Kushtetuta e Shqipërisë

First topic message reminder :

Ne, Populli i Shqipërisë, krenarë dhe të vetëdijshëm për historinë tonë, me përgjegjësi për të ardhmen, me besim te Zoti dhe/ose te vlera të tjera universale, me vendosmërinë për të ndërtuar një shtet të së drejtës, demokratik e social, për të garantuar të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, me frymën e tolerancës dhe të bashkëjetesës fetare, me zotimin për mbrojtjen e dinjitetit dhe të personalitetit njerëzor, si dhe për prosperitetin e të gjithë kombit, për paqen, mirëqenien, kulturën dhe solidaritetin shoqëror, me aspiratën shekullore të popullit shqiptar për identitetin dhe bashkimin kombëtar, me bindjen e thellë se drejtësia, paqja, harmonia dhe bashkëpunimi ndërmjet kombeve janë ndër vlerat më të larta të njerëzimit, vendosim këtë Kushtetutë

Neni 120
Parimet dhe procedurat për nxjerrjen e akteve juridike vendore parashikohen me ligj.

Neni 121
Ratifikimi dhe denoncimi i marrëveshjeve ndërkombëtare nga Republika e
Shqipërisë bëhet me ligj në rastet kur ato kanë të bëjnë me:
territorin, paqen, aleancat, çështjet politike dhe ushtarake
të drejtat dhe liritë e njeriut, si edhe detyrimet e shtetasve, siç parashikohen në Kushtetutë;
anëtarësimin e Republikës së Shqipërisë në organizatat ndërkombëtare;
marrjen përsipër të detyrimeve financiare nga Republika e Shqipërisë;
miratimin, ndryshimin, plotësimin ose shfuqizimin e ligjeve.
Kuvendi, me shumicën e të gjithë anëtarëve, mund të ratifikojë edhe
marrëveshje të tjera ndërkombëtare që nuk parashikohen në paragrafin 1
të këtij neni.
Kryeministri e njofton Kuvendin sa herë që Këshilli i Ministrave
nënshkruan një marrëveshje ndërkombëtare që nuk ratifikohet me ligj.
Parimet dhe procedurat për ratifikimin dhe denoncimin e marrëveshjeve ndërkombëtare parashikohen me ligj.

Neni 122
Çdo marrëveshje ndërkombëtare e ratifikuar përbën pjesë të sistemit të
brendshëm juridik pasi botohet në Fletoren Zyrtare të Republikës së
Shqipërisë. Ajo zbatohet në mënyrë të drejtpërdrejtë, përveç rasteve kur
nuk është e vetëzbatueshme dhe zbatimi i saj kërkon nxjerrjen e një
ligji. Ndryshimi, plotësimi dhe shfuqizimi i ligjeve të miratuara me
shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit për efekt të ratifikimit të
marrëveshjeve ndërkombëtare bëhet me të njëjtën shumicë.
Një marrëveshje ndërkombëtare e ratifikuar me ligj ka epërsi mbi ligjet e vendit që nuk pajtohen me të.
Normat e nxjerra prej një organizate ndërkombëtare kanë epërsi, në rast
konflikti, mbi të drejtën e vendit, kur në marrëveshjen e ratifikuar nga
Republika e Shqipërisë për pjesëmarrjen në atë organizatë, parashikohet
shprehimisht zbatimi i drejtpërdrejtë i normave të nxjerra prej asaj.

Neni 123
Republika e Shqipërisë, në bazë të marrëveshjeve ndërkombëtare, u
delegon organizatave ndërkombëtare kompetenca shtetërore për çështje të
caktuara.
Ligji me të cilin ratifikohet një marrëveshje ndërkombëtare, siç
parashikohet në paragrafin 1 të këtij neni, miratohet me shumicën e të
gjithë anëtarëve të Kuvendit.
Kuvendi mund të vendosë që ratifikimi i një marrëveshjeje të tillë të bëhet me referendum.

Pjesa e tetë (Gjykata Kushtetuese)

Neni 124
Gjykata Kushtetuese garanton respektimin e Kushtetutës dhe bën interpretimin përfundimtar të saj.
Gjykata Kushtetuese i nënshtrohet vetëm Kushtetutës.

Neni 125
Gjykata Kushtetuese përbëhet nga 9 anëtarë, të cilët emërohen nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.
Gjyqtarët emërohen për 9 vjet, pa të drejtë riemërimi, nga radhët e
juristëve me kualifikim të lartë dhe me përvojë pune jo më pak se 15
vjet në profesion.
Përbërja e Gjykatës Kushtetuese përtërihet çdo tre vjet në një të tretën e saj sipas procedurës së caktuar me ligj.
Kryetari i Gjykatës Kushtetuese emërohet nga radhët e anëtarëve të saj
nga Presidenti i Republikës, me pëlqimin e Kuvendit, për një periudhë
prej 3 vjetësh.
Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese vazhdon në detyrë deri në emërimin e pasardhësit të tij.

Neni 126
Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese nuk mund të ndiqet penalisht pa pëlqimin
e Gjykatës Kushtetuese. Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese mund të
ndalohet ose të arrestohet vetëm në qoftë se kapet në kryerje e sipër të
një krimi ose menjëherë pas kryerjes së tij. Organi kompetent njofton
menjëherë Gjykatën Kushtetuese. Kur Gjykata Kushtetuese nuk jep pëlqimin
brenda 24 orëve për dërgimin në gjykatë të gjyqtarit të arrestuar,
organi kompetent është i detyruar ta lirojë atë.

Neni 127
Mandati i gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese mbaron kur:
dënohet me vendim të formës së prerë për kryerjen e një krimi;
nuk paraqitet pa arsye në detyrë për më shumë se 6 muaj;
mbush moshën 70 vjeç;
jep dorëheqjen;
me vendim gjyqësor të formës së prerë deklarohet i paaftë për të vepruar.
Mbarimi i mandatit të gjyqtarit deklarohet me vendim të Gjykatës Kushtetuese.
Në rast se vendi i gjyqtarit mbetet vakant, Presidenti i Republikës
emëron, me pëlqimin e Kuvendit, një gjyqtar të ri, i cili qëndron në
detyrë deri në përfundimin e mandatit të gjyqtarit të larguar.

Neni 128
Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese mund të shkarkohet nga Kuvendi me dy të
tretat e të gjithë anëtarëve të tij për shkelje të Kushtetutës, për
kryerjen e një krimi, për paaftësi mendore a fizike, për akte e sjellje
që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit. Vendimi i
Kuvendit shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese, e cila, kur vërteton se
ekziston një nga shkaqet e mësipërme, deklaron shkarkimin nga detyra të
anëtarit të Gjykatës Kushtetuese.

Neni 129
Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese fillon detyrën pasi bën betimin para Presidentit të Republikës.

Neni 130
Qenia gjyqtar i Gjykatës Kushtetuese nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore, politike ose private.

Neni 131
Gjykata Kushtetuese vendos për:
pajtueshmërinë e ligjit me Kushtetutën ose me marrëveshjet ndërkombëtare, siç parashikohet në nenin 122;
pajtueshmërinë e marrëveshjeve ndërkombëtare me Kushtetutën para ratifikimit të tyre;
pajtueshmërinë e akteve normative të organeve qendrore dhe vendore me Kushtetutën dhe me marrëveshjet ndërkombëtare;
mosmarrëveshjet e kompetencës ndërmjet pushteteve, si dhe ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore;
kushtetutshmërinë e partive dhe të organizatave të tjera politike, si
dhe të veprimtarisë së tyre, sipas nenit 9 të kësaj Kushtetute;
shkarkimin nga detyra të Presidentit të Republikës dhe vërtetimin e pamundësisë së ushtrimit të funksioneve të tij;
çështjet që lidhen me zgjedhshmërinë dhe papajtueshmëritë në ushtrimin e
funksioneve të Presidentit të Republikës dhe të deputetëve, si dhe me
verifikimin e zgjedhjes së tyre;
kushtetutshmerinë e referendumit dhe verifikimin e rezultateve të tij;
gjykimin përfundimtar të ankesave të individëve për shkeljen e të
drejtave të tyre kushtetuese për një proces të rregullt ligjor, pasi të
jenë shteruar të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e këtyre të
drejtave.

Neni 132
Vendimet e Gjykatës Kushtetuese kanë fuqi detyruese të përgjithshme dhe
janë përfundimtare. Gjykata Kushtetuese ka vetëm të drejtën e
shfuqizimit të akteve që shqyrton.
Vendimet e Gjykatës Kushtetuese hyjnë në fuqi ditën e botimit në
Fletoren Zyrtare. Gjykata Kushtetuese mund të vendosë që ligji ose akti
tjetër normativ të shfuqizohet në një datë tjetër. Mendimi i pakicës
botohet bashkë me vendimin.

Neni 133
Pranimi i ankesave për gjykim vendoset nga një numër gjyqtarësh, siç përcaktohet me ligj.
Gjykata Kushtetuese vendos me shumicën e të gjithë anëtarëve të saj.

Neni 134
Gjykata Kushtetuese vihet në lëvizje vetëm me kërkesë të:
Presidentit të Republikës;
Kryeministrit;
jo më pak se një së pestës së deputetëve;
Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit;
çdo gjykate sipas rastit të nenit 145 pika 2 të kësaj Kushtetute;
Avokatit të Popullit;
organeve të qeverisjes vendore;
organeve të bashkësive fetare;
partive politike dhe organizatave të tjera;
individëve.
Subjektet e parashikuara nga nënparagrafët dh, e, ë, f dhe g të
paragrafit 1 të këtij neni mund të bëjnë kërkesë vetëm për çështje që
lidhen me interesat e tyre.

Pjesa e nëntë (Gjykatat)Neni 135
Pushteti gjyqësor ushtrohet nga Gjykata e Lartë, si dhe nga gjykatat e
apelit e gjykatat e shkallës së parë, të cilat krijohen me ligj.
Kuvendi mund të krijojë me ligj gjykata për fusha të veçanta, por në asnjë rast gjykata të jashtëzakonshme.

Neni 136
Anëtarët e Gjykatës së Lartë emërohen nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.
Njëri nga anëtarët emërohet Kryetar sipas procedurës së parashikuar në paragrafin 1 të këtij neni.
Kryetari dhe anëtarët e Gjykatës së Lartë qëndrojnë në detyrë për 9 vjet pa të drejtë riemërimi.
Gjyqtarët e tjerë emërohen nga Presidenti i Republikës me propozim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.
Gjyqtarë mund të jenë vetëm shtetasit me arsim të lartë juridik. Kushtet dhe procedura e zgjedhjes caktohen me ligj.

Neni 137
Gjyqtari i Gjykatës së Lartë mund të ndiqet penalisht vetëm me miratimin e Kuvendit.
Gjyqtari i Gjykatës së Lartë mund të ndalohet ose të arrestohet vetëm në
qoftë se kapet në kryerje e sipër të një krimi ose menjëherë pas
kryerjes së tij. Organi kompetent njofton menjëherë Gjykatën
Kushtetuese. Kur Gjykata Kushtetuese nuk jep pëlqimin brenda 24 orëve
për dërgimin në gjykatë të gjyqtarit të arrestuar, organi kompetent
është i detyruar ta lirojë atë.
Gjyqtarët e tjerë mund të ndiqen penalisht vetëm me miratim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.
Gjyqtari mund të ndalohet ose të arrestohet vetëm në qoftë se kapet në
kryerje e sipër të një krimi ose menjëherë pas kryerjes së tij. Organi
kompetent njofton menjëherë Këshillin e Lartë të Drejtësisë. Në qoftë se
Këshilli i Lartë i Drejtësisë nuk jep pëlqimin brenda 24 orëve për
dërgimin në gjykatë të gjyqtarit të arrestuar, organi kompetent është i
detyruar ta lirojë atë.

Neni 138
Koha e qëndrimit të gjyqtarëve në detyrë nuk mund të kufizohet; paga dhe përfitimet e tjera të tyre nuk mund të ulen.

Neni 139
1. Mandati i gjyqtarit të Gjykatës së Lartë mbaron kur:
dënohet me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e një krimi;
nuk paraqitet në detyrë pa arsye për më shumë se 6 muaj;
mbush moshën 65 vjeç;
jep dorëheqjen;
deklarohet i paaftë për të vepruar me vendim gjyqësor të formës së prerë.
Mbarimi i mandatit të gjyqtarit deklarohet me vendim të Gjykatës së Lartë.

Neni 140
Gjyqtari i Gjykatës së Lartë mund të shkarkohet nga Kuvendi me dy të
tretat e të gjithë anëtarëve të tij për shkelje të Kushtetutës, për
kryerjen e një krimi, për paaftësi mendore a fizike dhe për akte e
sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit. Vendimi i
Kuvendit shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese, e cila, kur vërteton se
ekziston një nga shkaqet e mësipërme, deklaron shkarkimin e tij nga
detyra.

Neni 141
Gjykata e Lartë ka juridiksion fillestar dhe rishikues. Ajo ka
juridiksion fillestar kur gjykon akuzat penale kundër Presidentit të
Republikës, Kryetarit dhe anëtarëve të Këshillit të Ministrave,
deputetëve, gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë dhe gjyqtarëve të Gjykatës
Kushtetuese.
Për njësimin ose ndryshimin e praktikës gjyqësore, Gjykata e Lartë ka të
drejtë të tërheqë për shqyrtim në kolegjet e bashkuara çështje të
caktuara gjyqësore.

Neni 142
Vendimet gjyqësore duhet të jenë të arsyetuara.
Gjykata e Lartë duhet t’i botojë vendimet e saj, si dhe mendimet e pakicës.
Organet e shtetit janë të detyruara të ekzekutojnë vendimet gjyqësore.

Neni 143
Qenia gjyqtar nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore, politike ose private.

Neni 144
Gjykatat kanë buxhet të veçantë, të cilin e administrojnë vetë. Ato e propozojnë buxhetin e tyre sipas ligjit.

Neni 145
Gjyqtarët janë të pavarur dhe u nënshtrohen vetëm Kushtetutës dhe ligjeve.
Kur gjyqtarët çmojnë se ligjet vijnë në kundërshtim me Kushtetutën, nuk i
zbatojnë ato. Në këtë rast, ata pezullojnë gjykimin dhe ia dërgojnë
çështjen Gjykatës Kushtetuese. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë të
detyrueshme për të gjitha gjykatat.
Ndërhyrja në veprimtarinë e gjykatave ose të gjyqtarëve passjell përgjegjësi sipas ligjit.

Neni 146
Gjykatat i japin vendimet në emër të Republikës.
Vendimet gjyqësore shpallen publikisht në çdo rast.

Neni 147
Këshilli i Lartë i Drejtësisë përbëhet nga Presidenti i Republikës,
Kryetari i Gjykatës së Lartë, ministri i Drejtësisë, 3 anëtarë të
zgjedhur nga Kuvendi, si dhe 9 gjyqtarë të të gjitha niveleve, të cilët
zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare. Anëtarët e zgjedhur
qëndrojnë në detyrë për 5 vjet pa të drejtë rizgjedhjeje të
menjëhershme.
Presidenti i Republikës është Kryetar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë.
Këshilli i Lartë i Drejtësisë, me propozim të Presidentit, zgjedh nga
radhët e tij një zëvendëskryetar. Zëvendëskryetari organizon
veprimtarinë e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, si dhe kryeson
mbledhjet e tij në mungesë të Presidentit të Republikës.
Këshilli i Lartë i Drejtësisë vendos për transferimin e gjyqtarëve, si dhe për përgjegjësinë e tyre disiplinore sipas ligjit.
Transferimi i gjyqtarëve nuk mund të bëhet pa pëlqimin e tyre, përveçse
kur këtë e diktojnë nevojat e riorganizimit të sistemit gjyqësor.
Gjyqtari mund të shkarkohet nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë për
kryerjen e një krimi, për paaftësi mendore a fizike, për akte e sjellje
që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit ose për
pamjaftueshmëri profesionale. Kundër këtij vendimi gjyqtari ka të drejtë
të ankohet në Gjykatën e Lartë, e cila në këtë rast, vendos me kolegje
të bashkuara.

Pjesa e dhjetë (Prokuroria)

Neni 148
Prokuroria ushtron ndjekjen penale, si dhe përfaqëson akuzën në gjyq në
emër të shtetit. Prokuroria kryen edhe detyra të tjera të caktuara me
ligj.
Prokurorët janë të organizuar dhe funksionojnë pranë sistemit gjyqësor si një organ i centralizuar.
Në ushtrimin e kompetencave të tyre prokurorët u nënshtrohen Kushtetutës dhe ligjeve.

Neni 149
Prokurori i Përgjithshëm emërohet nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.
Prokurori i Përgjithshëm mund të shkarkohet nga Presidenti i Republikës,
me propozim të Kuvendit, për shkelje të Kushtetutës ose për shkelje të
rënda të ligjit gjatë ushtrimit të funksioneve të tij, për paaftësi
mendore a fizike, për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe
figurën e Prokurorit.
Prokurorët e tjerë emërohen dhe shkarkohen nga Presidenti i Republikës me propozim të Prokurorit të Përgjithshëm.
Prokurori i Përgjithshëm informon herë pas here Kuvendin për gjendjen e kriminalitetit.

Pjesa e njëmbëdhjetë (Referendumi)

Neni 150
Populli, nëpërmjet 50 mijë shtetasve me të drejtë vote, ka të drejtën e
referendumit për shfuqizimin e një ligji, si dhe t’i kërkojë Presidentit
të Republikës zhvillimin e referendumit për çështje të një rëndësie të
veçantë.
Kuvendi, me propozimin e jo më pak se një së pestës së deputetëve ose me
propozimin e Këshillit të Ministrave, mund të vendosë që një çështje
ose një projektligj i një rëndësie të veçantë të shtrohet në referendum.
Parimet dhe procedurat për zhvillimin e referendumit, si dhe vlefshmëria e tij parashikohen me ligj.

Neni 151
Ligji i miratuar me referendum shpallet nga Presidenti i Republikës.
Çështjet që lidhen me tërësinë territoriale të Republikës së Shqipërisë,
me kufizimin e lirive dhe të drejtave themelore të njeriut, me
buxhetin, taksat e detyrimet financiare të shtetit, me vendosjen dhe
heqjen e gjendjes së jashtëzakonshme, me deklarimin e luftës dhe të
paqes dhe me amnistinë nuk mund të shtrohen në asnjë referendum.
Referendumi për të njëjtën çështje nuk mund të përsëritet përpara se të kenë kaluar tre vjet nga zhvillimi i tij.

Neni 152
Gjykata Kushtetuese shqyrton paraprakisht kushtetutshmërinë e çështjeve
të shtruara për referendum sipas nenit 150 paragrafët 1 e 2, nenit 151
paragrafët 2 e 3 edhe sipas nenit 177 paragrafët 4 e 5 brenda 60 ditëve.
Rëndësia e çështjeve të veçanta, të parashikuara në nenin 150 paragrafët 1 e 2 nuk është objekt gjykimi në Gjykatën Kushtetuese.
Data e referendumit caktohet nga Presidenti i Republikës brenda 45
ditëve pas shpalljes së vendimit pozitiv të Gjykatës Kushtetuese ose pas
kalimit të afatit brenda të cilit Gjykata Kushtetuese duhet të
shprehej. Gjatë vitit referendumet zhvillohen vetëm në një ditë.

Pjesa e dymbëdhjetë (Komisioni Qendror i Zgjedhjeve)
Neni 153
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve është një organ i përhershëm që përgatit,
mbikëqyr, drejton dhe verifikon të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me
zgjedhjet dhe me referendumet dhe shpall rezultatet e tyre.

Neni 154
Komisioni përbëhet nga 7 anëtarë, të cilët zgjidhen për një mandat
7-vjeçar. Dy anëtarë zgjidhen nga Kuvendi, 2 nga Presidenti i Republikës
dhe 3 anëtarë të tjerë nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë.
Përbërja e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve përtërihet çdo tre vjet sipas procedurës së përcaktuar me ligj.
Anëtarësia në Komision nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore dhe politike.
Subjektet elektorale caktojnë përfaqësuesit e tyre pranë Komisionit. Ata nuk kanë të drejtë vote.
Anëtari i Komisionit gëzon imunitetin e anëtarit të Gjykatës së Lartë.
Komisioni ka buxhetin e vet.

Pjesa e trembëdhjetë (Financat Publike)
Neni 155
Taksat, tatimet dhe detyrimet financiare kombëtare e vendore, lehtësimi
ose përjashtimi prej tyre i kategorive të caktuara të paguesve, si dhe
mënyra e mbledhjes së tyre caktohen me ligj. Në këto raste ligjit nuk
mund t’i jepet fuqi prapavepruese.

Neni 156
Shteti mund të marrë e të garantojë hua dhe kredi financiare, kur autorizohet me ligj.

Neni 157
Sistemi buxhetor përbëhet nga buxheti i shtetit dhe nga buxhetet vendore.
Buxheti i shtetit krijohet nga të ardhurat e mbledhura prej taksave,
tatimeve dhe detyrimeve të tjera financiare, si dhe nga të ardhura të
tjera të ligjshme. Ai përfshin të gjitha shpenzimet e shtetit.
Organet vendore caktojnë dhe mbledhin taksa dhe detyrime të tjera siç përcaktohet me ligj.
Organet e pushtetit qendror dhe atij vendor janë të detyruara t’i bëjnë publike të ardhurat dhe shpenzimet.

Neni 158
Kryeministri, në emër të Këshillit të Ministrave, i paraqet Kuvendit
projektligjin për buxhetin e shtetit gjatë sesionit të vjeshtës, i cili
nuk mund të mbyllet pa e miratuar atë.
Në qoftë se projektligji nuk arrin të miratohet deri në fillim të vitit
të ardhshëm financiar, Këshilli i Ministrave zbaton çdo muaj një të
dymbëdhjetën e buxhetit të vitit paraardhës, derisa të miratohet buxheti
i ri.
Kuvendi miraton buxhetin e ri brenda 3 muajve nga dita e mbarimit të
vitit të kaluar financiar, përveçse në rastet e vendosjes së masave të
jashtëzakonshme.
Këshilli i Ministrave është i detyruar t’i paraqesë raport Kuvendit
lidhur me zbatimin e buxhetit dhe me borxhin shtetëror për vitin e
kaluar.
Kuvendi vendos përfundimisht pasi dëgjon edhe raportin e Kontrollit të Lartë të Shtetit.

Neni 159
Parimet dhe procedurat për hartimin e projektbuxhetit, si dhe për zbatimin e buxhetit përcaktohen me ligj.