Lëndimet nga Kafshimi dhe Thumbimi

Kafshimi nga gjarpëri

Në vendin tonë rreziku kanoset prej dy lloje gjapinjësh – astriti dhe nepërka . Kafshimi nga gjarpëri zakonisht ndodh prej muajit mars deri në tetor . Rreziku nga kafshimi më i madh është në regjionin e fytyrës , qafës dhe duarve në krahasim me pjesët e poshtme të trupit ( këmbët ) pasi këto pjesë janë kryesisht të zbuluara . Helmi i gjarpërit në vendin e kafshimit ka veprim lokal nekrotizues . Në vendin e kafshimit nga gjarpëri helmi resorbohet , në shumicën e rasteve me rrugë limfatike dhe ka veprim të përgjithshëm hematotoksik . Në vendin e kafshimit nga gjarpëri vërehen , dy vrima të vogla prej disa milimetrash nga dhëmbët e gjarpërit . Shpejt krijohet edema dhe njolla të mavijosura në vendin e kafshimit .Shpejt lajmërohet përgjumësia dhe dhembje e fortë .

Veprimi i përgjithshëm i helmit të gjarpërit

• Përafërsisht një orë pas kafshimit të gjarpërit lajmërohet : kokëdhembja , mundimi , etja , djersitja , tahipnea , tahikardia , hipotensioni , shenjat e hemolizës ( ikterusi dhe hemoglobinuria) ,
• KID ( koagulimi intravaskular i diseminuar ) e përcjellur me koagulopati ( gjakderdhja nga lëkura dhe mukozat , hematuria , hematemeza , melena dhe hemoptizia ) ,
• Deliriumi , konvulzionet , lajmërohet gjakderdhja intrakraniale e cila është shkaktari më i shpeshtë i vdekjes .

Ndihma e parë

• Mbi vendin e kafshimit të shtrëngohet lidhësja aq shumë sa të pengohet qarkullimi I limfës ( përafërsisht përderisa të lajmërohet staza venoze ) ,
• Përgjatë plagëve të shkaktuara nga kafshimi I gjarpërit të bëhen incizione të gjata 1cm dhe të thella 0.5cm dhe nëpërmjet gojës të bëhet thithja e lëngut intersticial dhe ajo përmbajtje e thithur të nxirret jashtë , në këtë mënyrë mund të thithet gjysma e përmbajtjes së helmit të injektuar nga kafshimi I gjarpërit ,
• Të bëhet imobilizimi I pjesës së kafshuar të trupit ku në këtë mënyrë zvogëlohet qarkullimi I limfës dhe resorbimi I helmit ,
• Në vendin e kafshimit të vendoset gaza me alkool dhe të ftohet me akull ,
• Kundër dhembjeve të jepen analgjetikët ( oral , intramuskular ose intravenoz) ,

Mjekimi

• Sa më herët të jepet serum antiviperinum ( intravenoz apo intramuskular ) ,
• Duhet të mirret strisho nga plaga për hulumtime mikrobiologjike ,
• Në të gjitha rastet duhet të aplikohet edhe mbrojtja antitetanike MAT , dhe antibiotikë të cilat I mbulojnë bakteriet gram-negative dhe florën anaerobe cila dominon tek goja e gjarpërit ,
• Kundër dhembjeve jepen analgjetikët ,
• Tek hemoliza e shprehur duhet të jepet transfuzioni I koncentruar I eritrociteve ndërsa tek KID plazmën ,
• Duhet të mbahet diureza dhe të pengohet paraqitja e shokut ,
• Mjekimi kirurgjikal është I nevojshëm kur të paraqitet nekroza e indeve ,

Thumbimi nga bletët dhe grerëzat

Helmi I bletëve dhe grerëzave ka veprim të forte lokal irritativ dhe veprim të përgjithshëm toksik .
Helmi I këtyre insekteve përbëhet nga polipeptidet , aminet biogjene dhe enzimeve .
Në vendin e thumbimit krijohet :

• Dhembje intenzive , edema ,papula dhe kruarje . Veçanërisht është I rrezikshëm thumbimi në brendi të gojës dhe orofarings me edemë të madhe duke shkaktuar opstrukcionin e rrugëve të frymëmarrjes .
• Tek personat e ndieshëm është I mundur zhvillimi I shokut anafilaktik ,

Ndihma e parë

• Lokalisht të vendoset akulli I mbështjellur me gazë dhe të përdoret kremi kortikosteroid ,
• Oralisht mund të jepet ndonjë antihistaminik ,
• Shoku anafillaktik kërkon ndërhyrje të shpejtë ku aplikohet antishok terapia .

Thumbimi nga merimangat

• Më e rëndësishmja prej tyre është vejusha e zezë ,
• Vendet e preferuara malet , bodrumet dhe vendet tropikale ,
• Përmban një neurotoksinën e cila vepron në SNQ dhe sistemin nervor periferik duke përfshirë edhe pjesën vegjetative ,
• Pasi që vendi I thumbimit nuk është I dukshëm vështirë vërehet vënia e diagnoses është shumë e vështirë sidomos te fëmijët e vegjël që nuk dijnë të tregojnë se çka ka ndodhur ,
• Zakonisht në diagnozë diferenciale së pari mendohet për abdomen akut apo intoksikim ,
• Ne momentin e thumbimit paraqitet dhembje e forte ,
• Pas 15-20 min. fillojnë dhembjet në formë gërçesh të cilat përhapen nga vendi I thumbimit dhe mund të përfshijnë tërë trupin . Dhembjet vijnë në formë valësh ,
• Abdomeni mund të jetë I fortë ,
• Ekziston poashtu edhe mundimi ,vjellja , djersitja ,kokëdhembja , tremor , parestezioni , hipertensioni , vështirsi në frymëmarrje .
Pas disa orëve:
• dhembjet qetësohen mirëpo mund të kthehen pas disa ditësh ,

Ndihma e parë ,

• Lehtësime mund të sjellin banjot me ujë të nxehtë ,
• Dhe injekcioni I ngadalshëm intravenoz I Calciheptit 10 % , 5-10ml ngadalë intravenoz duke e përcjellur punën e zemrës në rast të ngadalsimit të punës së zemrës të ndërprehet dhenia e saj ,
• Analgjetikët jepen sipas nevojës ,

Mjekimi definitiv :

• Jepet antiserumi specifik 2.5ml i.m. I cili mund të përsëritet disa here .


Kafshimi nga rriqërat


• Pas kafshimit nga rriqërat mbetet herë herë papula e kuqe cila kruhet dhe zhduket pas disa ditëve ,
• Nëse në lëkurë mbeten pjesë të rriqërës atëherë krijohet granuloma ,
Rriqërat e bartin shkaktarin nëpërmjet zingjirit të zoonozave .
• Meningoencefaliti viral rriqëror ,
• Coxiella burneti ,
• Rickettsia conort ,
• Rickettsia rickettsi ,
• Borrelia recurrentis ,
• Fruncisella iniarensis ,
Rriqërat janë më aktive gjatë stinës së pranverës dhe vjeshtës ndërsa vendet e preferuara të tyre janë bari dhe shkurret . Kafshimet nga rriqërat bartin me vete rrezik të lartë të bartjes së sëmundjes . Llogaritet se 1 në 10 000 rriqëra është e infektuar .

Profilaksa

• Profilaksa preekspozive dhe postekspozive deri katër ditë pas kafshimit mund të bëhet me imunoglobulinën humane specifike ( FSME-Bulin ) .
• Tek personat të cilët janë në mënyrë të përhershme të ekspozuar aplikohet imunizimi aktiv me tri doza të vakcinës së inaktivuar ( FSME-Immun ).

Ndihma e parë

• Rriqërën duhet larguar sa më parë nga lëkura , duke u kujdesur që të mos mbesin pjesë të saj . Kjo mund të arrihet me anë të zbutjes së rriqërës me vaj , benzin apo me laqe të thonjëve duke tërhequr rriqërën ngadal .


Kafshimet nga sisorët


Më së shpeshti ndodhin kafshimet nga : qentë , macet , minjtë dhe njeriu .

• Kafshimi nga qeni shkakton plagë shqyese dhe ndrydhje të indeve ,
• Dhëmbët e maces janë të hollë dhe të mprehtë dhe mund të depërtojnë gjer tek periosti duke shkaktuar osteomielitin ,
• Kafshimi nga minjtë është i rrallë , të cilat shkaktojnë infeksionin lokal qelbëzues ,
• Kafshimet nga njeriu ndodhin zakonisht ndërmjet fëmijëve gjatë lozjes apo gjatë përleshjeve , pastaj nëpërmjet vetëkafshimit të buzëve dhe gjuhës si dhe gjatë goditjes së dorës për dhëmbë ,

Ndihma e parë , plaga menjëherë duhet të shpërlahet ,


• Sapun ,
• Asepsol 0.5% apo
• Mjete të tjera dezinfektuese apo
• Të shpërlahet nën ujë të rrjedhshëm ,


Mjekimi ,


1. Terapia antibiotike – plagët kafshuese primarisht janë të kontaminuara dhe kërkojnë teraqpi me antibiotikë .

• Tek kafshimi nga kafshët ndodhen kryesisht bakteriet anaerobe ,
• Tek njeriu edhe Staphylococcus aureus .

Preferohet dhënia e amoksicilinës dhe acidit klavulonik 40 mg /kg të ndara në tri doza në ditë gjatë 5 deri 7 ditëve .

• Tek kafshimi nga macja preferohet dhënia e penicilinave ngase tek këto plagë dominon Pasteurella multocida .

• Plaga duhet të përpunohet kirurgjikisht
• Duhet të aplikohet MAT ,
• Mbrojtja nga tërbimi- në rast të kafshimit nga sisorët duke përfshirë edhe kafshimet nga lakuriqi të sëmurin duhet dërguar tek epidemiologu për të kërkuar ndihmën e tij në lidhje me mbrojtjen kundër tërbimit.