.

Ja përse sot janë zbuluar shumë prova për përmbytjen e Nuhut. E menduar se ka ndodhur rreth mijëvjeçarit të tretë p.e.s., përmbytja shënoi fundin e rrufeshëm të një qytetërimi të tërë, i cili më vonë u zëvendësua nga një qytetërim tjetër. Kështu, evidenca të qarta për përmbytjen u ruajtën për mijëra vjet për të qenë provë dhe paralajmërim për ne.

Në lidhje me përmbytjen, e cila mbuloi Ultësirën e Mesopotamisë janë bërë shumë gërmime. Në to janë gjetur gjurmë të një përmbytjeje veçanërisht të madhe në 4 qytete kryesore. Këto qytete ishin më të rëndësishmet në Mesopotami. Ato ishin: Uri, Ereku, Kishi dhe Shurupaku.

Gërmimet e bëra tregojnë se të gjitha këto qytete u bënë objekt i një vërshimi rreth mijëvjeçarit të tretë p.e.s.

Në fillim le të hedhim një vështrim në gërmimet e bëra në qytetin e Urit.

Rrënojat më të vjetra të qytetërimit të zbuluara në gërmimet e bëra në këtë qytet, i cili në ditët tona quhet "Tel el-Mukkajar", e kanë fillimin rreth vitit 7000 p.e.s. Si një prej qyteteve, i cili ka qenë qendra e një prej civilizimeve më të hershme, qyteti i Urit ka qenë një vendbanim ku shumë kultura kanë pasuar njëra-tjetrën.

Zbulimet arkeologjike tregojnë se në qytetin e Urit civilizimi u ndërpre pas një përmbytjeje gjigande dhe më vonë u shfaq një civilizim i ri. R. H. Hall nga Muzeu Britanik ishte i pari që bëri gërmime në këtë qytet. Pas tij, gërmimet u vazhduan nën drejtimin e Leonard Woolley, i cili drejtonte një ekspeditë të ndërmarrë nga Muzeu Britanik dhe Universiteti i Pensilvanisë. Gërmimet e drejtuara prej tij, të cilat patën një efekt shumë të madh në të gjithë botën, zgjatën nga viti 1922 deri në 1934.


Një ilustrim që paraqet përmbytjen e Nuhut.
Këto gërmime u bënë në shkretëtirën midis Bagdadit dhe Gjirit Persik. Themeluesi i qytetit të Urit ishte një popull, i cili kishte ardhur nga Mesopotamia Veriore e që u vetëquajt Ubejdian. Në fillim, gërmimet kishin për qëllim mbledhjen e informacionit për këta njerëz. Gërmimet e Woolley janë përshkruar kështu nga arkeologu gjerman Werner Keller:

"Varret e mbretërve të Urit" - kështu i kishte pagëzuar Woolley, në çastet e para të entuziazmit, varret e fisnikëve sumerianë - madhështia mbretërore e të cilave doli në pah kur lopatat e arkeologëve ndeshën një grumbull dheu 50 këmbë të jug të tempullit dhe gjetën një varg të gjatë varresh shumë hijerëndë. Gropat e varreve prej guri ishin të mbushura me kupa të çmueshme, amfora dhe vazo me forma të mrekullueshme, mjete ngrënieje prej bronxi, mozaik perlash, gurë të çmuar me copa të vogla të shndritshme piriti etj. Trupat e tyre të shpërbërë ishin të rrethuar me argjend. Harpa dhe lira mbështeteshin në mur. "Gati menjëherë," - shkruante ai më vonë në ditarin e tij, - "zbulimet e bëra vërtetuan dyshimet tona. Menjëherë pas dyshemesë së një prej varreve të mbretërve ne gjetëm, nën një shtresë hiri, rrasa të shumta balte të mbuluara me simbole e gërma të një tipi shumë më të vjetër se ato të shkrimeve mbi varre. Duke gjykuar nga natyra e shkrimit rrasat u përkisnin viteve 3000 p.e.s. Ato ishin 2 - 3 shekuj më të hershme se varret."

Galeritë shkonin thellë e më thellë. Shtresa të reja me copa qypash, amforash dhe vazosh shfaqeshin. Ekspertët vunë re se qeramika kishte mbetur çuditërisht fare e pandryshuar. Ajo ishte njësoj si ato të gjetura në varret e mbretërve. Dukej se për shekuj, civilizimi sumerian nuk kishte pësuar ndryshime radikale. Sipas konkluzioneve të nxjerra, ata duhet të kishin arritur një nivel të lartë zhvillimi çuditërisht shumë herët.

Kur pas disa ditësh disa prej punëtorëve të Woolley e thirrën dhe i thanë: "Arritëm në nivelin e tokës", ai u lëshua në dyshemenë e galerisë për t'u kënaqur. Mendimi i parë i Woolley ishte: "Kaq ishte." Ishte rërë, rërë e pastër e një lloji të tillë që mund të depozitohej vetëm nga uji.

Ata vendosën të vazhdonin të gërmonin e ta bënin galerinë më të thellë. Lopatat venin thellë e më thellë, 3 këmbë, 6 këmbë, akoma baltë e pastër. Papritur në 10 këmbë shtresa e baltës u zhduk menjëherë, ashtu siç ishte shfaqur. Poshtë kësaj depozite balte, pothuajse 10 këmbë të trashë, ata kishin zbuluar prova të qarta të një vendbanimi njerëzor. Cilësia dhe pamja e qeramikës kishte ndryshuar në mënyrë të dukshme. Këtu ato ishin të bëra me dorë. Mbeturinat e metaleve nuk gjendeshin asgjëkundi. Veglat primitive që u shfaqën ishin bërë prej stralli të prerë. Duhet t'i përkisnin Epokës së Gurit.

Përmbytja - ky ishte i vetmi shpjegim i mundshëm i kësaj depozite gjigande balte poshtë kodrës së Urit, e cila ndau si me thikë dy epoka. Deti kishte lënë gjurmët e tij të qarta në mbetjet e organizmave të vogla detare të gjetura në baltë.4


Sipas zbulimeve arkeologjike, përmbytja e Nuhut ka ndodhur në Ultësirën e Mesopotamisë, e cila atëherë kishte një formë të ndryshme nga e ajo e sotmja. Në diagramin e mësipërm, kufijtë e sotëm të Ultësirës janë shënuar me vijë të kuqe të ndërprerë. Sektori i madh që shtrihet midis vijës së kuqe ka qenë pjesë e detit në atë kohë.
Analizat mikroskopike treguan se kjo depozitë e madhe balte poshtë kodrës në Ur, ishte grumbulluar si rezultat i një përmbytjeje aq të madhe sa të zhdukte qytetërimin e lashtë sumerian. Epika e Gilgameshit dhe historia e Nuhut bashkoheshin në këtë galeri të thellë nën shkretëtirën e Mesopotamisë.

Max Mallowan i referohet mendimeve të Leonard Woolley, i cili thoshte se një masë e tillë kaq e madhe materiali të depozituar nga uji, e formuar në një periudhë kohe të vetme, mund të ishte vetëm rezultat i një përmbytjeje shkatërruese. Woolley, gjithashtu, e përshkruante shtresën që ndau qytetin sumerian të Urit nga qyteti i El-Ubejdit, banorët e të cilit përdornin qeramikë të pikturuar, si mbetje të përmbytjes.5

Këto tregojnë se qyteti i Urit ishte një nga vendet e prekura nga përmbytja. Werner Keller ka theksuar rëndësinë e gërmimeve të lartpërmendura, duke thënë se sasia e rrënojave të qytetit nën një shtresë balte vërteton se në Mesopotami ka ndodhur një përmbytje.6

Një tjetër qytet mesopotamian që mban gjurmët e përmbytjes është "Kishi i sumerianëve", i cili njihet tani si Tel El-Uheimer. Sipas burimeve të lashta sumeriane, ky qytet ishte "vendi i dinastisë së parë diluviane".7

Qyteti i Shurupakut në Mesopotaminë Jugore, i cili sot njihet si Tel Fe'reh, gjithashtu mbart gjurmë të dukshme të përmbytjes. Studimet arkeologjike në këtë qytet drejtoheshin prej Erich Schmidt, nga Universiteti i Pensilvanisë, në vitet 1920-1930. Këto gërmime zbuluan tre shtresa vendbanimi të shtrira në një distancë kohore që nga periudha parahistorike, deri në dinastinë e tretë të Urit (2112-2004 p.e.s.). Gjetjet më të qarta ishin rrënojat e shtëpive të mirëndërtuara dhe rrasat në formë pyke, në të cilat gjendeshin të shkruara shënime zyrtare si dhe lista fjalësh. Ato tregonin për një shoqëri shumë të zhvilluar që ka ekzistuar nga fundi i mijëvjeçarit të katërt p.e.s.8

Çështja kryesore është se u kuptua që një shkatërrim i madh, si pasojë e një përmbytjeje, kishte ndodhur në këtë qytet rreth viteve 2900-3000 p.e.s. Sipas përshkrimit të Mallowan, 4-5 m nën tokë, Schmidt kishte ndeshur një shtresë dheu të verdhë (të formuar nga përmbytja) e përbërë nga një përzierje balte dhe rëre. Schmidt e përcaktoi këtë shtresë të përbërë nga balta dhe rëra, e cila kishte mbetur që nga mbretëria e lashtë e Semdet Nasr, si "rërë me origjinë nga lumi" dhe e lidhi këtë me përmbytjen e Nuhut.9


Gërmimet e bëra nga Leonard Woolley në Ultësirën e Mesopotamisë nxorën në dritë ekzistencën e një shtrese balte 2.5 m të trashë. Kjo shtresë është formuar, me sa duket, nga materiali i transportuar nga ujërat e përmbytjes dhe është e vetme në të gjithë Botën.
Në gërmimet e bëra në qytetin e Shurupakut, u vu re se mbeturinat e përmbytjes i përkisnin përafërsisht viteve 2900-3000 p.e.s. Ndoshta qyteti i Shurupakut ka mundësi të ketë qenë po aq i prekur nga përmbytja sa edhe qytetet e tjera.10

Vendi i fundit, i cili mendohet të ketë qenë i prekur nga përmbytja është qyteti i Erekut në jug të Shurupakut, i cili sot njihet si Tel El-Uerka. Edhe në këtë qytet, ashtu si në qytetet e tjera, është zbuluar një shtresë e përmbytjes. Kjo shtresë daton midis viteve 2900-3000 p.e.s., njësoj si të tjerat.11

Siç dihet, lumenjtë Tigër dhe Eufrat ndajnë në mes Mesopotaminë nga njëri cep te tjetri. Duket se gjatë ndodhisë, këta dy lumenj dhe shumë burime të tjera uji, të mëdha e të vogla, vërshuan dhe, duke u bashkuar me ujin e shiut, shkaktuan një përmbytje të madhe. Ngjarja përshkruhet kështu në Kuran:

Ne hapëm portat e qiellit me ujë që derdhej me furi dhe bëmë që burimet të shpërthejnë nga toka. Kështu ujërat (e qiellit dhe tokës) u takuan për një çështje të paracaktuar. (El-Kamer: 11-12)

Kur faktorët që shkaktuan përmbytjen shqyrtohen një nga një, shihet se ato të gjitha duken si fenomene natyrale. Ajo që e bën të mbinatyrshme ngjarjen është se ato ndodhën në të njëjtën kohë dhe pikërisht pas paralajmërimit që Nuhu i bëri popullit të tij për afrimin e ndëshkimit.

Vlerësimi i provave të gjetura nga studimet e përfunduara, tregon se sipërfaqja e përmbytjes shtrihet afërsisht 160 km nga lindja në perëndim dhe 600 km nga veriu në jug. (Disa herë më e madhe se sipërfaqja e Shqipërisë. sh.r.) Kjo tregon se përmbytja përshiu gjithë Ultësirën e Mesopotamisë. Kur shqyrtojmë renditjen e qyteteve Ur, Erek, Shurupak dhe Kish, të cilat mbartin gjurmët e përmbytjes, shohim se ato ishin të rreshtuara në një drejtim. Prandaj, përmbytja duhet të ketë prekur këto katër qytete dhe rrethinat e tyre. Përveç kësaj, duhet të theksohet se rreth viteve 3000 p.e.s. struktura gjeografike e Ultësirës së Mesopatamisë ishte e ndryshme nga ç'është tani. Në atë kohë, shtrati i lumit Eufrat ishte më në lindje nga ç'është sot. Kjo vijë rrjedhjeje përputhet me vijën që kalon midis Urit, Erekut, Shurupakut dhe Kishit. Me hapjen e "burimeve të tokës dhe qiellit" duket se lumi Eufrat vërshoi dhe u përhap, duke shkatërruar kështu katër qytetet e përmendura më sipër.

Fetë dhe kulturat që përmendin përmbytjen

Përmbytja është bërë e njohur pothuajse në të gjithë njerëzimin nëpërmjet profetëve, të cilët thërrisnin njerëzit në fenë e vërtetë, por ajo u kthye në legjendë nga këta popuj duke u ndryshuar e deformuar me kalimin e kohës.

Allahu ua ka bërë të ditur njerëzve lajmin e përmbytjes së Nuhut nëpërmjet profetëve dhe librave që Ai u ka dërguar popujve të ndryshëm në mënyrë që ajo të shërbejë si paralajmërim dhe mësim. Por të gjitha tekstet e tjera, me përjashtim të Kuranit, janë ndryshuar, ndaj dhe përshkrimet e përmbytjes janë të mbushura me elemente mitologjike. Kurani është i vetmi burim, të dhënat e të cilit përputhen me të dhënat e zbulimeve dhe observimeve. Kjo, sepse Allahu e ka ruajtur Kuranin nga çdo lloj ndryshimi. Në Kuran thuhet:

Me të vërtetë Ne e kemi zbritur Kuranin dhe padyshim që Ne do ta ruajmë atë. (El-Hixhër: 9)

Pra, Kurani është nën garancinë dhe mbrojtjen e Allahut, Zotit të botëve.

Në pjesën e fundit të këtij kapitulli ne do të shohim se si është paraqitur ngjarja, megjithëse e deformuar, në kultura të ndryshme si dhe në Dhiatën e Vjetër dhe atë të Re.

Përmbytja e Nuhut në Dhiatën e Vjetër

Libri që iu shpall Musait ishte Teurati apo Torah. Pentateuku biblik (pesë librat e parë të Biblës), i cili sipas të krishterëve është Teurati, e ka humbur lidhjen prej kohësh me shpalljen origjinale, pasi të gjitha shpalljet e ardhura te Beni Israilët nga profetët e ndryshëm u ndryshuan dhe u bënë subjekt manipulimesh nga ana e çifutëve.

Sipas Dhiatës së Vjetër, Zoti i shpalli Nuhut se të gjithë njerëzit përveç besimtarëve do të shkatërroheshin, sepse toka ishte mbushur plot me padrejtësi. Për këtë arsye, Ai e urdhëroi Nuhun të ndërtonte anijen dhe i tregoi në detaje mënyrën se si do ta ndërtonte. Ai gjithashtu e porositi të merrte me vete familjen, tre djemtë, gratë e tyre, një çift nga çdo qenie e gjallë dhe ushqime.

Shtatë ditë më vonë, kur erdhi koha e përmbytjes, të gjitha burimet e nëndheshme shpërthyen, portat e qiejve u hapën dhe një përmbytje e madhe përfshiu gjithçka. Kjo zgjati për 40 ditë dhe net. Anija lundroi mbi ujërat që mbuluan të gjitha malet dhe kodrat e larta. Kështu, vetëm ata që ishin në anije me Nuhun shpëtuan, kurse ata që mbetën u rrëmbyen nga ujërat e përmbytjes dhe u mbytën. Shiu pushoi pas përmbytjes, e cila zgjati 40 ditë dhe net dhe ujërat filluan të pakësoheshin 150 ditë pas kësaj.

Më pas, në ditën e shtatëmbëdhjetë të muajit të shtatë, anija qëndroi mbi malet Ararat (Agri). Nuhu dërgoi një pëllumb të shihte nëse ujërat kishin rënë plotësisht apo jo dhe, kur më në fund, pëllumbi nuk u kthye, ai e kuptoi se ujërat kishin rënë plotësisht. Zoti u tha atyre të zbrisnin nga anija dhe të shpërndaheshin në tokë.

Sipas Dhiatës së Vjetër, në pajtim me vendimin që "çdo gjë që (është) në tokë do të vdesë" në një përmbytje që do të përfshinte gjithë botën, të gjithë njerëzit u ndëshkuan dhe të vetmit që mbijetuan ishin ata që hipën në anije me Nuhun.

Përmbytja e Nuhut në Dhiatën e Re

Dhiata e Re që ne kemi sot në dorë pëmban, sipas pretendimit të krishterë, fjalët dhe veprimet e Isait (Jezusit). Ajo fillon me katër ungjijtë e shkruar një shekull pas vdekjes së Isait, nga njerëz që kurrë nuk e kishin parë apo qëndruar me të.

Në Dhiatën e Re përmbytja e Nuhut është përshkruar shkurtimisht kështu:

Nuhu u dërgua te një popull i pabindur, i cili ishte në rrugë të gabuar. Por populli i tij nuk pranoi ta ndiqte atë. Për këtë arsye, Zoti i paralajmëroi ata që refuzuan se do të përmbyteshin dhe, kur kjo ndodhi, Ai e shpëtoi Nuhun dhe besimtarët duke i vendosur në anije.

Por ashtu si qe në ditët e Noeut, kështu do të jetë edhe në ardhjen e Birit të njeriut.
Sepse, ashtu si në ditët para përmbytjes, njerëzit hanin dhe pinin, martoheshin dhe martonin, derisa Noeu hyri në arkë;
Dhe nuk kuptuan asgjë, derisa erdhi përmbytja dhe i fshiu të gjithë; kështu do të ndodhë në ardhjen e Birit të njeriut. (Mateu, 24: 37-39)
Dhe nuk kurseu botën e lashtë, por shpëtoi bashkë me shtatë të tjerë Noeun, predikues të drejtësisë, kur solli përmbytjen e të pabesëve. (II Pjetri, 2: 5)
Që dikur ishin rebelë, kur durimi i Perëndisë i priste në ditët e Noeut, ndësa po ndërtohej arka, në të cilën, pak vetë, gjithsej tetë, shpëtuan nëpërmjet ujit. (I Pjetër, 3: 20)

Përshkrimi i përmbytjes në kultura të tjera

Sumeriane: Një zot i quajtur Enlil u tha njerëzve se zotat e tjerë kishin ndërmend të shkatërronin njerëzimin, por ai vetë ishte i gatshëm t'i shpëtonte ata. Heroi i kësaj historie është Ziusudra, mbreti i devotshëm i qytetit Sipur. Zoti Enlil i tregoi Ziusudras se çfarë të bënte që të shpëtonte nga përmbytja. Teksti që tregon ndërtimin e anijes mungon, por fakti që kjo pjesë ka ekzistuar tregohet në pjesët ku përshkruhet si u shpëtua Ziusudra. Duke u mbështetur në versionin babilonas të përmbytjes, arrihet në konkluzionin se në versionin e plotë sumerian të ngjarjes duhet të ketë pasur shumë më tepër hollësi për arsyen e përmbytjes dhe se si u ndërtua anija.

Babilonase: Ut-Napishtimi, është kolegu babilonas i heroit sumerian të përmbytjes, Ziusudras. Një tjetër personalitet i rëndësishëm është Gilgameshi. Sipas legjendës, Gilgameshi vendosi të kërkojë prejardhjen e tij për të njohur sekretin e përjetësisë. Ai u paralajmërua për rreziqet dhe vështirësitë e një udhëtimi të tillë. Atij iu tha se duhet të bënte një udhëtim, në të cilin duhet të kalonte mbi "malet Mashu dhe ujërat e vdekjes" dhe se një udhëtim i tillë ishte realizuar me sukses deri atëherë vetëm nga zoti i diellit, Shamash. Por Gilgameshi i përballoi të gjitha rreziqet e udhëtimit dhe më në fund arriti të takonte Ut-Napishtimin.

Teksti ndërpritet aty ku tregohet takimi i Gilgameshit me Ut-Napishtimin dhe kur më vonë teksti bëhet i lexueshëm, Ut-Napishtimi i tha Gilgameshit se "perënditë e kanë ruajtur për vete sekretin e vdekjes dhe jetës". Gilgameshi e pyeti Ut-Napishtimin se si e kishte arritur ai vetë pavdekshmërinë dhe Ut-Napishtimi i tregoi historinë e përmbytjes si përgjigje të pyetjes së bërë. Përmbytja tregohet gjithashtu në 12 rrasat e famshme të epikës së Gilgameshit.

Ut-Napishtimi ia nisi duke thënë se historia që do t'i tregonte Gilgameshit ishte "diçka sekrete, një sekret i perëndive". Ai ishte nga qyteti i Shurupakut, i cili ishte më i vjetri ndërmjet qyteteve të tokës Akad. Sipas përshkrimit të tij, zoti Ea e thirri nëpërmjet mureve të një kasolleje të thurur me kallama dhe i tregoi se zotat kishin vendosur të shkatërronin të gjitha farat e jetës me një përmbytje, por arsyeja e vendimit të tyre nuk shpjegohet në versionin babilonas, ashtu siç nuk shpjegohet as në versionin sumerian. Ut-Napishtimi tha se Ea e kishte porositur të ndërtonte një anije, në të cilën ai duhet të mblidhte dhe të vendoste "farat e të gjitha gjallesave". Ai e njoftoi atë për masën dhe formën e anijes, gjerësia, gjatësia dhe lartësia e së cilës duhet të ishin të barabarta. Furtuna ktheu gjithçka përmbys për gjashtë ditë dhe net rresht. Në ditën e shtatë ajo u qetësua. Ut-Napishtimi pa se jashtë vendi ishte kthyer në "baltë që ngjitej". Anija qëndroi në malin Nisir.

Sipas shënimeve sumeriane dhe babilonase, Ksisuthros ose Hasisatra u shpëtua nga përmbytja në një anije 925 m të gjatë, bashkë me familjen, shokët dhe disa zogj e kafshë. Thuhet se "ujërat u përhapën në drejtim të qiellit, oqeanet mbuluan brigjet dhe lumenjtë vërshuan nga shtretërit e tyre". Më pas, anija qëndroi mbi malin Karidean.

Sipas shënimeve asiriano-babilonase, Uber-Tutu ose Hasisatra u shpëtua bashkë me familjen e tij, shërbëtorët, tufën dhe kafshët e egra me një anije, e cila ishte 600 kubit e gjatë, 60 kubit e gjerë dhe e lartë. Përmbytja zgjati për 6 ditë e net. Kur anija arriti malin Nizar, pëllumbi që u la i lirë u kthye, ndërsa korbi jo.

Sipas disa shënimeve sumeriane, asiriane dhe babilonase, Ut-Napishtimi me familjen e tij mbijetoi nga përmbytja, e cila zgjati për 6 ditë e net. Thuhet se "në ditën e shtatë Ut-Napishtimi pa jashtë. Gjithçka ishte shumë e qetë. Njeriu ishte kthyer edhe një herë në baltë". Kur anija qëndroi mbi malin Nizar, Ut-Napishtimi dërgoi jashtë një pëllumb, një korb dhe një harabel. Korbi qëndroi të hante kufomat, ndërsa dy zogjtë e tjerë nuk u kthyen.

Indiane: Në epikat Shatapatha Brahmana dhe Mahabharata të Indisë, personi i quajtur Manu u shpëtua nga përmbytja bashkë me Rishizin. Sipas legjendës, Manu kapi një peshk, të cilit i fali jetën. Papritur peshku u rrit dhe i tha atij të ndërtonte një anije dhe ta lidhte në brirët e tij. Ky peshk u pranua si një shfaqje e zotit Vishnu. Peshku e drejtoi anijen midis dallgëve të mëdha dhe e solli atë në veri, në malin Hismavat.

Uellsiane: Sipas legjendës uellsiane, Dujnuen dhe Dujfeç shpëtuan prej shkatërrimit të madh me anije. Kur përmbytja e tmerrshme që ndodhi për shkak të vërshimit të Linlionit, i cili quhej Liqeni i Valëve, u qetësua, ata të dy filluan të ripopullonin sërish Britaninë.

Skandinave: Legjendat nordike Edda njoftojnë se Bergalmir dhe gruaja e tij shpëtuan prej përmbytjes me një anije të madhe.

Lituaneze: Në legjendën lituaneze, tregohet se disa çifte njerëzish dhe kafshësh shpëtuan, duke u strehuar në një kore të tokës, lart në majë të një mali të lartë. Kur erërat dhe vërshimet që zgjatën për 12 ditë e net u shtrinë deri në malin e lartë, sa pothuajse arritën t'i përpinin ata që ishin mbi të, Krijuesi u hodhi atyre një lëvozhgë arre gjigande. Ata që ishin në mal shpëtuan nga vdekja duke lundruar mbi këtë lëvozhgë arre.

Kineze: Burimet kineze tregojnë se një person i quajtur Jao me 7 persona të tjerë ose Fa Li bashkë me gruan dhe fëmijët e tij shpëtuan nga përmbytja dhe nga dridhja e tokës duke lundruar mbi barkë. Thuhet se "toka po shkatërrohej, ujërat shpërthyen dhe mbuluan çdo vend". Më në fund ujërat u tërhoqën.

Përmbytja e Nuhut në mitologjinë greke: Zeusi vendosi t'i shkatërronte me një përmbytje njerëzit, të cilët bënin çdo ditë e më tepër vepra të këqija. Vetëm Deukalioni dhe gruaja e tij, Pirrha, shpëtuan nga përmbytja, sepse babai i Deukalionit, Prometeu, e kishte këshilluar më parë djalin e tij që të ndërtonte një barkë. Çifti zbriti në malin Parnas ditën e nëntë pas hipjes në barkë.

Të gjitha këto legjenda tregojnë një realitet konkret historik. Në histori, çdo popull e ka marrë mesazhin, çdokush e ka marrë shpalljen hyjnore dhe kështu shumë popuj janë njohur me përmbytjen. Fatkeqësisht, për shkak se njerëzit u larguan nga rruga e drejtë e shpalljes hyjnore, përshkrimi i përmbytjes pësoi shumë ndryshime dhe u kthye në legjenda e mite.

I vetmi burim, ku ne mund të gjejmë historinë e vërtetë të Nuhut dhe të popullit që e mohoi atë, është Kurani, i cili është i vetmi burim hyjnor i pandryshuar.

Kurani na jep informacion të saktë, jo vetëm për përmbytjen e Nuhut, por edhe për popuj e ngjarje të tjera, për të cilat do të flasim në kapitujt vijues.

Jeta e profetit Ibrahim


Ibrahimi nuk ishte as çifut, as i krishterë. Ai ishte vetëm musliman (besimtar) me besim të vërtetë e të pastër dhe nuk ishte prej idhujtarëve. Vërtet që njerëzit më të afërt me Ibrahimin janë ndjekësit e tij, bashkë me këtë Profet (Muhamedin) dhe besimtarët. Allahu është Ai që i ndihmon besimtarët.(Ali Imran: 67-68)

Profeti Ibrahim përmendet shpesh në Kuran si një shembull i lartë për njerëzit e tjerë. Populli i tij adhuronte idhujt, ndaj dhe ai i këshilloi të largoheshin nga kjo gjë dhe të kishin frikë nga dënimi i Allahut, mirëpo populli nuk ia vuri veshin këtyre paralajmërimeve, përkundrazi mbajti një qëndrim armiqësor. Kur presioni i popullit ndaj tij u shtua, Ibrahimit iu desh të shpërngulej në një vend tjetër bashkë me gruan, profetin Lut e ndoshta edhe me disa besimtarë të tjerë.

Ibrahimi e kishte origjinën nga Nuhu, pra, ai ishte një nga pasardhësit e tij, ndaj dhe në Kuran thuhet se ai ndoqi rrugën e Nuhut.

Paqja qoftë mbi Nuhun, në mbarë botën! Sigurisht që kështu i shpërblejmë ata që kryejnë vepra të mira. Nuhu ishte me të vërtetë një nga robërit Tanë besimtarë. Pastaj Ne i përmbytëm të tjerët. Një prej atyre që ndoqën udhën e Nuhut është edhe Ibrahimi. (Es-Saffat: 79-83)

Në kohën e profetit Ibrahim, shumë popuj që jetonin në Ultësirën e Mesopotamisë, në Anatolinë e Mesme dhe atë Lindore adhuronin yjet. Zoti i tyre më i rëndësishëm ishte Sini, zoti-hënë. Ai personifikohej si një njeri me mjekër të gjatë me një veshje që kishte të vizatuar një hënë në formë drapri. Përveç kësaj, këta njerëz bënin iktura dhe skulptura të këtyre zotave dhe i adhuronin ato. Ky ishte një besim mjaft i përhapur, i cili gjeti vend të përshtatshëm për t'u zhvilluar në Lindjen e Afërme dhe arriti të ruante ekzistencën e tij për një kohë të gjatë. Njerëzit që jetuan në këtë zonë vazhduan t'i adhuronin këta zota deri në vitin 600 e.s. Si pasojë e këtij besimi, disa ndërtesa të njohura si "zigurate", të cilat përdoreshin si observatorë astronomikë dhe tempuj, u ndërtuan në zonën që shtrihej nga Mesopotamia deri në brendësi të Anatolias. Këtu adhuroheshin disa zota, së pari zoti-hënë Sin.12

Kjo mënyrë besimi e zbuluar në kohët tona nëpërmjet gërmimeve arkeologjike përmendet në Kuran. Siç tregohet në Kuran, Ibrahimi refuzoi adhurimin e këtyre idhujve:

Kujto Ibrahimin kur i tha babait të tij, Azerit: "Përse i adhuroni idhujt si zota? Unë besoj se ti dhe populli yt po bëni një gabim që duket sheshazi."
Kështu Ne i treguam Ibrahimit mbretërinë e qiejve dhe të tokës, me qëllim që të ishte prej besimtarëve të vendosur.
Kur e mbuloi nata me errësirën e saj, ai pa një yll dhe tha: "Ky është Zoti im." Por kur ylli u zhduk nga shikimi, tha: "Unë nuk i dua ata që perëndojnë."
Kur pa hënën që ngrihej lart, tha: "Kjo është Zoti im." Por kur ajo perëndoi, ai tha: "Nëse nuk më udhëzon Zoti im, unë do të jem prej njerëzve të humbur."
Kur pa diellin të ngrihej lart, tha: "Ky është Zoti im. Ky është më i madh." Por kur ai perëndoi, tha: "O populli im! Unë nuk kam asnjë lidhje me ata që ju adhuroni në vend të Allahut."
"Unë i drejtohem - larg besimeve të kota - Atij që krijoi qiejt e tokën dhe unë nuk jam prej idhujtarëve." (El-En'am: 74-79)

Në Kuran, nuk tregohet me detaje vendi ku lindi dhe jetoi Ibrahimi, por fakti se engjëjt e dërguar te populli i Lutit shkuan tek Ibrahimi para se të shkonin te Luti dhe i dhanë gruas së Ibrahimit lajmin e mirë të lindjes së një fëmije, tregon se Ibrahimi dhe Luti jetuan pranë njëri-tjetrit dhe ishin bashkëkohës.



Në kohën e profetit Ibrahim ekzistonin shumë besime politeiste në rajonin e Mesopotamisë. Zoti-hënë, Sini, ishte nga perënditë më të rëndësishme. Njerëzit ndërtonin statuja të këtyre perëndive dhe i adhuronin. Në të majtë mund të shihni disa statuja të Sinit. Simboli i gjysmëhënës mund të shihet qartë në gjoksin e statujës.


Ziguratet, të cilat përdoreshin njëkohësisht si tempuj dhe observatorë astronimikë, ndërtoheshin me ndihmën e teknologjisë më të përparuar të kohës. Yjet, hëna dhe dielli ishin objektet kryesore të adhurimit. Për këtë arsye, qielli kishte rëndësi të madhe. Në të majtë dhe poshtë mund të shihni ziguratet më të rëndësishme të Mesopotamisë.


Një çështje e rëndësishme rreth Ibrahimit në Kuran, e papërmendur në Dhiatën e Vjetër, është ndërtimi i Qabes. Ajo u ndërtua nga Ibrahimi dhe djali i tij, Ismaili. Sot, e vetmja gjë e ditur nga historianët për të kaluarën e Qabes është se ajo ka qenë një vend i shenjtë që në kohët e lashta. Vendosja e idhujve në të gjatë kohës së injorancës, para ardhjes së të dërguarit Muhamed, erdhi si pasojë e deformimit dhe shtrembërimit të fesë hyjnore që iu shpall Ibrahimit.

Ibrahimi në Dhiatën e Vjetër

Dhiata e Vjetër është burimi më i detajuar për Ibrahimin (Abrahamin), megjithëse ne nuk mund të jemi të sigurtë për saktësinë e të gjitha informacioneve të përmendura në të. Sipas saj, Ibrahimi u lind rreth vitit 1900 p.e.s. në qytetin e Urit, një nga qytetet më të rëndësishme të kohës, i cili shtrihej në jug-lindje të Ultësirës së Mesopotamisë. Kur lindi, ai nuk u quajt Abraham, por Abram. Emri i tij u ndryshua nga Zoti më vonë.

Një ditë, sipas Dhiatës së Vjetër, Zoti e urdhëroi Abramin të linte vendin dhe njerëzit e tij për të shkuar në një vend të panjohur dhe të themelonte një komunitet të ri atje. Abrami, në moshën 75 vjeçare, e dëgjoi këtë thirrje dhe u nis për udhëtim me gruan e tij që nuk lindte, Sarai (e cila më vonë do të njihej me emrin Sarah që do të thotë princeshë) dhe djalin e vëllait, Lutin. Duke shkuar në drejtim të tokës së premtuar, ata qëndruan përkohësisht në Harran dhe pastaj vazhduan udhëtimin e tyre. Kur arritën në tokën e Kananit të premtuar për ta nga Zoti, atyre iu tregua se ky vend ishte zgjedhur për ta dhe u ishte dhuruar atyre. Kur Abrami u bë 99 vjeç, ai bëri një marrëveshje me Zotin dhe emri i tij u ndryshua në Abraham. Ai vdiq kur ishte 175 vjeç dhe u varros në një shpellë afër qytetit të Hebronit (sot: El-Halil) në Bregun Perëndimor (Palestinë), i cili gjendet nën pushtimin e Izraelit. Kjo tokë, e cila u ble nga Abrahami për një sasi të caktuar parash, ishte pasuria e parë e tij dhe e familjes së tij në tokën e premtuar.

Vendlindja e Ibrahimit sipas Dhiatës së Vjetër

Vendlindja e Ibrahimit ka qenë gjithmonë një temë e diskutueshme. Ndërsa të krishterët dhe çifutët thonë se Ibrahimi lindi në jug të Mesopotamisë, mendimi mbizotërues në Botën Islame është se vendlindja e tij është Urfa-Harran. Disa zbulime të reja tregojnë se tezat e krishtera dhe çifute nuk e pasqyrojnë plotësisht të vërtetën.

Çifutët dhe të krishterët e mbështesin mendimin e tyre në Dhiatën e Vjetër, sepse në të thuhet se Ibrahimi ka lindur në qytetin e Urit, në jug të Mesopotamisë. Ibrahimi u edukua në atë qytet, më pas u nis për në Egjipt dhe arriti atje pas një udhëtimi të gjatë, në të cilin ai kaloi nëpër Harran, rajon i Turqisë.

Një dorëshkrim i Dhiatës së Vjetër i gjetur kohët e fundit shkaktoi dyshime serioze rreth vërtetësisë së këtij informacioni. Në këtë dorëshkrim grek të shekullit III p.e.s., i cili është pranuar si kopja më e vjetër e Dhiatës së Vjetër e gjetur deri tani, Uri nuk përmendet fare. Sot shumë studiues të Dhiatës së Vjetër thonë se fjala "Ur" është e pasaktë ose është një shtesë e mëvonshme. Kjo nënkupton që Ibrahimi nuk lindi në qytetin e Urit dhe mund të mos ketë qenë asnjëherë në jetën e tij në Mesopotami.

Përveç kësaj, emrat e disa vendeve dhe krahinave që ata nënkuptonin ndryshuan me kalimin e kohës. Në kohën tonë Ultësirat e Mesopotamisë identifikohen zakonisht si brigjet jugore të Irakut, ndërmjet lumenjve Tigër dhe Eufrat. Megjithatë, dy mijë vjet më parë Mesopotamia përfshinte krahina të tjera më në veri, madje duke arritur deri në Harran e duke u shtrirë deri në Turqinë e kohëve tona. Pra, edhe pse ne e pranojmë që shprehja "Ultësira e Mesopotamisë" në Dhiatën e Vjetër është e saktë, do të ishte e gabuar të mendoje që Mesopotamia e dy mijë vjetëve më parë dhe Mesopotamia e sotme janë pikërisht të njëjtat vende.

Edhe pse ka dyshime serioze dhe mospajtime në lidhje me faktin që qyteti i Urit është vendlindja e Ibrahimit, ka një pajtim të përbashkët përsa i përket faktit që Harrani dhe rrethinat e tij ishin vendi ku jetoi Ibrahimi. Përveç kësaj, një kërkim i shkurtër i bërë në Dhiatën e Vjetër, jep disa informacione që përkrahin mendimin se vendlindja e Ibrahimit ishte Harrani.

Psh, në Dhiatën e Vjetër, zona e Harranit është përcaktuar si "zona e Aramit" (Gjeneza, 11: 31 dhe 28: 10). Aty thuhet se ata që rrodhën nga familja e Ibrahimit janë "djemtë e Aramit" (Deutoronomi, 26: 5). Identifikimi i Ibrahimit si një "arami" tregon se ai e kaloi jetën në këtë zonë.

Në burimet islamike duket qartë se vendlindja e Ibrahimit është Harrani dhe Urfa. Në Urfa, e cila është quajtur "qyteti i profetëve", ka shumë histori e legjenda për Ibrahimin.

Mospërputhjet midis Kuranit dhe Dhiatës së Vjetër

Dhiata e Vjetër dhe Kurani duket sikur përshkruajnë dy profetë të ndryshëm të quajtur respektivisht Abraham dhe Ibrahim. Në Kuran, Ibrahimi është dërguar te një popull idhujtar, i cili adhuronte qiejt, yjet, hënën dhe idhuj të ndryshëm. Ai u përpoq me të gjitha forcat që t'i largonte njerëzit e tij prej këtyre besimeve supersticioze. Në këtë mënyrë ai ngjalli armiqësinë e të gjithë popullit, duke përfshirë dhe babain e tij.

Aktualisht, asnjë prej këtyre gjërave nuk përmendet në Dhiatën e Vjetër. Hedhja e Ibrahimit në zjarr apo thyerja e idhujve të popullit të tij nuk përmenden në Dhiatën e Vjetër, në të cilën Ibrahimi në përgjithësi është paraqitur si stërgjyshi i çifutëve. Duket qartë se kjo pikëpamje është futur nga paria e çifutëve që kërkonte të sillte në plan të parë konceptin e racës. _ifutët besojnë se janë një popull i zgjedhur përjetësisht nga Zoti dhe ndihen superiorë ndaj të tjerëve. Kjo është arsyeja që Ibrahimi është paraqitur si stërgjyshi i çifutëve në Dhiatën e Vjetër.

Të krishterët që besojnë në Dhiatën e Vjetër, mendojnë se Ibrahimi është stërgjyshi i çifutëve, por vetëm me një ndryshim; sipas tyre Ibrahimi nuk është çifut, por i krishterë. Të krishterët, të cilët nuk i kushtojnë vëmendje konceptit të racës aq shumë sa çifutët, mbajnë këtë qëndrim dhe kjo është një nga shkaqet e mospajtimit dhe konfliktit midis këtyre dy feve. Allahu sjell shpjegimin vijues të këtyre argumenteve në Kuran.

O ithtarë të librave të parë (çifutë dhe të krishterë)! Përse grindeni për Ibrahimin, ndërkohë që Teurati dhe Inxhili janë shpalluar pas tij? A nuk logjikoni, pra?
Ja, ju polemizuat për atë gjë për të cilën keni dije (për Isain). Pse atëherë polemizoni për çështje për të cilat ju nuk keni asnjë dijeni (për Ibrahimin)? Allahu di gjithçka, ndërsa ju nuk dini.
Ibrahimi nuk ishte as çifut e as i krishterë, por ai ishte vetëm musliman (besimtar) me besim të vërtetë e të pastër dhe nuk ishte prej idhujtarëve.
Vërtet që njerëzit më të afërt me Ibrahimin janë ndjekësit e tij bashkë me këtë Profet (Muhamedin) dhe besimtarët. Allahu është Ai që i ndihmon besimtarët. (Ali Imran: 65-68)

Në Kuran, shumë më ndryshe nga ajo që është shkruar në Dhiatën e Vjetër, Ibrahimi paraqitet si një profet, i cili e këshilloi popullin e tij që të largohej nga adhurimi i idhujve. Që në rininë e tij ai e paralajmëroi popullin që të hiqte dorë nga ky besim i kotë, por ata reaguan në mënyrë agresive ndaj Ibrahimit duke u përpjekur për ta vrarë. Për t'u larguar prej ligësisë së popullit të tij përfundimisht Ibrahimi u detyrua të shpërngulej.

Populli i Lutit Dhe Qyteti Që u Kthye Përmbys

Populli i Lutit përgënjeshtroi paralajmërimet… Ne dërguam kundër tyre stuhi gurësh (e cila i shkatërroi të gjithë), përveç familjes së Lutit, të cilën Ne e shpëtuam me mirësinë Tonë në orën e fundit të natës. Kështu i shpërblejmë ata që falenderojnë. Luti i kishte paralajmëruar për dënimin Tonë, por ata nuk i besuan paralajmërimet e tij. (El-Kamer: 33-36)


Luti jetoi në të njëjtën kohë me Ibrahimin. Ai u dërgua si profet në një prej popujve fqinj me popullin e Ibrahimit. Këta njerëz, siç na tregon Kurani, praktikonin një veprim të ulët të panjohur deri atëherë të quajtur sodomizëm, apo siç quhet sot homoseksualizëm. Kur Luti i këshilloi të hiqnin dorë nga ky zakon i ulët dhe i paralajmëroi për një dënim të mundshëm, ata e kundërshtuan dhe vazhduan rrugën e shthurjes. Në fund, këta njerëz u shkatërruan nga një dënim i tmerrshëm.

Qyteti ku banoi Luti përmendet si qyteti i Sodomit në Dhiatën e Vjetër. Duke qenë i vendosur në veri të Detit të Kuq, ky komunitet duket se është shkatërruar në përputhje me përshkrimin e bërë në Kuran. Studimet arkeologjike tregojnë se qyteti qe vendosur në zonën e Detit të Vdekur, i cili shtrihet përgjatë kufirit të Jordanisë me territoret e pushtuara të Palestinës.

Përpara se të shqyrtojmë rrënojat e këtij qyteti, le të mundohemi të njohim shkakun se përse populli i Lutit u dënua në këtë mënyrë. Kurani na tregon se si e paralajmëroi Luti popullin e tij. Po cila ishte përgjigjja e tyre?

Populli i Lutit i përgënjeshtroi të dërguarit.
Kur vëllai i tyre u tha: "Përse nuk i frikësoheni Allahut?
Unë jam i dërguar i besueshëm për ju.
Kini pra frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për transmetimin e këtij mesazhi. Shpërblimin e pres vetëm nga Zoti i botëve.
Si vallë kryeni marrëdhënie me burrat dhe lini mënjanë ato të cilat Allahu i ka krijuar për të qenë bashkëshortet tuaja? Vërtet ju jeni një popull që ka kaluar çdo kufi!"
Ata i thanë: "Nëse nuk pushon, o Lut, ne do të të përzëmë!"
Ai u tha: "Unë jam kundër punëve të poshtra që kryeni." (Esh-Shuara: 160 - 168)

Ata e kërcënuan Lutin, kur ai i ftoi në rrugë të drejtë dhe filluan ta urrenin gjithnjë e më tepër për këtë shkak, ndaj donin ta dëbonin së bashku me besimtarët e paktë që ishin pranë tij. Në ajetet e tjera, ngjarja është treguar si vijon.

(Kujto) edhe Lutin, kur iu drejtua popullit të tij: "A po bëni mëkatin më të madh, të cilin nuk e ka bërë askush më parë në të gjithë botën.
Të shtyrë nga epshi ju shkoni me burra në vend të grave? Po, ju jeni një popull i shfrenuar."
Populli i tij si përgjigje tha: "Nxirrini jashtë vendit tuaj, pasi ata kërkojnë të jenë të pastër (nga gjynahet)!" (El-A'raf: 80-82)

Luti i bëri të qartë popullit të tij të vërtetën, por ata nuk i kushtuan vëmendje paralajmërimeve të njëpasnjëshme dhe vazhduan ta kundërshtonin e mohonin ndëshkimin, për të cilin u fliste profeti i tyre.

(Kujto) dhe Lutin, kur i tha popullit të tij: "Ju bëni një gjynah, të cilin askush para jush nuk e ka bërë në gjithë botën.
Ju kryeni marrëdhënie me burrat, grabitni udhëtarët dhe kryeni punë të ndyra në vendtakimet tuaja?!" Por populli i tij nuk dha përgjigje tjetër veç tha: "Sille ndëshkimin e Allahut mbi ne, nëse thua të vërtetën." (El-Ankebut: 28 - 29)

Duke marrë përgjigjen e mësipërme nga populli i tij, Luti i kërkoi ndihmë Allahut.

Ai tha: "Zoti im! Më ndihmo që të triumfoj mbi popullin shkatërrimtar." (El-Ankebut: 30)

"Zoti im! Më shpëto mua dhe familjen time nga çka bëjnë ata." (Esh-Shuara: 169)

Pas lutjes së Lutit, Allahu dërgoi dy engjëj në formën e dy djemve të rinj. Në fillim ata vizituan Ibrahimin dhe i dhanë lajmin e mirë se gruaja e tij do të lindte një fëmijë. Pastaj dy të dërguarit i shpjeguan qëllimin e ardhjes së tyre: populli i pacipë i Lutit do të shkatërrohej.

Ibrahimi u tha: "Cili është qëllimi i ardhjes suaj, o ju të dërguar?"
Ata i thanë: "Ne jemi dërguar te një popull mëkatar.
Që të lëshojmë mbi ta gurë balte të pjekur të caktuar nga Zoti yt për ata që kalojnë kufijtë." (Edh-Dharijat: 31 - 34)

Pasi u ndanë nga Ibrahimi, engjëjt u drejtuan për te Luti. Ai nuk i njohu ndaj dhe ndjeu një lloj shqetësimi e frike, por kur i treguan se kush ishin, ai u qetësua.

Kur të dërguarit Tanë arritën te Luti, ai u pikëllua për ta (se mos populli i tij kërkonte të kryente marrëdhënie me ta) dhe tha: "Kjo është një ditë e trishtuar." (Hud: 77)

Luti u tha: "Ju jeni njerëz të panjohur për mua."
Ata i thanë: "Ne kemi ardhur te ti bashkë me ndëshkimin, në të cilin ata dyshonin.
Dhe të kemi sjellë ty lajmin e vërtetë (të shkatërrimit të popullit tënd). S'ka dyshim se ne themi të vërtetën.
Udhëto me familjen tënde pasi të kalojë një pjesë e natës dhe ec pas tyre e mos lejo që ndonjë prej jush të kthejë kokën prapa e të shohë, por vazhdo drejt për atje ku je urdhëruar."
Kështu Ne i bëmë të njohur atij vendimin se shkatërrimi do të bëhej herët në agim. (El-Hixhër: 62 - 66)

Ndërkohë populli i tij mori vesh lajmin e ardhjes së mysafirëve. Ata nuk hezituan t'u afroheshin këtyre mysafirëve për qëllimet e tyre të mbrapshta, ashtu siç kishin vepruar dhe me të tjerët më parë, ndaj dhe rrethuan shtëpinë. Duke u frikësuar për mysafirët e tij, Luti u tha:

"… Këta janë mysafirët e mi, kështu që mos më turpëroni. Kini frikë Allahun e mos më poshtëroni." (El-Hixhër: 68 - 69)

Populli i tij iu përgjigj:

"… A nuk të kemi ndaluar që të presësh apo të mbrosh njerëzit e tjerë?" (El-Hixhr: 70)

Duke menduar se ai dhe mysafirët e tij po bëheshin pre e sjelljes së keqe të popullit të tij, Luti tha:

"… Sikur të kisha forcë që t'ju mposhtja, apo sikur të mbështetesha te ndonjë mbrojtës i fuqishëm." (Hud: 80)
Mysafirët i kujtuan atij se ata ishin të dërguarit e Allahut:

Ata i thanë: "O Lut! Ne jemi të dërguarit e Zotit tënd! Ata kurrë nuk do të mbërrijnë te ti! Udhëto me familjen tënde në një pjesë të natës dhe asnjë prej jush të mos shohë prapa, përveç gruas tënde (që do të mbetet pas). S'ka dyshim se ndëshkimi që do t'i godasë ata, do ta godasë edhe atë. Pikërisht agimi është koha e caktuar për ta. A nuk është afër agimi?" (Hud: 81)

Kur veprimet e mbrapshta të popullit arritën kulmin, Allahu e shpëtoi Lutin me anë të engjëjve. Në mëngjes, populli i tij u shkatërrua tërësisht.

Ne i verbuam ata që kërkuan të fyejnë mysafirët e tij: "Shijoni pra, ndëshkimin Tim dhe paralajmërimet e Mia!"
Një ndëshkim i vazhdueshëm i mbërtheu ata herët në mëngjes. (El-Kamer: 37 - 38)

Ajetet e përshkruajnë shkatërrimin e këtij populli si vijon:

Por britma shkatërruese i përpiu ata para agimit.
Ne i kthyem përmbys (vendbanimet e Sodomit) dhe derdhëm mbi ta gurë nga balta e pjekur.
Sigurisht që në këtë ngjarje ka argumente të qarta për ata që duan të kuptojnë e të nxjerrin mësim.
Ato vendbanime janë ende të dukshme pranë rrugës. (El-Hixhr: 73 - 76)

Kur erdhi urdhri ynë, Ne i kthyem përmbys (vendbanimet e Sodomit) dhe derdhëm mbi ta pareshtur gurë prej balte të pjekur. (Hud: 82)

Pastaj Ne i shkatërruam të tjerët.
Dhe derdhëm mbi ta shi (gurësh për ndëshkim). Sa i keq ishte shiu i atyre të cilët u paralajmëruan!
Vërtet që këtu ka argumente të qarta, megjithatë shumica e tyre nuk besojnë.
Zoti yt është me të vërtetë i Gjithëfuqishëm, Mëshirëplotë. (Esh-Shuara: 172 - 175)

Kur populli u shkatërrua, shpëtoi vetëm Luti dhe disa besimtarë, të cilët ishin pothuajse sa një familje. Gruaja e Lutit nuk ishte besimtare, ndaj dhe u ndëshkua bashkë me të tjerët.

(Kujto) Lutin, kur iu drejtua popullit të tij: "Përse bëni gjynahun më të madh, të cilin askush prej njerëzve nuk e ka bërë më parë?
Si është e mundur që ju kënaqni epshet tuaja me burrat në vend të grave? Jo, por ju jeni një popull që po i kaloni të gjithë kufijtë."
Populli i tij nuk dha përgjigje tjetër veçse tha: "Nxirrini jashtë nga vendi juaj, sepse ata kërkojnë të jenë të pastër (nga gjynahet)!"
Më pas Ne e shpëtuam Nuhun dhe familjen tij përveç të shoqes; ajo ishte ndër ata që mbetën pas.
Ne derdhëm mbi ta shi gurësh. Shih pra, çfarë fundi kanë kriminelët (jobesimtarët)." (El-Araf: 80-84)

Pra, profeti Lut shpëtoi bashkë me besimtarët dhe familjen e tij me përjashtim të gruas. Siç përshkruhet në Dhiatën e Vjetër, ai emigroi me Ibrahimin. Përsa i përket popullit të prishur, ata u shkatërrruan dhe shtëpitë e tyre u bënë njësh me tokën.

"Shenjat e dukshme" në liqenin e Lutit

Ajeti 82 në suren Hud tregon shumë qartë mënyrën e shkatërrimit të popullit të Lutit.

Kështu, kur u erdhi urdhri Ynë, Ne i kthyem përmbys (vendbanimet e Sodomit) dhe derdhëm mbi ta pa reshtur gurë prej balte të pjekur. (Hud: 82)

Shprehja "përmbys" tregon se zona u shkatërrua totalisht nga një tërmet i fuqishëm. Në pajtim me këtë, në Liqenin e Lutit, në të cilin ndodhi shkatërrimi, gjenden prova të qarta të një shkatërrimi të tillë. Le t'ia lëmë fjalën arkeologut gjerman Werner Keller:


Fotografi satelitore të zonës ku jetoi populli Lutit.
Së bashku me bazën e kësaj çarjeje të madhe, e cila kalon pikërisht nëpërmjet kësaj zone, lugina e Sidimit, që përfshin Sodomin dhe Gomorrën, u zhyt një ditë në humnerë. Shkatërrimi i tyre ndodhi si pasojë e një tërmeti të madh, i cili ka mundësi të jetë shoqëruar me shpërthime, vetëtima, rrjedhje gazi natyror dhe zjarre të mëdha.13

Në fakt, Liqeni i Lutit ose siç njihet ndryshe Deti i Vdekur, gjendet pikërisht në qendër të një zone aktive sizmike:

Baza e Detit të Vdekur është e lokalizuar në një vendrënie tektonike. Kjo luginë gjendet në një zonë të tensionuar midis liqenit Taberije në veri dhe mesit të luginës Arabah në jug.14

Ngjarja është përshkruar kështu në pjesën e fundit të ajetit, "dhe derdhëm mbi ta pa reshtur gurë prej balte të pjekur". Ka shumë mundësi që ky të ketë qenë një shpërthim vullkanik, i cili ndodhi në brigjet e Liqenit të Lutit. Materiali që shpërtheu ishte si "gurë prej balte të pjekur të gurëzuar". E njëjta ngjarje tregohet në ajetin 173 të sures Esh-Shuara: "Dhe Ne derdhëm mbi ta shi (gurësh për ndëshkim)."

Në lidhje me këtë temë, Werner Keller shkruan:

Nga brendësia u çliruan forca vullkanike që kishin rënë në qetësi shumë thellë përgjatë gjatësisë së thyerjes. Në luginën e sipërme të Jordanit, pranë Bashanit, akoma gjenden kratere të larta të vullkaneve të zhdukura. Shtresa të mëdha llave dhe bazalti janë depozituar në sipërfaqen e gurëve gëlqerorë.15

Këto shtresa llave dhe bazalti përbëjnë një provë të qartë se një shpërthim vullkanik dhe një tërmet kanë ndodhur diku në këtë vend. Katastrofa e përshkruar në shprehjen "dhe derdhëm mbi ta pa reshtur gurë prej balte të pjekur", në Kuran ka shumë mundësi t'i referohet këtij shpërthimi vullkanik. Shprehja "kur u erdhi urdhëri Ynë, Ne i kthyem përmbys (vendbanimet e Sodomit)", e cila gjendet në të njëjtin ajet, ka mundësi t'i referohet tërmetit, i cili bëri që vullkanet të shpërthejnë mbi sipërfaqen e tokës. Sidoqoftë vetëm Allahu e di të vërtetën.

"Shenjat e qarta" që shfaqen nga Liqeni i Lutit janë me të vërtetë shumë interesante. Në përgjithësi, ngjarjet që tregohen në Kuran ndodhin në Lindjen e Mesme, në Gadishullin Arabik dhe në Egjipt. Pikërisht në qendër të këtyre vendeve ndodhet Liqeni i Lutit. Ky liqen, ashtu si dhe ngjarjet që ndodhën rreth tij, meriton vëmendje të veçantë nga ana e studimeve gjeologjike. Liqeni është afërsisht 400 m nën sipërfaqen e Mesdheut. Meqenëse vendi më i thellë në liqen është 400 m, fundi i liqenit është 800 m nën sipërfaqen e Mesdheut. Kjo është pika më e ulët në tokë. Në sipërfaqet e tjera, të cilat janë më të ulta se niveli i detit, thellësia është maksimumi 100 m. Një tjetër veti e Liqenit të Lutit është se kripësia e ujit të tij ka dendësi shumë të lartë, afërsisht 30%. Si pasojë, asnjë organizëm i gjallë nuk mund të mbijetojë në këtë liqen. Kjo është arsyeja pse Liqeni i Lutit quhet Deti i Vdekur në literaturën perëndimore.

Ngjarja e populli të Lutit, e cila tregohet në Kuran, sipas vlerësimeve ka ndodhur rreth vitit 1800 p.e.s. I bazuar në kërkimet e tij arkeologjike dhe gjeologjike, studiuesi gjerman Werner Keller deklaroi se qytetet e Sodomit dhe Gomorrës ishin të vendosura në luginën e Sidimit, e cila shtrihej në zonën më të largët e më të ulët të Liqenit të Lutit. Këto qytete dikur ishin vende të mëdha dhe të banuara.

Struktura më interesante e liqenit të Lutit është një provë e qartë që tregon mënyrën si ka ndodhur ngjarja shkatërruese e treguar në Kuran:

Në bregun lindor të Detit të Vdekur, gadishulli El-Lisan duket si një gjuhë e futur thellë në ujë. El-Lisan në arabisht do të thotë gjuhë. Vendi bie këtu nën sipërfaqen e ujit në një kënd të çuditshëm, duke e ndarë detin në dy pjesë. Në të djathtë të gadishullit, toka bie thikë poshtë në një thellësi prej 1200 këmbësh. Në të majtë të gadishullit, uji është i dukshëm e i cekët. Matjet e bëra këto vitet e fundit konfirmojnë një thellësi prej 50-60 këmbësh. Ajo pjesë jashtëzakonisht e cekët e Detit të Vdekur, nga gadishulli El-Lisan deri në majën më jugore, ishte Lugina e Sidimit.16

Fotografitë e Liqenit të Lutit të marra me satelit.

Werner Keller vuri re se kjo pjesë e cekët, e cila u zbulua se ishte formuar më vonë, ishte rezultat i tërmetit të lartpërmendur dhe i katastrofës masive që shkaktoi ky tërmet. Ky ishte vendi ku ishin vendosur Sodomi dhe Gomorra, d.m.th., vendi ku jetoi populli i Lutit.


Liqeni i Lutit, apo siç quhet ndryshe Deti i Vdekur.
Dikur ishte e mundur ta kaloje këtë zonë në këmbë, ndërsa tani, lugina e Sidimit, ku ishin vendosur dikur Sodomi dhe Gomorra, është mbuluar nga sipërfaqja e pjesës më të ulët të Detit të Vdekur. Shkatërrimi i bazës, si rezultat i një katastrofe të tmerrshme që ndodhi në fillim të mijëvjeçarit të dytë p.e.s., bëri të mundur që uji i kripur nga veriu të rrjedhë në këtë gropë të formuar kohët e fundit dhe ta mbushë me ujë të kripur.

Gjurmët e Liqenit të Lutit janë të dukshme… Nëse dielli shkëlqen në drejtimin e duhur dhe dikush bën një shëtitje me barkë përgjatë Liqenit të Lutit deri në pikën më jugore, ai mund të shohë diçka fantastike. Pak larg nga bregu dhe mjaft të dukshme nën sipërfaqen e ujit, gjenden konturet e pyjeve të moçme, të cilat sasia jashtëzakonisht e madhe e kripës së Detit të Vdekur i ka ruajtur akoma. Trungjet dhe rrënjët në ujin jeshil janë shumë të lashta. Lugina e Sidimit, ku dikur këto pemë ishin plot me gjelbërim, ishte një prej vendeve më të bukura në zonë.

Aspekti mekanik i fatkeqësisë që i ndodhi popullit të Lutit është zbuluar nga kërkimet e gjeologëve. Ato tregojnë se tërmeti, i cili shkatërroi popullin e Lutit, ndodhi si pasojë e një çarjeje shumë të madhe në tokë përgjatë 190 km që përbëjnë shtratin e lumit Sheri'at. Lumi Sheri'at ka një rënie prej 180 m në total. Kjo së bashku me faktin se liqeni i Lutit është 400 m nën nivelin e detit janë dy prova shumë të rëndësishme që tregojnë se një transformim gjigand gjeologjik ka ndodhur këtu.

Struktura interesante e lumit Sheri'at dhe e Liqenit të Lutit përbëjnë vetëm një pjesë të vogël të së çarës që ndodhi në këtë vend. Gjendja dhe gjatësia e kësaj të çare janë zbuluar vetëm këto kohët e fundit.

Në të majtë: një ilustrim që tregon shpërthimin vullkanik dhe shembjen që ndodhi pas tij, të cilat shkaktuan zhdukjen e të gjithë njerëzve.

Faqja tjetër: një pamje nga larg e Liqenit të Lutit.



Disa nga rrënojat e qytetit, i cili u fundos në liqen, janë zbuluar në brigjet e liqenit.
Këto rrënoja dëshmojnë për nivelin e lartë të jetesës së këtij populli.


Shkatërrimi popullit të Lutit ka frymëzuar shumë piktorë. Sipër është dhënë një shembull.
Çarja nis nga rrëza e malit Taurus, shtrihet në brigjet jugore të Liqenit të Lutit, vazhdon në shkretëtirën arabe në drejtim të gjirit të Akabas dhe vazhdon përmes Detit të Kuq, duke përfunduar në Afrikë. Përgjatë saj janë vënë re veprimtari të fuqishme vullkanike. Bazalti i zi dhe llava gjenden në malet e Galilesë në Izrael, në rrafshnaltat e Jordanit, në gjirin e Akabas dhe në vende të tjera aty afër.

Të gjitha këto rrënoja dhe prova gjeografike tregojnë se një ngjarje katastrofike ka ndodhur dikur në Liqenin e Lutit. Werner Keller shkruan:

Së bashku me bazën e kësaj çarjeje të madhe, e cila kalon pikërisht nëpërmjet kësaj zone, lugina e Sidimit, që përfshin Sodomin dhe Gomorrën, u zhyt një ditë në humnerë. Shkatërrimi i tyre ndodhi si pasojë e një tërmeti të madh, i cili ka mundësi të jetë shoqëruar me shpërthime, vetëtima, rrjedhje gazi natyror dhe zjarre të mëdha. Nga brendësia u çliruan forca vullkanike që kishin rënë në qetësi shumë thellë përgjatë gjatësisë së thyerjes. Në luginën e sipërme të Jordanit, pranë Bashanit, akoma gjenden kratere të larta të vullkaneve të zhdukura. Shtresa të mëdha llave dhe bazalti janë depozituar në sipërfaqen e gurëve gëlqerorë.17

National Geographic bën këtë koment në dhjetor të vitit 1957:

Mali i Sodomit, një tokë shterpë e egër, ngrihet thikë mbi Detin e Vdekur. Askush nuk i ka gjetur ndonjëherë qytetet e shkatërruara të Sodomit dhe Gomorrës, por studiuesit besojnë se ato kanë qenë në luginën e Sidimit përmes këtyre shkëmbinjve të thepisur. Ndoshta ujërat vërshues të Detit të Vdekur i përfshinë ato pas një tërmeti.18

Edhe Pompei pati një fund të njëjtë


Sipër tregohet një fotografi që paraqet luksin e qytetit të
Pompeit para shkatërrimit.
Ligjet e vendosura nga Allahu kanë qenë dhe do të mbeten të padryshuara. Në Kuran thuhet:

Ata u betuan në emër të Allahut me betimin më të fortë se, në qoftë se do t'u vinte një këshillues, ata do të ishin më të udhëzuar se çdo popull (para tyre), por kur u erdhi këshilluesi (Muhamedi), ata u larguan më tepër nga e vërteta.
(Ata u larguan nga e vërteta) për shkak të kryeneçësisë në tokë dhe përbetimit për të punuar ligësi, por ligësia i kthehet vetëm atij që e bën atë. Atëherë a mund të presin ata gjë tjetër veç asaj që është vepruar me popujt e parë? Ndaj, nuk do të gjesh asnjë ndryshim apo shmangie në ligjet e caktuara nga Allahu." (El-Fatir: 42 - 43)

Me të vërtetë, "nuk do të gjesh asnjë ndryshim apo shmangie në ligjet e caktuara nga Allahu". Kush qëndron kundër ligjeve të Tij një ditë do të dënohet. Pompei, simboli i degjenerimit të perandorisë romake, ishte edhe ai i zhytur në shthurje e degjenerim të plotë moral. Fundi i tij ishte i ngjashëm me atë të popullit të Lutit.

Shkatërrimi i Pompeit ndodhi si pasojë e shpërthimit të vullkanit Vezuv.

Vullkani Vezuv është simboli i Italisë, e veçanërisht i qytetit të Napolit. Duke qëndruar i heshtur për 2000 vitet e fundit, Vezuvi është quajtur "Mali i Paralajmërimit". Jo pa arsye Vezuvi njihet si i tillë. Fatkeqësia që i ndodhi Sodomit dhe Gomorrës është shumë e ngjashme me atë që shkatërroi Pompein.

Në të djathtë të Vezuvit gjendet Napoli, ndërsa në lindje Pompei. Llava dhe pluhuri i një shpërthimi vullkanik gjigand që ndodhi 2000 vjet më parë goditi banorët e atij qyteti. Fatkeqësia ndodhi kaq papritur saqë çdo gjë në qytet u kap gjatë ushtrimit të jetës së përditshme dhe ka mbetur sot njësoj siç ishte 2000 vjet më parë. Duket sikur atje akrepat e kohës kanë mbetur në vend.

Shkatërrimi i Pompeit nuk u bë pa qëllim. Shënimet historike tregojnë se qyteti ishte një qendër shthurjeje dhe imoraliteti. Qyteti dallohej për një nivel aq të lartë prostitucioni saqë numri i shtëpive publike nuk dihej me saktësi. Sipas traditës së rrënjosur në besimin Mithraik, organet seksuale dhe marrëdhëniet seksuale nuk duhet të fshiheshin, por duhet të ekspozoheshin hapur.

Llava e Vezuvit e fshiu nga harta gjithë qytetin brenda një çasti të vetëm. Aspekti më interesant i ngjarjes është se askush nuk shpëtoi, megjithëse shpërthimi i Vezuvit ishte shumë i fuqishëm. Duket tamam sikur ata as që e kishin vënë re katastrofën, sikur të ishin magjepsur. Një familje u gjend e ngurtësuar në momentin e ngrënies. Çifte të shumta të ngurtësuara u gjetën gjatë aktit seksual. Gjëja më interesante ishte se atje gjendeshin çifte të të njëjtit seks, çifte djemsh dhe vajzash të reja. Fytyrat e disa prej trupave të ngurtësuar të nxjerrë nga Pompei ishin të padëmtuara. Shprehja e përgjithshme e fytyrave të tyre ishte hutimi.

Këtu gjendet aspekti më i pakuptueshëm i fatkeqësisë. Si ka mundësi që mijëra njerëz pritën vdekjen pa parë e dëgjuar gjë?

Ky aspekt i ngjarjes tregon se zhdukja e Pompeit ishte e ngjashme me ngjarjet shkatërruese të përmendura në Kuran, sepse Kurani, kur flet për këto ngjarje, përmend zhdukjen e papritur. P.sh., banorët e qytetit të përshkruar në suren Jasin u zhdukën të gjithë menjëherë në një çast të vetëm. Situata tregohet si vijon.


Në këtë faqe mund të shihni trupat e ngurtësuar të zbuluara nga gërmimet e bëra në Pompei.

Ajo ishte vetëm një britmë shkatërruese dhe ja, të gjithë ata (u bënë) të heshtur, të ngrirë.. (Jasin: 29)

Në ajetin 31 të sures El-Kamer përsëri theksohet "zhdukja e menjëhershme", kur tregohet shkatërrimi i Themudit.

Ne dërguam kundër tyre një britmë shkatërruese dhe ata u bënë si ato bimët e thara me të cilat thuren vathët e bagëtive.

Vdekja e njerëzve në Pompei ishte e menjëhershme, pikërisht ashtu siç tregohet në ajetet e mësipërme.

Disa shembuj të tjerë të trupave të ngurtësuar që u zbuluan në rrënojat e Pompeit.

Disa shembuj të tjerë të trupave të ngurtësuar që u zbuluan në Pompei. Fotoja në të majtë është një shembull i mirë për të provuar se sa e shpejtë ishte katastrofa.


Megjithatë, gjërat nuk kanë ndryshuar shumë atje ku Pompei gjendej dikur. Krahinave të Napolit ku dominon shthurja, nuk u mjaftuan dëshmitë e heshtura të Pompeit. Ishulli i Kaprit është një bazë ku banojnë homoseksualët dhe nudistët. Ai u paraqitet turistëve si "parajsa" e homoseksualëve. Jo vetëm në Kapri apo në Itali, por pothuajse në të gjithë botën është përhapur një degjenerim i tillë moral. Njerëzit akoma nuk nxjerrin mësime nga përvoja e popujve të kaluar.



vazdon................

Populli i Adit dhe Ubarit,
Atlanta e rërërave

Ndërsa Adi u shkatërrua nga një erë e fortë dhe e vrullshme.
Të cilën Ai e dërgoi mbi ta për shtatë net e tetë ditë pa ndalur, saqë mund t'i shihje njerëzit të flakur sikur të ishin trungje hurmash të hedhur! A mund të gjesh ndonjë prej tyre të mbetur? (El-Hakkah: 6 - 8)

Një tjetër popull i zhdukur që përmendet në sure të ndryshme të Kuranit është Adi, i cili përmendet pas popullit të Nuhut. Allahu dërgoi te ky popull profetin Hud, i cili e ftoi popullin e tij, ashtu siç kishin bërë edhe profetët e tjerë, që të besonin dhe të adhuronin vetëm Allahun pa i bërë shokë. Njerëzit reaguan armiqësisht kundrejt Hudit. Ata e akuzuan se ishte i nxituar, i padrejtë dhe se përpiqej të ndryshonte sistemin që kishin vendosur stërgjyshërit e tyre. Në suren Hud tregohet me hollësi gjithçka që ndodhi midis Hudit dhe popullit të tij.

Popullit të Adit i dërguam vëllain e tyre, Hudin. Ai u tha: "O populli im, adhuroni Allahun! Nuk ka të adhuruar të vërtetë përveç Tij. Ju në të vërtetë nuk bëni gjë tjetër veçse shpifni!
O populli im, unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për mesazhin që ju transmetoj. Shpërblimin e kërkoj vetëm prej Atij që më krijoi mua. A nuk kuptoni?
O populli im, kërkoni falje prej Zotit tuaj dhe pendohuni, në mënyrë që Ai t'ju dërgojë shi të bollshëm dhe t'ua shtojë më tepër fuqinë tuaj. Ndaj mos e ktheni shpinën dhe mos u bëni mohues."
Ata i thanë: "O Hud, Ti nuk na solle asnjë provë bindëse, ndaj dhe ne nuk do t'i lëmë zotat tanë për shkak të thënies tënde dhe nuk do të të besojmë.
Ne mendojmë se disa nga zotat tanë të kanë sjellë këtë të keqe (çmendurinë)." Ai u tha: "Unë kam Allahun si dëshmitar; dëshmoni dhe ju se unë nuk kam asnjë lidhje me ata (idhuj) që ju adhuroni në vend të Allahut. Ndaj thurni komplote kundër meje dhe mos më jepni afat.
Unë mbështetem tek Allahu, Zoti im dhe Zoti juaj! Çdo gjë e gjallë i nënshtrohet plotësisht sundimit të tij. Nuk ka dyshim që Zoti im është i drejtë.
Edhe nëse ktheni shpinën, unë e kam shpallur mesazhin me të cilin jam dërguar te ju. Zoti im do të bëjë që një popull tjetër t'ju trashëgojë dhe ju nuk mund t'i bëni asnjë dëm. Me të vërtetë që Zoti im ruan gjithçka.
Kur erdhi vendimi Ynë, Ne me mëshirën Tonë e shpëtuam Hudin bashkë me besimtarët dhe i ruajtëm nga një dënim i rreptë.
Kështu ishte Adi, i cili hodhi poshtë provat e Zotit të tij dhe nuk iu bind të dërguarve, por ndoqi urdhrat e njerëzve kryelartë e kokëfortë.
Ata u përcollën me mallkim si në këtë botë ashtu dhe në Ditën e Kijametit. Populli i Adit e mohoi Zotin e tij. I mallkuar dhe i shkatërruar qoftë Adi, populli i Hudit. (Hud: 50 - 60)

Një sure tjetër ku përmendet populli i Adit është sureja Esh-Shuara. Në këtë sure janë theksuar disa nga karakteristikat e Adit. Në të thuhet se njerëzit e Adit zotëronin mjeshtërinë e ndërtimit të ndërtesave të larta, të cilat i ndërtonin në kodra dhe male, duke shpresuar se do të jetonin atje përgjithmonë.

Përveç kësaj ata bënin vepra të këqija dhe ishin arrogantë e brutalë. Kur Hudi u tërhoqi vëmendjen, ata i thanë se fjalët e tij ishin "përralla dhe legjenda të kota të të parëve". Ata ishin shumë të sigurtë se asgjë nuk do t'u ndodhte:

Edhe populli i Adit i përgënjeshtroi të dërguarit.
Kur vëllai i tyre, Hudi, u tha: "Përse nuk i frikësoheni Allahut?
Unë jam një i dërguar i besueshëm për ju.
Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për mesazhin që po ju transmetoj. Shpërblimin e kërkoj vetëm prej Atij që më krijoi mua.
Përse ndërtoni ndërtesa madhështore në çdo vend të lartë, pa pasur nevojë?
Përse ndërtoni për vete pallate madhështore, a thua se do të jetoni në to përgjithmonë?
Përse kur merrni diçka, përdorni forcën dhe bëheni tiranë?
Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Kini frikë Allahun, i Cili ju ka dhënë të gjitha të mirat që ju i dini.
Ai ju ka dhënë begati e fëmijë, kopshte e burime.
Unë kam frikë për ju ndëshkimin e një dite të madhe."
Ata i thanë: "Pak rëndësi ka për ne nëse na këshillon apo jo.
Kjo këshillë nuk është gjë tjetër veçse përrallë e shpikur nga të parët.
Ne kurrë nuk do të ndëshkohemi."
Kështu, ata e përgënjeshtruan atë, ndaj dhe Ne i shkatërruam. Me të vërtetë kjo është një provë e qartë, megjithatë shumica e tyre nuk janë besimtarë.
Zoti yt është me të vërtetë i plotfuqishëm dhe mëshirëplotë! (Esh-Shuara: 123 - 140)

Populli që shprehu armiqësi ndaj Hudit dhe u rebelua ndaj Allahut u shkatërrua. Një furtunë rëre e tmerrshme e zhduku Adin, sikur të mos kish ekzistuar kurrë.

Zbulimet arkeologjike në qytetin e Iramit

Në fillim të viteve 90' u shfaqën disa artikuj në gazetat më të njohura të botës që deklaronin se "qyteti i humbur i legjendës arabe u zbulua", "qyteti arab legjendar u zbulua", "Atlanta e rërave - Ubari". Ajo që e bëri më intrigues këtë zbulim arkeologjik ishte fakti se ky qytet është përmendur në Kuran. Shumë njerëz, të cilët deri atëherë mendonin se populli i Adit, i treguar në Kuran ishte një legjendë ose se vendi i tyre nuk do të gjendej kurrë, nuk mund ta fshihnin habinë e tyre pas zbulimit të këtij qyteti, i cili ishte përmendur vetëm në gojëdhënat e beduinëve dhe për këtë arsye ngjalli interes shumë të madh.

Populli i Adit

Rrënojat e qytetit të Ubarit, ku jetonte populli i Adit, janë zbuluar diku pranë brigjeve të Omanit.

Ishte Nicholas Clapp, një arkeolog amator, i cili zbuloi këtë qytet legjendar të përmendur në Kuran.19 Duke qenë një arabofil dhe prodhues i një filmi dokumentar që ka marrë disa çmime, Clapp kishte ndeshur një libër shumë interesant gjatë studimit të historisë arabe. Ky libër ishte "Arabia Felix", i shkruar nga studiuesi anglez Bertram Thomas, në 1932. "Arabia Felix" ishte emërtimi romak i pjesës jugore të Gadishullit Arabik, i cili sot përfshin Jemenin dhe pjesën më të madhe të Omanit. Grekët e quanin këtë zonë "Arabia Eudaimon", ndërsa dijetarët arabë të mesjetës e quajtën "El-Jemen es-Seide".20

Fatih i vlerësuar jo keq

Populli i Adit dhe Ubarit,
Atlanta e rërërave

Ndërsa Adi u shkatërrua nga një erë e fortë dhe e vrullshme.
Të cilën Ai e dërgoi mbi ta për shtatë net e tetë ditë pa ndalur, saqë mund t'i shihje njerëzit të flakur sikur të ishin trungje hurmash të hedhur! A mund të gjesh ndonjë prej tyre të mbetur? (El-Hakkah: 6 - 8)

Një tjetër popull i zhdukur që përmendet në sure të ndryshme të Kuranit është Adi, i cili përmendet pas popullit të Nuhut. Allahu dërgoi te ky popull profetin Hud, i cili e ftoi popullin e tij, ashtu siç kishin bërë edhe profetët e tjerë, që të besonin dhe të adhuronin vetëm Allahun pa i bërë shokë. Njerëzit reaguan armiqësisht kundrejt Hudit. Ata e akuzuan se ishte i nxituar, i padrejtë dhe se përpiqej të ndryshonte sistemin që kishin vendosur stërgjyshërit e tyre. Në suren Hud tregohet me hollësi gjithçka që ndodhi midis Hudit dhe popullit të tij.

Popullit të Adit i dërguam vëllain e tyre, Hudin. Ai u tha: "O populli im, adhuroni Allahun! Nuk ka të adhuruar të vërtetë përveç Tij. Ju në të vërtetë nuk bëni gjë tjetër veçse shpifni!
O populli im, unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për mesazhin që ju transmetoj. Shpërblimin e kërkoj vetëm prej Atij që më krijoi mua. A nuk kuptoni?
O populli im, kërkoni falje prej Zotit tuaj dhe pendohuni, në mënyrë që Ai t'ju dërgojë shi të bollshëm dhe t'ua shtojë më tepër fuqinë tuaj. Ndaj mos e ktheni shpinën dhe mos u bëni mohues."
Ata i thanë: "O Hud, Ti nuk na solle asnjë provë bindëse, ndaj dhe ne nuk do t'i lëmë zotat tanë për shkak të thënies tënde dhe nuk do të të besojmë.
Ne mendojmë se disa nga zotat tanë të kanë sjellë këtë të keqe (çmendurinë)." Ai u tha: "Unë kam Allahun si dëshmitar; dëshmoni dhe ju se unë nuk kam asnjë lidhje me ata (idhuj) që ju adhuroni në vend të Allahut. Ndaj thurni komplote kundër meje dhe mos më jepni afat.
Unë mbështetem tek Allahu, Zoti im dhe Zoti juaj! Çdo gjë e gjallë i nënshtrohet plotësisht sundimit të tij. Nuk ka dyshim që Zoti im është i drejtë.
Edhe nëse ktheni shpinën, unë e kam shpallur mesazhin me të cilin jam dërguar te ju. Zoti im do të bëjë që një popull tjetër t'ju trashëgojë dhe ju nuk mund t'i bëni asnjë dëm. Me të vërtetë që Zoti im ruan gjithçka.
Kur erdhi vendimi Ynë, Ne me mëshirën Tonë e shpëtuam Hudin bashkë me besimtarët dhe i ruajtëm nga një dënim i rreptë.
Kështu ishte Adi, i cili hodhi poshtë provat e Zotit të tij dhe nuk iu bind të dërguarve, por ndoqi urdhrat e njerëzve kryelartë e kokëfortë.
Ata u përcollën me mallkim si në këtë botë ashtu dhe në Ditën e Kijametit. Populli i Adit e mohoi Zotin e tij. I mallkuar dhe i shkatërruar qoftë Adi, populli i Hudit. (Hud: 50 - 60)

Një sure tjetër ku përmendet populli i Adit është sureja Esh-Shuara. Në këtë sure janë theksuar disa nga karakteristikat e Adit. Në të thuhet se njerëzit e Adit zotëronin mjeshtërinë e ndërtimit të ndërtesave të larta, të cilat i ndërtonin në kodra dhe male, duke shpresuar se do të jetonin atje përgjithmonë.

Përveç kësaj ata bënin vepra të këqija dhe ishin arrogantë e brutalë. Kur Hudi u tërhoqi vëmendjen, ata i thanë se fjalët e tij ishin "përralla dhe legjenda të kota të të parëve". Ata ishin shumë të sigurtë se asgjë nuk do t'u ndodhte:

Edhe populli i Adit i përgënjeshtroi të dërguarit.
Kur vëllai i tyre, Hudi, u tha: "Përse nuk i frikësoheni Allahut?
Unë jam një i dërguar i besueshëm për ju.
Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për mesazhin që po ju transmetoj. Shpërblimin e kërkoj vetëm prej Atij që më krijoi mua.
Përse ndërtoni ndërtesa madhështore në çdo vend të lartë, pa pasur nevojë?
Përse ndërtoni për vete pallate madhështore, a thua se do të jetoni në to përgjithmonë?
Përse kur merrni diçka, përdorni forcën dhe bëheni tiranë?
Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Kini frikë Allahun, i Cili ju ka dhënë të gjitha të mirat që ju i dini.
Ai ju ka dhënë begati e fëmijë, kopshte e burime.
Unë kam frikë për ju ndëshkimin e një dite të madhe."
Ata i thanë: "Pak rëndësi ka për ne nëse na këshillon apo jo.
Kjo këshillë nuk është gjë tjetër veçse përrallë e shpikur nga të parët.
Ne kurrë nuk do të ndëshkohemi."
Kështu, ata e përgënjeshtruan atë, ndaj dhe Ne i shkatërruam. Me të vërtetë kjo është një provë e qartë, megjithatë shumica e tyre nuk janë besimtarë.
Zoti yt është me të vërtetë i plotfuqishëm dhe mëshirëplotë! (Esh-Shuara: 123 - 140)

Populli që shprehu armiqësi ndaj Hudit dhe u rebelua ndaj Allahut u shkatërrua. Një furtunë rëre e tmerrshme e zhduku Adin, sikur të mos kish ekzistuar kurrë.

Zbulimet arkeologjike në qytetin e Iramit

Në fillim të viteve 90' u shfaqën disa artikuj në gazetat më të njohura të botës që deklaronin se "qyteti i humbur i legjendës arabe u zbulua", "qyteti arab legjendar u zbulua", "Atlanta e rërave - Ubari". Ajo që e bëri më intrigues këtë zbulim arkeologjik ishte fakti se ky qytet është përmendur në Kuran. Shumë njerëz, të cilët deri atëherë mendonin se populli i Adit, i treguar në Kuran ishte një legjendë ose se vendi i tyre nuk do të gjendej kurrë, nuk mund ta fshihnin habinë e tyre pas zbulimit të këtij qyteti, i cili ishte përmendur vetëm në gojëdhënat e beduinëve dhe për këtë arsye ngjalli interes shumë të madh.

Populli i Adit

Rrënojat e qytetit të Ubarit, ku jetonte populli i Adit, janë zbuluar diku pranë brigjeve të Omanit.

Ishte Nicholas Clapp, një arkeolog amator, i cili zbuloi këtë qytet legjendar të përmendur në Kuran.19 Duke qenë një arabofil dhe prodhues i një filmi dokumentar që ka marrë disa çmime, Clapp kishte ndeshur një libër shumë interesant gjatë studimit të historisë arabe. Ky libër ishte "Arabia Felix", i shkruar nga studiuesi anglez Bertram Thomas, në 1932. "Arabia Felix" ishte emërtimi romak i pjesës jugore të Gadishullit Arabik, i cili sot përfshin Jemenin dhe pjesën më të madhe të Omanit. Grekët e quanin këtë zonë "Arabia Eudaimon", ndërsa dijetarët arabë të mesjetës e quajtën "El-Jemen es-Seide".20

Gërmimet e bëra në Ubar.

Të gjithë këta emra do të thonë "Arabia Fatlume", sepse populli që jetoi në atë zonë në kohët e hershme njihej si populli më me fat në atë kohë. Por cila ishte arsyeja e një emërtimi të tillë?

Fati i tyre i mirë qëndronte në vendndodhjen e tyre strategjike, e cila ndihmonte që ajo zonë të ishte pikë ndërmjetëse në tregëtinë e erëzave dhe piperit midis Indisë dhe vendeve të tjera në veri të Gadishullit Arabik. Përveç kësaj, njerëzit që jetonin në këtë zonë prodhonin rrëshirë aromatike nga pemë të rralla. Duke qenë shumë e preferuar nga komunitetet e lashta, kjo bimë përdorej në ritet e ndryshme fetare. Në ato kohë ajo ishte e vlefshme të paktën sa ari.

Studiuesi anglez Thomas i përshkroi me hollësi këto fise "fatlume" dhe deklaroi se ai kishte zbuluar gjurmët e një qyteti të lashtë të ndërtuar nga njëri prej këtyre fiseve.21 Ky ishte qyteti i njohur me emrin "Ubar" nga beduinët. Në njërin prej udhëtimeve që ai bëri në zonë, beduinët që jetonin në shkretëtirë i kishin treguar disa gjurmë të vjetra dhe i kishin thënë se ato gjurmë të çonin drejt qytetit të lashtë të Ubarit. Thomas, i cili tregonte shumë interes për këtë çështje, vdiq para se ta përfundonte studimin e tij.

Clapp, pasi lexoi atë që kishte shkruar studiuesi anglez Thomas, u bind për ekzistencën e qytetit të humbur të përshkruar në atë libër. Pa humbur shumë kohë, ai nisi studimin e tij.

Shumë vepra arti dhe monumente të madhërishme janë ngritur dikur në Ubar, ashtu siç tregohet dhe në Kuran. Sot vetëm rrënojat e mësipërme kanë mbetur.

Ai u përpoq të provonte ekzistencën e Ubarit me dy mënyra. Së pari, ai zbuloi gjurmët për të cilat beduinët thonin se kishin ekzistuar. Në të njëjtën kohë bëri përpjekje që të siguronte nga NASA pamjet satelitore të zonës. Pas një përpjekjeje të gjatë, ai arriti të bindte autoritetet përkatëse që të merrnin fotografitë e zonës.22

Clapp vazhdoi të studionte dorëshkrimet e hershme dhe hartat në bibliotekën Huntington, në Kaliforni. Qëllimi i tij ishte të gjente hartën e zonës. Pas një kërkimi të shkurtër, ai gjeti një hartë të vizatuar nga gjeografi greko-egjiptian Ptolemeu në vitin 200 e.s. Në hartë tregohej vendndodhja e një qyteti të vjetër të zbuluar në zonë si dhe rrugët që të çonin në këtë qytet.

Ndërkaq, ai mori lajmin se fotografitë ishin marrë nga NASA. Në fotografi mund të dalloheshin disa gjurmë karvanesh, të cilat ishin vështirë të dalloheshin nga toka, por mund të shiheshin në tërësi nga qielli. Duke krahasuar këto fotografi me hartën e vjetër që kishte në dorë, Clapp më në fund arriti në përfundimin që po kërkonte: gjurmët në hartën e vjetër korrespondonin me gjurmët në fotografitë e marra nga sateliti. Destinacioni përfundimtar i këtyre gjurmëve ishte një vend i gjerë, i cili dikur duhet të kishte qenë një qytet.

Më në fund, vendndodhja e qytetit legjendar, i cili kishte qenë subjekt i historive të transmetuara gojarisht nga beduinët, u zbulua. Pas disa kohësh, gërmimet filluan dhe rrënojat e një qyteti të lashtë nisën të zbuloheshin poshtë rërës. Kështu, ky qytet i humbur u përshkrua si "Atlanta e Rërës, Ubari".


Vendi i qytetit të Adit u zbulua nëpërmjet fotografive të marra nga kapsula spaciale.
Në foto shigjeta është drejtuar drejt Ubarit, ku kryqëzoheshin rrugët e karvaneve.


1. Para gërmimeve, Ubari mund të shihej vetëm nga hapësira.
2. Pas gërmimeve u zbulua një qytet i varrosur 12 metra në tokë.
Cila ishte prova që provonte se ky ishte qyteti i popullit të Adit, i cili përmendet në Kuran?

Që nga momenti kur rrënojat nisën të zbuloheshin nga toka, u kuptua se ato i përkisnin Adit dhe shtyllave të Iramit të përmendura në Kuran, sepse midis ndërtesave që u nxorën nga toka u gjendën kullat e përmendura në mënyrë të veçantë në Kuran. Një pjesëtar i skuadrës së kërkimit që kryesonte gërmimet, dr. Zarins, deklaroi se kullat ishin një nga veçoritë karakteristike të Ubarit dhe meqë në Kuran është përmendur se Irami kishte kulla ose shtylla, atëherë kjo ishte prova më e fortë se vendi që ata kishin zbuluar ishte Irami, qyteti i Adit. Kurani na tregon për Iramin si më poshtë:

A nuk e ke parë se ç'bëri Zoti yt me Adin dhe me Iramin me shtylla të larta? Si ata nuk është krijuar askush më parë në tokë? (El-Fexhr: 6 - 8)

Populli i Adit

Deri tani kemi parë se Ubari ka mundësi të jetë qyteti i Iramit i përmendur në Kuran. Sipas Kuranit, banorët e qytetit nuk e dëgjuan profetin Hud, i cili u transmetoi mesazhin e Zotit të tyre dhe i paralajmëroi për një dënim të tmerrshëm.

Identifikimi i popullit të Adit, i cili ndërtoi qytetin e Iramit, ka ngjallur gjithashtu shumë debat. Në shënimet historike nuk përmendet ky popull me një kulturë kaq të zhvilluar e as qytetërimi që ata kishin ngritur. Duket shumë e çuditshme që emri i një populli të tillë nuk gjendet në shënimet historike.

Arsyeja e mospërmendjes është se këta popuj jetonin në Arabinë Jugore, e cila ishte mjaft larg prej popujve të tjerë që jetonin në rajonin e Mesopotamisë dhe Lindjes së Mesme. Kështu, ata kishin marrëdhënie të kufizuara me popujt e tjerë. Është diçka e zakonshme që një shtet, i cili njihet shumë pak, të mos përmendet në shënimet historike. Nga ana tjetër, është e mundur të dëgjosh histori të ndryshme për Adin, midis popujve të Lindjes së Mesme.

Arsyeja më e rëndësishme pse Adi nuk ka qenë përmendur në shënimet e shkruara është se shkrimi nuk ishte i përhapur në atë kohë. Pra, mund të mendohet se Adi krijoi një qytetërim të konsiderueshëm, por ky qytetërim nuk është përmendur në shënimet historike të atyre qytetërimeve që mbanin dokumentacion. Nëse kjo kulturë do të kishte ekzistuar pak më gjatë, ndoshta sot do të dihej më shumë për këta njerëz.

Për Adin nuk gjenden shënime të shkruara, por është e mundur të gjesh informacione të rëndësishme rreth pasardhësve të tyre e kështu mund të krijosh një ide për këtë popull në sajë të këtij informacioni.

Hadramitët, pasardhësit e Adit

Vendi i parë ku mund të kërkohen gjurmët e një qytetërimi të mundshëm të ngritur nga Adi ose nga pasardhësit e tyre është Jemeni Jugor, ku është zbuluar Atlanta e Rërës, Ubari, i cili njihet si "Arabia Fatlume" (Arabia Felix). Në Jemenin Jugor kanë ekzistuar më parë katër popuj të ndryshëm, të cilët quheshin nga grekët "arabët fatlumë". Ata janë hadramitët, sebeinët, mineanët dhe katabeanët. Këta katër popuj mbretëruan për ca kohë së bashku në territore të ndryshme afër njëra-tjetrës.

Shumë shkencëtarë bashkëkohorë thonë se Adi hyri në një periudhë transformimi dhe pastaj u rishfaq në faqet e historisë. Dr. Mikail H. Rahman, një studiues në Universitetin e Ohaios, beson se populli i Adit është paraardhësi i hadramitëve, një prej katër popujve që jetuan në Jemenin Jugor. Të shfaqur rreth viteve 500 p.e.s., Hadramitët janë më pak të njohurit midis popujve të quajtur "arabët fatlumë". Këta popuj mbretëruan në zonën e Jemenit Jugor për një kohë shumë të gjatë dhe u zhdukën tërësisht rreth viteve 240 e.s., pas një periudhe të gjatë dekadence. Emri i hadramitëve lë të kuptosh se ata mund të jenë pasardhësit e Adit. Shkrimtari grek Plini, që ka jetuar në shekullin e tretë p.e.s., e përmend këtë fis si Adramitai - që do të thotë Hadrami.23 Pjesa e fundit e emrit grek është një prapashtesë e emrit "Adram". Kjo menjëherë të sjell ndërmend se ky emër mund të jetë një deformim i emrit Ad-i Iram të përmendur në Kuran.

Gjeografi grek, Ptolemeu (150-100 p.e.s.), e paraqet jugun e Gadishullit Arabik si vendi ku jetoi populli i quajtur Adramitai. Kjo zonë ka qenë njohur deri vonë me emrin Hadrameut. Kryeqyteti i këtij shteti, Sheb'ua, gjendej në perëndim të luginës së Hadrameutit. Sipas shumë legjendave të hershme, varri i profetit Hud, i cili ishte dërguar te populli i Adit, gjendet në Hadrameut.

Një faktor tjetër, i cili konfirmon mendimin se hadramitët janë vazhdimi i Adit, është pasuria e tyre. Grekët i cilësonin hadramitët si "raca më e pasur në botë". Shënimet historike thonë se hadramitët kishin përparuar shumë në kultivimin e një bime të veçantë (frankincene) aromatike, e cila ishte një nga bimët më me vlerë të kohës. Ata kishin zbuluar dhe zgjeruar përdorimin e saj. Prodhimi i tyre bujqësor i kësaj bime ishte shumë herë më i lartë sesa prodhimi i saj në ditët tona.

Ajo që është zbuluar nga gërmimet e bëra në Sheb'ua, e cila njihet si qyteti i hadramitëve, është shumë interesante. Në këto gërmime, të cilat filluan në 1975, ishte shumë e vështirë për arkeologët të arrinin rrënojat e qytetit për shkak të dunave të mëdha të rërës. Zbulimet e arritura nga fundi i gërmimeve ishin mahnitëse. Qyteti antik ishte një nga zbulimet më interesante të bëra deri atëherë. Ai kishte shtrirjen më të madhe se të gjitha vendbanimet e tjera të Jemenit antik dhe pallatet e tij shquheshin për një ndërtim me të vërtetë të mrekullueshëm.

Është shumë e logjikshme të mendosh se hadramitët e kanë trashëguar këtë epërsi arkitekturale prej paraardhësve të tyre, popullit të Adit. Profeti Hud, duke paralajmëruar popullin e Adit, thotë:

Përse ndërtoni ndërtesa madhështore në çdo vend të lartë, pa pasur nevojë?
Përse ndërtoni për vete pallate madhështore, a thua se do të jetoni në to përgjithmonë? (Esh-Shuara: 128-129)

Një tjetër karakteristikë interesante e ndërtesave të zbuluara në Sheb'ua ishin kolonat e punuara me kujdes. Kolonat e zbuluara në Sheb'ua dukej se ishin të vetmet në zonë, pasi ishin të rrumbullakta dhe të rregulluara në formë rrethi, ndërsa në të gjitha vendet e tjera të Jemenit deri tani janë zbuluar kolona katrore monolite. Populli i Sheb'uas duhet ta ketë trashëguar stilin arkitektural prej stërgjyshërve të tyre, Adëve. Fotius, një patriark grek-bizantin i Kostandinopojës, në shekullin IX e.s., bëri studime të gjera mbi arabët e jugut dhe aktivitetet e tyre tregtare, sepse ai kishte në dorë dorëshkrimet e vjetra greke që nuk ekzistojnë më sot dhe veçanërisht librin e Agatharachide (132 p.e.s.) që kishte të bënte me Detin e Kuq. Fotius thotë në një prej artikujve të tij: "Thuhet se ata (arabët e jugut) kanë ndërtuar shumë kolona të mbuluara me ar e argjend. Hapësirat midis këtyre kolonave kanë pamje të mrekullueshme."24

Megjithëse deklarata e mësipërme e Fotiusit nuk u referohet drejtpërsëdrejti hadramitëve, ajo jep një ide të mirëqenies dhe mjeshtërisë së arabëve të asaj zone në ngritjen e këtyre ndërtesave. Shkrimtarët klasikë grekë, Plini dhe Straboni, përshkruajnë këto qytete si "qytete të zbukuruara me tempuj të bukur dhe pallate".

Kur sjellim ndërmend se banorët e këtyre qyteteve ishin pasardhësit e Adit, kuptohet qartë pse Kurani e quan vendin ku jetonte Adi si "Irami me shtylla të larta" (El-Fexhr: 7).

Burimet dhe kopshtet e Adit

Sot, peisazhi që do të haste më shpesh dikush kur udhëton në Arabinë Jugore, janë shkretëtirat e gjera. Shumica e vendeve, me përjashtim të qyteteve dhe krahinave që tani vonë janë pyllëzuar, janë të mbuluara me rërë. Këto shkretëtira kanë ekzistuar për qindra dhe ndoshta për mijëra vjet.

Në Kuran është dhënë një informacion interesant në një nga ajetet që flasin për Adin. Ndërsa paralajmëronte popullin e tij, profeti Hud u tërhoqi vëmendjen për burimet dhe kopshtet, me të cilat Allahu i kishte begatuar:

"Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Kini frikë Allahun, i Cili ju ka dhënë të mirat që ju i dini.
Ai ju ka dhënë begati e fëmijë, kopshte e burime.
Unë kam frikë për ju ndëshkimin e një dite të madhe." (Esh-Shuara: 131 - 135)

Por, siç e vumë re edhe më parë, Ubari, i cili mendohet të jetë qyteti i Iramit, si dhe të gjitha vendet e tjera ku mund të ketë qenë vendbanimi i Adit, sot është krejtësisht i mbuluar nga shkretëtira të gjera. Atëherë përse Hudi përdori një shprehje të tillë ndërsa paralajmëronte popullin e tij?

Përgjigja fshihet në ndryshimin e kushteve klimatike me kalimin e kohës. Shënimet historike tregojnë se këto sipërfaqe, të cilat janë kthyer në shkretëtirë tani, dikur kanë qenë shumë pjellore dhe të gjelbëruara. Disa mijëra vjet më parë, një pjesë e madhe e zonës ishte e mbuluar me sipërfaqe të gjelbëruara dhe burime, pikërisht ashtu siç thuhet në Kuran. Këto pasuri shfrytëzoheshin nga banorët e zonës. Pyjet e zbusnin klimën e ashpër dhe e bënin atë më të përshtatshme për jetesë. Shkretëtirat ekzistonin, por nuk zinin një sipërfaqe kaq të gjerë si sot.

Në Arabinë Jugore janë zbuluar të dhëna të rëndësishme në zonat ku jetoi Adi, të cilat mund të hedhin dritë mbi këtë temë. Banorët e kësaj zone përdornin një sistem ujitës shumë të zhvilluar. Kjo ujitje ka shërbyer për një qëllim të vetëm, bujqësinë. Në ato zona, të cilat sot nuk janë të përshtatshme për jetesë, njerëzit dikur kultivonin lloje të ndryshme bimësh.

Pamjet satelitore kanë shfaqur gjithashtu një sistem të gjerë kanalesh dhe digash të lashta që përdoreshin për ujitje përreth zonës me emrin Remle es-Seb'atajan, e cila është vlerësuar se mund të furnizonte 200.000 njerëz.25 Doe, një nga studiuesit që drejtonin kërkimet, ka thënë: "Kaq pjellore ishin zonat përreth Maribit, saqë dikush mund të përfytyronte se dikur e gjithë zona midis Maribit dhe Hadrameutit ishte e kultivuar."26

Shkrimtari klasik grek Plini e ka përshkruar këtë zonë si shumë pjellore dhe të hijeshuar me male të pyllëzuara, lumenj dhe hapësira të tëra pyjesh të pakalueshme. Në mbishkrimet e gjetura në disa tempuj antikë pranë Sheb'uas, kryeqytetit të hadramitëve, është shkruar se kafshët gjuheshin në atë zonë dhe disa prej tyre bëheshin kurban. Të gjitha këto tregojnë se kjo zonë dikur ishte e mbuluar me toka pjellore, njëlloj siç ishte e mbuluar dhe me shkretëtira.

Shpejtësia me të cilën shkretëtira mund të përparojë mund të shihet në disa kërkime të kohëve të fundit të bëra nga Instituti Smithsonian në Pakistan, ku bëhet e ditur se një zonë e njohur si pjellore në mesjetë është kthyer në shkretëtirë rëre me duna 6 m të larta. U zbulua se shkretëtira përparonte mesatarisht 15 cm në ditë. Me këtë shpejtësi, rëra mund të gëlltiste edhe ndërtesat më të larta dhe t'i mbulonte si të mos kishin ekzistuar kurrë. Kështu, gërmimet që u bënë në Tima të Jemenit në vitin 1950 u mbuluan pothuajse plotësisht përsëri. Gjithashtu, është një fakt i njohur që dikur piramidat egjiptiane ishin tërësisht të varrosura nën rërë dhe u zbuluan vetëm pas gërmimeve që zgjatën për një kohë të gjatë. Shkurtimisht mund të themi se është shumë e qartë që zonat e njohura si shkretëtira sot mund të kenë patur pamje të ndryshme në të kaluarën.

Si u shkatërrua Adi

Në Kuran thuhet se populli i Adit u shkatërrua nëpërmjet një "ere të furishme", e cila zgjati 7 net dhe 8 ditë dhe e shkatërroi Adin krejtësisht.

Adi përgënjeshtroi (Hudin), por si ishte ndëshkimi Im dhe paralajmërimet e Mia?!
Ne dërguam kundër tyre një erë të furishme në një ditë ogurzezë me fatkeqësi të pandërprerë dhe ajo i flakte njerëzit si të ishin trupa hurmash arabe të shkulura. (El-Kamer: 18 - 20)

Ndërsa Adi u shkatërrua nga një erë e fortë dhe e vrullshme, të cilën Ai e dërgoi mbi ta për shtatë net e tetë ditë pandërprerë saqë mund t'i shihje njerëzit të flakur si të ishin trungje hurmash arabe të rrëzuara. (El-Hakkah: 6 - 7)


Sot, rajoni ku jetoi Adi është mbuluar nga duna ranore.
Edhe pse u paralajmëruan më parë, njerëzit nuk i kushtuan vëmendje këtyre paralajmërimeve dhe vazhdimisht i refuzuan të dërguarit e tyre. Ata jetonin në një iluzion të tillë, saqë nuk mund ta kuptonin se ç'po ndodhte, kur panë shenjat e shkatërrimit, ndaj dhe vazhduan mohimin e tyre.

Pastaj, kur ata e panë atë si një re të dendur që vinte drejt luginave të tyre, thanë: "Kjo është një re që do të na sjellë shi!" Jo! Përkundrazi, ai është dënimi, për të cilin ju kërkuat të shpejtohej! Një erë që sjell një ndëshkim të dhimbshëm! (El-Ahkaf: 24)

Në këtë ajet thuhet se njerëzit panë "renë" që do t'u sillte atyre fatkeqësi, por nuk mundën të kuptonin se ç'ishte ajo dhe menduan se ishte një re shiu. Ky është një tregues i rëndësishëm për të kuptuar se si ndodhi fatkeqësia. Një ciklon që ngre lart rërën e shkretëtirës duket nga larg tamam si një re shiu. Ka mundësi që Adi të jetë mashtruar nga ky përngjasim dhe kështu të mos e ketë vënë re fatkeqësinë. Doe jep një përshkrim (i cili duket se vjen si rezultat i eksperiencës profesionale) të stuhive të rërës: "Shenja e parë është një mur dheu, i cili mund të jetë disa mijëra këmbë i lartë. Ai ngrihet lart si pasojë e rrymave të forta që ngrihen dhe përzihen nga një erë mjaft e fortë."27

I menduar si rrënojat e Adit, Ubari është mbuluar nga një shtresë rëre disa metra e trashë. Me sa duket, era e madhe e cila zgjati 7 net dhe 8 ditë, sipas përshkrimit të Kuranit, grumbulloi tonelata me rërë mbi qytet dhe i varrosi njerëzit të gjallë në tokë. Gërmimet e bëra në Ubar tregojnë të njëjtën gjë. Revista franceze "Ça m'interesse" shkruan: "Ubari u varros nën një shtresë rëre 12 m të trashë për shkak të një stuhie."28

Dëshmia më e rëndësishme që tregon se Adi u varros nga një stuhi rëre është fjala "ahkaf", e përdorur në Kuran për të treguar vendndodhjen e Adit. Përshkrimi i përdorur në ajetin 21 të sures El-Ahkaf është si vijon:

Kujto vëllain e Adit (Hudin), kur e këshilloi popullin e tij në Ahkaf, ndërkohë që shumë të dërguar kanë ardhur para dhe pas tij për t'i këshilluar: "Mos adhuroni asgjë tjetër veç Allahut. Vërtet që unë kam frikë për ju ndëshkimin e një dite të madhe."

"Ahkaf" në arabisht do të thotë duna rëre. Kjo fjalë është shumësi i fjalës "hikf", e cila do të thotë një dunë rëre. Kjo tregon se Adi ka jetuar në një zonë me shumë duna rëre. Sipas një komenti fjala "ahkaf" e humbi kuptimin e saj "duna rëre" dhe u bë emri i zonës ku jetoi Adi. Kjo nuk e ndryshon faktin që rrënja e kësaj fjale ka kuptimin "duna rëre", por tregon se kjo fjalë është bërë veçori e kësaj zone për shkak të dunave të shumta të rërës që gjendeshin në të.

Shkatërrimi që pësoi Adi prej një stuhie rëre, e cila i hidhte njerëzit "si trungje hurmash arabe të hedhura", duhet të ketë zhdukur në një kohë shumë të shkurtër të gjithë njerëzit e Adit, të cilët deri atëherë jetonin duke kultivuar toka pjellore dhe duke ndërtuar diga e kanale ujitëse. Të gjitha fushat pjellore, kanalet dhe digat u mbuluan nga rëra dhe i gjithë qyteti bashkë me banorët e tij u varrosën të gjallë nën rërë. Pas shkatërrimit të popullit, shkretëtira pushtoi vendin dhe mbuloi gjithçka pa lënë asnjë gjurmë.

Si përfundim, mund të thuhet se zbulimet arkeologjike dhe historike tregojnë se Adi dhe qyteti i Iramit kanë ekzistuar dhe janë shkatërruar ashtu siç është përshkruar në Kuran. Vetëm në sajë të kërkimeve të fundit, rrënojat e këtij qyteti janë zbuluar dhe janë nxjerrë përfundimisht nga rëra.

Çdo njeri kur sheh këto rrënoja të varrosura në rërë duhet të nxjerrë mësim, ashtu siç theksohet dhe në Kuran, i cili tregon se populli i Adit devijoi nga rruga e drejtë për shkak të mendjemadhësisë dhe tha: "Kush është më i fortë se ne në fuqi dhe pushtet?" Në fund të ajetit thuhet: "A nuk e shohin ata se Allahu, i Cili i krijoi, është më i fortë se ata në fuqi dhe pushtet?" (Fusilet: 15)
Njerëzit duhet të mbajnë mirë në mendje këtë fakt dhe të kuptojnë se më i madhi dhe më i fuqishmi është gjithmonë vetëm Allahu. Kushdo që pretendon të kundërtën, ka hedhur hapin e parë drejt humbjes së madhe.
vahdon...

Themudi


Populli i Themudit i përgënjeshtroi të dërguarit.
Pasi ata thanë: "Si mund t'i shkojmë prapa një njeriu të vetëm nga gjithë ne? Nëse do ta bënim këtë ne do të ishim të humbur dhe të çmendur. Si ka mundësi që shpallja iu dha atij që është një prej nesh? Ai është një gënjeshtar i pafytyrë!"
Nesër do ta marrin vesh se kush është gënjeshtar i pafytyrë! (El-Kamer 23-26)



Siç thuhet në Kuran, populli i Themudit i refuzoi paralajmërimet e profetit të dërguar nga Allahu, ashtu siç kishte vepruar edhe populli i Adit më parë. Për këtë arsye ata merituan ndëshkimin e Allahut.

Sot, si rezultat i studimeve arkeologjike dhe historike, shumë gjëra të panjohura më parë janë zbuluar, ndërmjet tyre vendi ku jetoi Themudi, shtëpitë që kishin ndërtuar dhe mënyra e tyre e jetesës. Ekzistenca e Themudit, i cili përmendet në Kuran, është një fakt historik i vërtetuar nga shumë zbulime arkeologjike të kohëve të fundit.

Përpara se të hedhim një vështrim mbi zbulimet arkeologjike, do të ishte me dobi të shqyrtonim më parë historinë e përmendur në Kuran dhe të vëmë re kokëfortësinë dhe kryeneçësinë e këtyre njerëzve.