Frederik Rreshpja

Vjeshte 1990

Qane dreri ne korije dhe lotet behen shi
Trishtohet era mbi shkemb
Nuk ka me gjethe te gjelbra. Po bien
Enderrat e pyjeve nje nga nje

Ikin zogjte nga shkretimi i drureve:
Lamturmire, o pyje te Ballkanit!
Vec nen nje ferre kalteron ende
Vjollca e fundit e kenges se bilbilit

Ardhte nje vjeshte pa shtegetim zogjsh!
Ardhte nje Zot, vented ore mbi stinet!


Vinjete

Nje shelg i vetmuar, mbuluar me dimer
Braktisur nga zogjte dhe gjethet:
Era, si keter kercen mbi drurin
Me bocen e shiut nder dhembe

Netet e lumtura, si zilka
Tringellijne ne deget e kujteses…
Vizatohen ne sfond te vetetimave
Henezat qe hengren dhente e vjeshtes

Rene nga xhami i thyer i qiellit
Kristal i akullit yllezon neteve
Dhe mbi pastelet e bores mardht
Shelgu i trishtuar, fatkeq si Serembe


Pergjithmone

O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.
Kur te mbyllen syte e mi, nuk do te kete me det
Dhe varkat e loteve kane per te ngecur ne stere.
Shkoj dhe shirat po i le te kyçura
Por do te ktherm perseri ne çdo stine qe te dua.
Une kam qene trishtimi i botes.
O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.

Fati im

Nje ujevare e vogel vetmon lart ne mal
Dhe lot me ylberet.
Mjegulla e holle, ndane dritares sime
Qan me lot shiu.

Shpirti i vjeshtes, ne shkretetiren e gurit
Ulerin i trishtuar.
Vdekja e ylbereve me ra ne qiell
Dhe vdekja e gjetheve ne duar.

Tere shtegetaret po ikin, ti o zog, mos shko!
Te gjithe e kemi nga nje palme qe diku na therret
Dhe udhe e vjeter rri varur mbi shkrepa,
Si patkoi i fatit tek dera e kenges.

Shi hene

Si arlekin qe del per shetitje
Ne kopshtin e harruar te feminise,
Hena e pikelluar neper re
Shkel mbi deget e shirave.

Liqeni i vetmuar ne breg te nates,
Shqetesohet ne krahet e eres
Dhe thelle sirena e dallges se kalter
Loton mbi fytyren e fjetur te legjendes.

Yjet ne asfalt si perendim i thyer.
Dhe plepat si murgjer te zinj.
Fshehur pas drureve diku pergjon
Vrasesi i vjeter, trishtimi.

Eh, mundet qe thika e trishtimit
Diku perdhe ka per te me lene,
Fshehur nen nje perendim te thyer
Fshehur nen shira hene...

Pasqyrim

Cdo pasqyre e ka nje statuje timen brenda.

Statujat fshihen pas amalgames.

Ne fshihemi pas statujave.

Bjeshket e namuna

Bjeshket e Namuna,
Magji e gurte, vizatuar me shqetesim.

Dhembja e nje rapsodie te harruar
Renkon brenda eres, diku.
Dhjetori pikon neper pishat.
Qe mbine mbi rinine e Omerit.

Rete mbi hone
Tundin patershanat e shiut,
Zbardhin ne fund te perrenjve eshtrat e vetimave.

O, ku je tretur ti qe bere tere kete kob te zi
Vec per nje puthje te lene pergjysme?

Mos e mallko me ndarje kete nate

Mos e mallko me ndarje kete nate!
S'duhet te ndahemi ne kete peizazh me ere,
Nen keto re te qiellit rrenoje.
Argjendi i dhembshur i ketij peizazhi.
Ne shpirt si medalion do te te rendoje.

Se ne ditet me te trishtuara
Te kam mbrojtur nga pikellimi i qiejt me shi.
Dashuria ime mund te behej cati e tere botes.
E cdo vjeshte. E cdo stine.

Jam i trishtuar. Trendafilat e tu.
Me mbeten ne duar si plage
Dhe perendimi rend pas molleve me pishtar
T'i vere flaken kesaj nate.

Ndoshta do te kthehesh nje dite,
Por pas molleve e viteve,
Atebote perendimi do te kete djegur cdo gje.
Ah! ne kete bote te madhe, vetem une e ti
Nuk do te jemi te lumtur me...
__________________

UL KOKEN I LODHUR

Me therret nje mjegull ulur diku
Mbi korijen e fjetur qe premton mars
Dhe pikellimi i debores me gjuj te burimi.

Mbremja rend drejt qiellit’
Hena rend drejt nje shtepie reshë.

O akuarel i levizshem! Ti mua me therret
Por me erdhi teper vone thirrja jote.

Koka ime e pabindur tek nje alarm gjethesh
Qe hedh persiper dy grushta nate!

TORS

Dil nga mbreteria e gurit!
Kam kaq kohe qe trokas tek mermeret.
Njemije vjet dhe dymije vjet.

Jemi puthur neper iliadhet e vjetra
Kur lires i binin homeret.
0 hene e shiut, e verbera madheshtore!
Beje nje iliade per mua
Kur te rrezohet edhe Troja e fundit..

Rri kyçur ne gur zemra ime
Njemije vjet dhe dymije vjet.

DASHURI E HUMBUR

Dola nga guernika e kesaj nate
I vrare egersisht,
Kali i zi i pikellimit
Ne shtegun e vjeter me priste.

Kali i zi i pikellimit ç’me rrezoi
Dhe rashe si ne ballada;
Gdhendur ne gravurat e vjetra,
Permbys mbi shqytin e nates.

I vrare nga nje pranvere e kote,
Braktisur nga bota e tere,
Vetem kali i zi i pikellimit vjen rrotull
Dhe qan per te zotin e vjeter.

ARLEKINET

Iken arlekinet e trembur nen çatine e perralles
Kur putha per here te pare.

Qau vajza e vogel: por kushedi
Ndofta qante feminia. Ne kopesht
Nga dritarja e perralles, arlekinet
Veshtronin te trishtuar, tere lote.

Nuk desha t’i tremb arlekinet e mire,
Nuk desha por nuk bej ndryshe
Si nen çdo molle, bile nen çdo dru
Kurdohere nje eve me priste.

QIELLI I DJALERISE

Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
Ra mbi korijen me perralla;
Nga kashta e kumtrit bie dhe bie
Terfili i arte i qiejve.


Kembanat e yjeve lekunden me hare
Prere nga hena e majit.
Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
U zhduk pas portes se ylbereve.

Zhduket pas portes se ngjyrave djaleria
Dhe mua trishtimi me mbulon
Nen nje hene qe nuk di te buzeqeshe,
Ne nje bote qe nuk me kupton.

POETI NE SHKRETIRE

Absurditetet pa asnje mesazh per TV-te e botes.
Ralle ndonje re, arratisur nga kopeja e reve
Iken e hutuar nga peisazhi arabik.

Ai rri aty me koken ne duart e shkretires.
U ben me dore avioneve.
Pret nje dallendyshe qe s’ka per te ardhur kurre.

KENGE LAHUTE

Me zuri gjumi i balladave
Dalin etrit pleq ne prag te rapsodive
Dhe nate e dite nje zog me rri te kryet.

O ti zogu i zi i amanetit,
Per ku vrapon te besh shi, o zog?
Dy tre shira rane e u be dimer,
Dy tre net u deshem dhe u harruam.

Do te ngrihem e do te marr dynjane
Por gjumi i balladave nuk me le.

Dy tre shira rane e u be dimer,
Dy tre net u deshem dhe u grindem.

Ave, nëna ime!

Rri në shi. Kjo është e vetmja gjë që dua.
Ç'është ky? Pyesnin pikat e shiut mbi ballin tim
Kështu kam dëgjuar zërin e shiut
Një ditë vere rrëzë lisit plak
Te porta lënë hapur për zogjtë.

Ah, kur isha i ri dhe i bukur kujtonja
se tërë shirat e botës binin për mua
po tani që kanë kaluar kaq shumë vite
e di se s'ka asnjë kuptim që bie shi

Iku dhe nëna ime nën një shi prej mermeri
nga arkeologjia e perëndive që rrëzoheshin

Ave, nëna ime!
Vetëm tek ti kam besuar
Zot tjetër nuk kam patur kurrë. Amen!

-- Marrë nga Revista Kulturore ARS

Ku ishe ti?

Ku ishe ti kur dola i vetëm nën hënë?
Në ç'hënë barisnje vallë?

Ku ishe ti kur vizitova profilin tënd
Në xhamin e muzgut që krisi dhe u thye me trishtim?

Pastaj erdhi nata mbushur me mungesën tënde
Pastaj erdhi prap nata
dhe kështu ka për të qenë deri në ditën e fundit të netëve.

Zbrita tek kroi
duke mbajtur në duar vazon delikate të agimit
Pashë sytë e tu ruajtur në kujtesën e ujrave.

Lisi plak lëshoi përdhe kurorën e vjeshtës
Si një sovran që abdikon.

Ani, mua më zuri ky mallkim.
Po qysh bën pylli pa ty? Si del vjeshta?
A ndofta nuk do të ketë kurrë më vjeshtë?
Atëherë në emër të kujt do të bien gjethet?
Në emër të kujt do të vijnë shirat, mjegullat, ylberët?

Ah, zemra ime, eja vër dorë mbi stinët!

Kronikë

Një gjethe u bë zog dhe vajtoi mbi ullishte.

Nga fshati kundruall dolën pleqtë,
Rendën pas shpirtrave që silleshin në ajër
drejt Kashtës së Kumtrit

Të vrarët i rreshtuan në sheshin DEMOKRACIA
mbështjellë me çarçafët e dhëndërisë.

Por shtypi tha se zgjedhjet qenë të ndershme,
të lira dhe korrekte. Ashtu edhe TV-të

Pastaj lanë gjakun
Te ullishtja me drurët e përdredhur nga dhembja
Ah! Ullinjtë e Shqipërisë dhe paqja juaj e mallkuar.

Për një vjollcë

Çeli vjollca e vogël mbi gurishte
si një ylber mbi planete të panjohura

Kështu kam ëndërruar edhe unë dikur
të bëhem ylber mbi akuafortën e kohës vizatuar egër
po tërë ato që thashë
u tretën në kujtesën e palexueshme të ajrit.

Më me fat janë perënditë
që kthehen tek toka të skalitur:

Ti s'ke për t'u skalitur kurrë
e veç ndoshta në kujtesën e palexueshme të ajrit

Ky qe fati yt prej ylberi
me një kryq shiu te koka
Por fati sundon tërë popujt e zotave
të shumtë si rëra,
vjollcë e vogël, o shpirt.

Rekuiem

Noton ne perrua me gjethet mbeshtjelle
Nje dite e vdekur vjeshte
Dhe shterget e fundit shkuan te ngrire
Mbi syte e verdhe ne heshtje

Rrezohet nga druret trishtimi I bores
Lugina me hene e lyer
Dhe dreret e eres vene kujen ne dhembje
Me binjet prej akulli thyer

Me vdiq dhe kjo vjeshte, me shkoi dhe kjo dite
Qefini me gjethe thare
O dimri I drereve me briret ne ere
Ke vjeshte te qaj me pare?

PERGJITHMONE

O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.
Kur te mbyllen syte e mi, nuk do te kete me det
Dhe varkat e loteve kane per te ngecur ne stere.
Shkoj dhe shirat po i le te kyçura
Por do te ktherm perseri ne çdo stine qe te dua.
Une kam qene trishtimi i botes.
O ajr i mbremjes mbeshtillme, erdhi ora te vdes perseri.

Si ike kaq befas?

Frederik Rreshpja

Dita e gjahtarëve

Na zuri mëngjesi në udhe
Moj kapelja ime e vjetër
Rrugë, re. Përpara hieroglifja e madhe e ditës.
Kyçin e saj e mban nata.
Lumi Je është shumë larg
Po mua pse më ze malli për toka që nuk i kam parë kurrë?
Vetëm zërin e tyre e kam parë te Li Bo.
Verës që shkoi kisha një stap që u bë shelg te prroi i vjetër.
Do vinë zogjtë, do bëjnë fole
Dhe ne nuk do të jemi më të vetmuar
Moj kapelja ime e vjetër.
Deri në ditën e gjahtarëve.
Gjahtarëve të mallkuar.

Dimër

Bie dëborë. Rënkojnë
Qerret e lodhura si një kor tragjedish antike
Në udhën e fshatit
Dhe mua m’u kujtua pabesia jote.
Sigurish dëborën e ka shpikur një hyjni e pabesë
Mëpastaj Zoti i tradhëtuar vështronte
Fushën ee mbuluar me qefin.
Si për një të vdekur madhështor.
Ah, si të shkoi ndërmend pabesia!
Si të shkoi ndërmend dëbora!
Më ke dashur shumë.
Por erdhi një ditë që shpike dëborën.
Tani udhët janë zënë.
Dhe unë rri e vërej fushën ku vdes madhërisht dashuria.

Deklaratë shtypi

Skllevër mosmirënjohës, ju deri dje
Te këmbët e diktatorit jeni shtrirë,
Dhe më keni quajtur mua skandaloz
Për fjalën time të lirë.
Enveri lëshonte urdhër-vdekje
Por prangat m’i keni vënë ju
Tani shkruani për mua parrulla nëpër gazeta
Dhe i varni si prangat nëpër mure
Skllevër mosmirënjohës dhe të marrë
Kope hipokritësh servilë,
Unë muret dhe prangat ii pështyj,
unë kam lindur skandaloz dhe i lirë.

Mike e vjetër

Jo, ti nuk je zbardhur mikja ime e vjetër
Por amalgami i çmendur i pasqyrave
Të ka mbuluar në dimër.
Ik nga pasqyrat,
Pellgjet janë më të ndershëm
Sepse të bëjnë narçiz.

Mike e vjetër

Jo, ti nuk je zbardhur mikja ime e vjetër
Por amalgami i çmendur i pasqyrave
Të ka mbuluar në dimër.
Ik nga pasqyrat,
Pellgjet janë më të ndershëm
Sepse të bëjnë narçiz.

Si ike kaq befas?

Kështu tërë ikje ke qënë dhe në rini...
Të kërkova nëpër hollet e hoteleve,
Vetëm diku në një bar të vjetër,
Si një krah i thyer pulëbardhe,
Kishte mbetur pak dimër nga ti.
Profetët e rremë
Dhe kemi qënë tmerrësisht të persekutuar
Dhe jemi biblikë me biografi të mirë
Mjer ju po i besuat çdo të kryqëzuari!
Dhe vetëm ne mund t’u çojmë në parajsë.
N.q.s. s’na besoni, ne mund të marrim edhe masa.
Injorantët e dreqit!
Amen!
Vizatime
I.
Mos i beso magjisë së mallkuar
Të telefonit të zi
Dërgomë një fjalë nëpër telat e vetëtimave.

II.
Një dorë plumba mbi xhamin e stendës.
Metal vrasës! Atje te rrënjët e tërmeteve.
Vallë nuk e ke ditur që në këtë botë ka edhe statuja?

Ave, nëna ime!

Rri në shi. Kjo është e vetmja gjë që dua.
Ç’është ky? Pyesnin pikat e shiut mbi ballin tim
Kështu kam dëgjuar zërin e shiut
Një ditë vere rrëzë lisit plak
Te porta lënë hapur për zogjtë.
Ah, kur isha i ri dhe i bukur kujtonja
se tërë shirat e botës binin për mua
po tani që kanë kaluar kaq shumë vite
e di se s’ka asnjë kuptim që bie shi
Iku dhe nëna ime nën një shi prej mermeri
nga arkeologjia e perëndive që rrëzoheshin
Ave, nëna ime!
Vetëm tek ti kam besuar
Zot tjetër nuk kam patur kurrë. Amen!

Dashuri e humbur

Dola nga guernika e kësaj nate
I vrarë egërsisht,
Kali i zi i pikëllimit
Në shtegun e vjetër më priste.

Kali i zi i pikëllimit ç’më rrezoi
Dhe rashë si në ballada;
Gdhendur në gravurat e vjetra,
Përmbys mbi shqytin e natës.

I vrarë nga një pranvere e kotë,
Braktisur nga bota e tërë,
Vetëm kali i zi i pikëllimit vjen rrotull
Dhe qan për të zotin e vjetër.

Arlekinet

Ikën arlekinët e trembur nën çatinë e përrallës
Kur putha për herë të parë.

Qau vajza e vogël: por kushedi
Ndofta qante fëminia. Në kopësht
Nga dritarja e përrallës, arlekinët
Vështronin të trishtuar, tërë lotë.

Nuk desha t’i tremb arlekinët e mirë,
Nuk desha por nuk bëj ndryshe
Si nën çdo mollë, bile nën çdo dru
Kurdoherë një Evë më priste.

Miting per Enver Hoxhen

Ulerijne servilet dhe injorantet: hosana!
Turma pa tru te bie nder kembe.
Si popull i mallkuar, fisi i arberit,
i bie ne gjunje urdherit tend.

Asnjeri s'e sheh gjakun qe rrjedh.
Anes tribunes, si lume.
Fantazmat e martireve qe ti vrave,
deshperohen mbi kokat e turmes.

Por do te vije nje dite kur bronxin tend,
turma do t'a shqyeje me egersi.
Dhe do gdhende, per mallkim,
bronxin e ndonje diktatori te ri.

1982

Peisazh pa ty

Qan era ne kallamishte me dhembje,
trishtohet per femijet e vet.
Hene e arte mesdhetare,
si zemra ime rri varur mbi pemet.

Gjethe te verdha rrezohen nga rete e vjeshtes.
Dikush po iken, por tere keto shira,
jo, nuk bien per nje ndarje te thjeshte.

Dritat e portokalleve i lekund era ne muzg,
mbi detin tere vale.
O palma,
per ke festojne keto portokalle?

Deklarate shtypi

Skllever mosmirenjohes, ju deri dje
te kembet e diktatorit jeni shtrire,
dhe me keni quajtur mua skandaloz
per fjalen time te lire.

Enveri leshonte urdher-vdekje,
por prangat m'i keni vene ju.
Tani shkruani per mua parrulla neper gazeta
dhe i varni si prangat neper mure.

Skllever mosmirenjohes dhe te marre,
kopè hipokritesh servile;
Une muret dhe prangat i peshtyj,
une kam lindur skandaloz dhe i lire!

Deklarate shtypi

Skllever mosmirenjohes, ju deri dje
te kembet e diktatorit jeni shtrire,
dhe me keni quajtur mua skandaloz
per fjalen time te lire.

Enveri leshonte urdher-vdekje,
por prangat m'i keni vene ju.
Tani shkruani per mua parrulla neper gazeta
dhe i varni si prangat neper mure.

Skllever mosmirenjohes dhe te marre,
kopè hipokritesh servile;
Une muret dhe prangat i peshtyj,
une kam lindur skandaloz dhe i lire!

Fati im

Nje ujvare e vogel vetmon lart ne mal
dhe luan me ylberet.
Mjegulla e holle, ndane dritares sime,
qan me lote shiu.

Shpirti i vjeshtes, ne shkretetiren e gurit,
ulerin i trishtuar.
Vdekja e ylbereve me ra ne qiell
dhe vdekja e gjetheve ne duar.

Tere shtegetaret po ikin, ti zog, mos shko!
Te gjithe e kemi nga nje palme qe diku na therret
prandaj udha e vjeter rri varur mbi shkrepa,
si patkoi i fatit tek dera e kenges.

Barbaret

Barbaret iken. Po nga vane? Askush nuk i pa.
Asnjeri nuk e di nga shkuan.
Mirepo barbaret ishin.
Te vraret jane aty, por barbare, thone, nuk ka patur kurre.

Po kuja e atij mengjesi me te renet mes xhadese?
Kur erdhi nata, nje hene e trishtuar
ne llambadhen e saj mblidhte shpirtrat ne ajer.
Tymi i zi mbi uzinat dhe fshatrat e shkaterruara,
mijera rrenime barbaresh.
E megjithate, thone, barbare nuk ka patur kurre.

Atehere pame njeri-tjetrin ne sy
dhe e kuptuam qe barbaret ishim vete.
Ah, prandaj asnjeri nuk e diti nga shkuan barbaret?!

Mirepo barbaret ishin, ose, te pakten duheshin shpikur.

Partitshmeria

Neper portat e partive rrine komunistet e djeshem,
me mesojne mua kush eshte Marksi.
Neper emblemat aty-ketu,
bronxi i thyer i Enverit shfaqet.

Komunistet e djeshem me tituj
te fituar ne luften e klasave,
me mesojne mua c'do te thote disidence,
me mesojne mua c'jane prangat.

Komunistet e djeshem, telefonat e djeshem,
veturat e djeshme lyer me boje.
Kaloj para portave te partive i menduar,
me buken e dites ne dore.

Lideret

"Qe 60 vjet nuk ka asnje stine te re", - thane luanet,
dhe fjeten perseri me mendimin
qe dikush po i skalit ne mermerin e qiellit.

Luane te degjeneruar dhe fals,
me tru sa nje zog debore,
pas tri ditesh zene dhe ulerijne,
aq sa zgjat dhe zemerimi i Driteroit.

Hosana! O horra butaforike,
kendoj lavdine tuaj te pjerdhur.

Juda

Kur nxori dosjet, ne prisnim ate: shpaten,
shamine e Desdemones ose asprat.
Alo, Troja?
Rri ne tere kolltuket si Ulisi ne barkun e kalit.

C'eshte ky njeri i pavdekshem si Krishti?
Nuk ka per t'u kryqezuar kurre ky njeri?

Profetet e rreme

Dhe kemi qene tmerresisht te persekutuar,
dhe jemi biblike me biografi te mire.

Mjere ju po i besuat cdo te kryqezuari!

Dhe vetem ne mund t'u cojme ne parajse.
N.q.s. s'na besoni, ne mund te marrim edhe masa,
injorantet e dreqit!
Amen!

Skllavi i maureve

Te mallkuarit e reres fshine thikat
dhe iken me turbanet tere gjak.

Shtrire si perendia i shkretetires,
une jam zezaku i bukur
i komunizmes.
Era vuri pellembet dhe zuri vajin
mbi koken time qe Zoti e gdhendi me hir.

E fundit erdhi vdekja dhe me hoqi prangat:
Tani, o njeri, je i lire!

Tutje prisnin lideret demo-socialiste:
Tani erdhi ora te vdes perseri, mendova.

Aspekt

Natyrisht, gjakataret koha i le pas dore.

Vijne Homeret dhe luftojne me njeri-tjetrin.
Pandehin se vriten per lavdine e Iliadave.