Kushtetuta e Kosovës/Preambula

First topic message reminder :

Ne, Populli i Kosovës,
Të vendosur për të ndërtuar një ardhmëri të Kosovës si një vend i lirë,
demokratik dhe paqedashës, i cili do të jetë atdhe i të gjithë
qytetarëve të vet; Të përkushtuar për krijimin e një shteti të
qytetarëve të barabartë, i cili do të garantojë të drejtat e secilit
qytetar, liritë qytetare dhe barazinë e të gjithë qytetarëve para
ligjit; Të zotuar që Kosova të jetë shtet i mirëqenies ekonomike dhe i
prosperitetit social; Të sigurt që shteti i Kosovës do të kontribuojë në
stabilitetin e rajonit dhe të mbarë Evropës, duke krijuar marrëdhënie
të fqinjësisë dhe të bashkëpunimit të mirë me të gjitha shtetet fqinje;
Të bindur që shteti i Kosovës do të jetë anëtar i denjë i familjes së
shteteve paqedashëse në Botë; Me synimin që shteti i Kosovës të
përfshihet në proceset integruese Euro-Atlantike; Në mënyrë solemne,
miratojmë Kushtetutën e Republikës së Kosovës.

Neni 120 [Financat Publike]
Shpenzimet publike dhe mbledhja e të hyrave publike duhet të bazohen në
parimet e llogaridhënies, efektshmërisë, efikasitetit dhe transparencës.
Administrimi i politikës fiskale në të gjitha nivelet e qeverisë do të
jetë në pajtim me kushtet për inflacion të ulët dhe zhvillim të
qëndrueshëm ekonomik dhe për krijimin e vendeve të punës.
Huat publike rregullohen me ligj dhe duhet të jenë në pajtim më stabilitetin ekonomik dhe qëndrueshmërinë fiskale.

Neni 121 [Prona]
Llojet e pronës rregullohen me ligj.
Personat fizikë të huaj dhe organizatat e huaja mund të sigurojnë të
drejta të pronësisë mbi pronën e paluajtshme në pajtim me kushtet e
arsyeshme të përcaktuara me ligj ose me marrëveshje ndërkombëtare.
Personat fizikë të huaj dhe organizatat e huaja në pajtim me kushtet e
arsyeshme të përcaktuara me ligj, mund të sigurojnë të drejta të
koncesionit dhe të drejta të tjera për shfrytëzim dhe/ose eksploatim të
resurseve në pronësi publike, përfshirë këtu resurset natyrore, dhe të
infrastrukturës në pronësi publike.

Neni 122 [Përdorimi i Pasurisë dhe Burimeve Natyrore]
Populli i Republikës së Kosovës në pajtim me kushtet e arsyeshme të
përcaktuara me ligj, mund të gëzojë resurset natyrore të Republikës së
Kosovës, por nuk mund të shkel obligimet që dalin nga marrëveshjet
ndërkombëtare për bashkëpunim ekonomik.
Pasuritë natyrore, si ujërat, hapësira ajrore, pasuritë minerare dhe
pasuritë e tjera natyrore, si dhe trualli, pyjet, bota bimore e
shtazore, pjesët e tjera të natyrës, paluejtshmëria dhe të mirat e tjera
me rëndësi të veçantë kulturore, historike, ekonomike dhe ekologjike,
të cilat përcaktuar me ligj se janë përcaktuar me interes për Republikën
e Kosovës, gëzojnë mbrojtjen e tyre të veçantë, në pajtim me ligjin.
Kufizimet e të drejtave të pronarëve dhe të drejtave të tjera mbi
eksploatimin e të mirave me interes të veçantë për Republikën e Kosovës
dhe kompensimi për kufizimet e tilla rregullohen me ligj.

Kapitulli X (Qeverisja Lokale dhe Organizimi Territorial)

Neni 123 [Parimet e Përgjithshme]
E drejta e vetëqeverisjes lokale garantohet dhe rregullohet me ligj.
Vetëqeverisja lokale ushtrohet nëpërmjet organeve përfaqësuese të
zgjedhura në zgjedhje të përgjithshme, të barabarta, të lira e të
drejtpërdrejta dhe me votim të fshehtë.
Veprimtaria e organeve të vetëqeverisjes lokale bazohet në këtë
Kushtetutë dhe në ligjet e Republikës së Kosovës dhe respekton Kartën
Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale. Republika e Kosovës merr parasysh
dhe zbaton Kartën Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale në masën e kërkuar
nga vendi nënshkrues.
Vetëqeverisja lokale bazohet në parimet e qeverisjes së mirë,
transparencës, efikasitetit dhe efektivitetit në ofrimin e shërbimeve
publike, duke u kushtuar kujdes të veçantë nevojave dhe brengave
specifike të komuniteteve që nuk janë shumicë dhe pjesëtarëve të tyre.

Neni 124 [Organizimi dhe Funksionimi i Vetëqeverisjes Lokale]
Njësi themelore e vetëqeverisjes lokale në Republikën e Kosovës është
komuna. Komunat gëzojnë shkallë të lartë të vetëqeverisjes lokale dhe
inkurajojnë e sigurojnë pjesëmarrje aktive të të gjithë qytetarëve në
procesin e vendimmarrjes së organeve komunale.
Themelimi i komunave, kufijtë, kompetencat dhe mënyra e organizimit dhe funksionimit të tyre, rregullohen me ligj.
Komunat kanë kompetenca vetanake, të zgjeruara dhe të deleguara në
pajtim me ligjin. Autoriteti shtetëror që delegon kompetencat, përballon
shpenzimet për ushtrimin e delegimit.
Komunat kanë të drejtë për bashkëpunimin ndërkomunal dhe për bashkëpunimin ndërkufitar, në pajtim me ligjin.
Komunat kanë të drejtë të vendosin, të caktojnë, të mbledhin dhe të
shpenzojnë të hyrat e veta si dhe të marrin fonde nga Qeveria qendrore,
në pajtim me ligjin.
Komunat obligohen të respektojnë Kushtetutën, ligjet, dhe të zbatojnë vendimet gjyqësore.
Rishikimi administrativ i akteve të komunave nga autoritetet qendrore në
fushën e kompetencave të tyre, kufizohet në sigurimin e përputhjes me
Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe me ligjin.

Kapitulli XI (Sektori i Sigurisë)

Neni 125 [Parimet e Përgjithshme]
Republika e Kosovës ka pushtet mbi zbatimin e ligjit, sigurinë,
drejtësinë, sigurinë publike, inteligjencën, organet civile emergjente
dhe mbi kontrollin e kufijve në territorin e vet.
Institucionet e sigurisë në Republikën e Kosovës mbrojnë sigurinë
publike dhe të drejtat e të gjithëve në Republikën e Kosovës.
Institucionet veprojnë me transparencë të plotë dhe në pajtim me
standardet demokratike e me të drejtat e njeriut të njohura
ndërkombëtarisht. Institucionet e Sigurisë duhet të pasqyrojnë
shumëllojshmërinë etnike të popullit të Republikës së Kosovës.
Republika e Kosovës respekton plotësisht të gjitha marrëveshjet e
aplikueshme ndërkombëtare dhe ligjin përkatës ndërkombëtar dhe
bashkëpunon me organet ndërkombëtare të sigurisë e me homologët
rajonalë.
Kontrolli civil dhe demokratik mbi institucionet e sigurisë garantohet.
Kuvendi i Republikës së Kosovës mbikëqyr buxhetin dhe politikat e institucioneve të sigurisë, sikur rregullohet me ligj.

Neni 126 [Forca e Sigurisë e Kosovës]
Forca e Sigurisë e Kosovës është forcë kombëtare e sigurisë për
Republikën e Kosovës, dhe mund të dërgoj pjesëtarët e saj jashtë vendit
në përputhje të plotë me përgjegjësitë e saj ndërkombëtare.
Forca e Sigurisë e Kosovës mbron qytetarët dhe komunitetet e Republikës
së Kosovës në bazë të kompetencave të përcaktuara me ligj.
Presidenti i Republikës së Kosovës është Komandant i Përgjithshëm i
Forcës së Sigurisë të Kosovës, e cila gjithmonë i nënshtrohet kontrollit
të autoriteteve civile të zgjedhura në mënyrë demokratike.
Forca e Sigurisë e Kosovës është profesioniste, pasqyron
shumëllojshmërinë etnike të popullit të Republikës së Kosovës dhe
rekrutohet nga shtetasit e Republikës së Kosovës.
Komandantin e Forcës së Sigurisë të Kosovës e emëron Presidenti i
Republikës së Kosovës, në bazë të rekomandimit të Qeverisë. Organizimi i
brendshëm i Forcës së Sigurisë të Kosovës rregullohet me ligj.

Neni 127 [Këshilli i Sigurisë i Kosovës]
Këshilli i Sigurisë i Republikës së Kosovës, në bashkëpunim me
Presidentin e Republikës së Kosovës dhe Qeverinë, përgatit strategjinë e
sigurisë për Republikën e Kosovës. Këshilli i Sigurisë i Republikës së
Kosovës ka edhe rol këshillues në të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me
sigurinë në Republikën e Kosovës.
Këshilli i Sigurisë i Republikës së Kosovës kryesohet nga Kryeministri
me mbështetje nga Qeveria, përveç gjatë periudhës së Gjendjes së
Jashtëzakonshme, sikurse është parashikuar me këtë Kushtetutë.
Presidenti i Republikës së Kosovës mund të kërkojë takime të Këshillit
të Sigurisë të Republikës së Kosovës, dhe Këshilli është i obliguar të
bashkërendojë punën e tij ngushtësisht me Presidentin. Këshilli i
Sigurisë i Republikës së Kosovës do të bashkëpunojë ngushtësisht me
autoritetet ndërkombëtare.
Anëtarët e Këshillit të Sigurisë të Republikës së Kosovës emërohen dhe shkarkohen në mënyrën e përcaktuar me ligj.

Neni 128 [Policia e Kosovës]
Policia e Republikës së Kosovës mban përgjegjësinë për ruajtjen e rendit
dhe sigurisë publike në tërë territorin e Republikës së Kosovës.
Policia e Republikës së Kosovës është profesioniste dhe pasqyron shumëllojshmërinë etnike të popullit të Republikës së Kosovës.
Kryeministri emëron Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë së Republikës
së Kosovës me rekomandimin e Qeverisë dhe në pajtim me ligjin.
Organizimi i brendshëm i Policisë së Kosovës, rregullohet me ligj.
Policia e Republikës së Kosovës ka zinxhir të unifikuar komandues në
tërë Republikën e Kosovës, me stacione policore të cilat korrespondojnë
me kufijtë komunalë. Policia e Kosovës lehtëson bashkëpunimin me
autoritetet komunale dhe udhëheqësit e bashkësive përmes themelimit të
Këshillave Lokale, sikur është rregulluar me ligj. Përbërja etnike e
policisë brenda një komune duhet të pasqyron, deri në shkallën më lartë
të mundshme, përbërjen etnike të popullsisë brenda komunës përkatëse.
Policia e Republikës së Kosovës mban përgjegjësinë për kontrollin e
kufirit në bashkëpunim të drejtpërdrejtë me autoritetet vendore dhe
ndërkombëtare.

Neni 129 [Agjencia e Kosovës për Inteligjencë]
Agjencia e Kosovës për Inteligjencë zbulon, heton dhe mbikqyr kërcënimet ndaj sigurisë në Republikën e Kosovës.
Agjencia e Kosovës për Inteligjencë është profesioniste,politikisht e
paanshme, shumetnike dhe i nënshtrohet mbikëqyrjes nga Kuvendi në
mënyrën e përcaktuar me ligj.
Presidenti i Republikës së Kosovës dhe Kryeministri, pas konsultimit me
Qeverinë, së bashku emërojnë Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dhe
Inspektorin e përgjithshëm të Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë.
Kualifikimi dhe mandati, rregullohen me ligj.
Presidenti i Republikës së Kosovës dhe Kryeministri marrin të njëjtat informacione në lidhje me inteligjencën.

Neni 130 [Autoriteti Civil i Aviacionit]
Autoriteti Civil i Aviacionit të Republikës së Kosovës rregullon
veprimtarinë e aviacionit civil në Republikën e Kosovës dhe është ofrues
i shërbimeve të navigacionit ajror, sikur është përcaktuar me ligj.
Autoriteti Civil i Aviacionit bashkëpunon plotësisht me autoritetet relevante ndërkombëtare dhe vendore, të përcaktuara me ligj.

Neni 131 [Gjendja e Jashtëzakonshme]
Presidenti i Republikës mund të shpallë Gjendjen e Jashtëzakonshme, kur:
ka nevojë për masa emergjente të mbrojtjes;
ka rrezik të brendshëm ndaj rendit kushtetues ose sigurisë publike;
ka fatkeqësi natyrore, e cila prek tërë territorin e Republikës së Kosovës ose një pjesë të tij.
Gjatë Gjendjes së Jashtëzakonshme, Kushtetuta e Republikës së Kosovës
nuk suspendohet. Kufizimet mbi të drejtat dhe liritë e garantuara me
këtë Kushtetutë, bëhen vetëm deri në shkallën e nevojshme, për sa më pak
kohë që të jetë e nevojshme dhe në përputhje të plotë me këtë
Kushtetutë. Gjatë Gjendjes së Jashtëzakonshme, ligji për zgjedhjet e
Kuvendit dhe të Komunave nuk mund të ndryshohet. Parimet e tjera për
veprimet e institucioneve publike gjatë Gjendjes së Jashtëzakonshme
rregullohen me ligj, por ato nuk duhet të jenë në shpërputhje me këtë
nen.
Nëse paraqitet nevoja për marrjen e masave emergjente të mbrojtjes,
Presidenti i Republikës së Kosovës, pas konsultimit me Kryeministrin,
shpall Gjendjen e Jashtëzakonshme. Me shpalljen e Gjendjes së
Jashtëzakonshme, Presidenti i Republikës së Kosovës shpallë menjëherë
dekretin, i cili përcakton natyrën e kërcënimit dhe çfarëdo kufizimi për
të drejtat dhe liritë. Brenda dyzet e tetë (48) orësh, Kuvendi mund të
japë pëlqimin me dy të tretat (2/3) e votave të deputetëve të pranishëm
dhe që votojnë. Nëse nuk jepet pëlqimi, dekreti i Presidentit nuk ka
forcë as efekt.
Nëse ka rrezik ndaj rendit kushtetues dhe sigurisë publike në Republikën
e Kosovës, ose ekziston një fatkeqësi natyrore në tërë territorin e
Republikës së Kosovës ose një pjesë të tij, Presidenti i Republikës së
Kosovës, në konsultim me Kryeministrin, mund të shpallë Gjendjen e
Jashtëzakonshme. Me shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme, Presidenti i
Republikës së Kosovës shpallë menjëherë një dekret, i cili përcakton
natyrën e gjendjes së emergjencës dhe çfarëdo kufizimi mbi të drejtat
dhe liritë. Brenda dyzet e tetë (48) orësh, Kuvendi mund të japë
pëlqimin e tij me shumicën e votave të të gjithë deputetëve të pranishëm
dhe që votojnë. Nëse nuk jepet pëlqimi, dekreti i Presidentit nuk ka
forcë as efekt.
Gjendja e Jashtëzakonshme zgjat për aq kohë sa vazhdon të kërcënojë
rreziku dhe nuk mund të zgjatë më shumë se për një periudhë prej
gjashtëdhjetë (60) ditësh. Me pëlqimin e shumicës së deputetëve të
Kuvendit të pranishëm dhe që votojnë, Gjendja e Jashtëzakonshme, nëse
është e nevojshme, mund të zgjatet për periudha pasuese prej tridhjetë
(30) ditësh, por jo më shumë se për nëntëdhjetë (90) ditë shtesë
gjithsej.
Kuvendi mund të vendosë kufizime të tilla, sipas nevojës, për sa i
përket kohëzgjatjes dhe shkallës së Gjendjes së Jashtëzakonshme. Kur
Presidenti konstaton se rreziku ndaj Republikës së Kosovës është i
natyrës së jashtëzakonshme, Kuvendi mund të vendosë që Gjendja e
Jashtëzakonshme të zgjasë më shumë se njëqind e pesëdhjetë (150) ditë,
vetëm nëse për të votojnë dy të tretat (2/3) e të gjithë deputetëve të
Kuvendit.
Presidenti i Republikës së Kosovës, pas konsultimit me Qeverinë dhe
Kuvendin, mund të urdhërojë mobilizimin e Forcës së Sigurisë të Kosovës,
për të ndihmuar në Gjendjen e Jashtëzakonshme.
Këshilli i Sigurisë i Republikës së Kosovës, vetëm gjatë Gjendjes së
Jashtëzakonshme, ushtron funksione ekzekutive që kufizohen në funksionet
që ndërlidhen në veçanti me Gjendjen e Jashtëzakonshme. Gjatë Gjendjes
së Jashtëzakonshme, Këshilli i Sigurisë i Republikës së Kosovës do të
drejtohet nga Presidenti i Republikës së Kosovës, sikur rregullohet me
ligj. Gjatë Gjendjes së Jashtëzakonshme, Këshilli i Sigurisë i
Republikës së Kosovës do të bashkëpunojë ngushtësisht me Qeverinë,
Kuvendin dhe autoritetet ndërkombëtare.
Ligji përcakton parimet, lëmit dhe mënyrën e kompensimit të dëmeve të
shkaktuara si pasojë e kufizimeve të vendosura gjatë Gjendjes së
Jashtëzakonshme.

Kapitulli XII (Institucionet e Pavarura)

Neni 132 [Roli dhe Kompetencat e Avokatit të Popullit]
Avokati i Popullit mbikëqyr dhe mbron të drejtat dhe liritë e individëve
nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme dhe të parregullta të
autoriteteve publike.
Avokati i Popullit është i pavarur në ushtrimin e detyrës dhe nuk pranon
udhëzime e ndërhyrje nga organet, institucionet ose autoritetet e
tjera, të cilat ushtrojnë pushtetin në Republikën e Kosovës.
Çdo organ, institucion ose autoritet tjetër, që ushtron pushtet legjitim
në Republikën e Kosovës, është i detyruar t’u përgjigjet kërkesave të
Avokatit të Popullit dhe t’i paraqesë atij/asaj të gjitha dokumentet dhe
informacionet e kërkuara në pajtim me ligj.

Neni 133 [Zyra e Avokatit të Popullit]
Zyra e Avokatit të Popullit është e pavarur, dhe propozon e administron buxhetin e vet, në pajtim me ligj.
Avokati i Popullit ka një (1) ose më shumë zëvendës. Numri, mënyra e
përzgjedhjes dhe mandati i tyre, rregullohen me ligjin për Avokatin e
Popullit. Të paktën një (1) nga zëvendësit e Avokatit të Popullit është
pjesëtar i komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë.

Neni 134 [Kualifikimi, Zgjedhja dhe Shkarkimi i Avokatit të Popullit]
Avokatin e Popullit e zgjedh Kuvendi i Kosovës, me shumicën e votave të
të gjithë deputetëve të tij, për një mandat pesë (5) vjeçar, pa të
drejtë rizgjedhjeje.
Avokat i Popullit ka të drejtë të zgjidhet çdo shtetas i Republikës së
Kosovës, me arsim të lartë, me karakter e moral të lartë, i ndershëm, me
eksperiencë dhe njohuri të dalluara në fushën e të drejtave të njeriut.
Avokati i Popullit dhe zëvendësit e saj/tij nuk mund të jenë anëtarë të
asnjë partie politike, as të ushtrojnë veprimtari politike, shtetërore a
private profesionale dhe as të marrin pjesë në organizmat drejtues të
organizatave civile, ekonomike dhe tregtare.
Avokati i Popullit gëzon imunitetin nga ndjekja penale, paditë civile
ose shkarkimi për veprimet ose vendimet që janë brenda fushës së
përgjegjësive të Avokatit të Popullit.
Avokati i Popullit mund të shkarkohet vetëm me kërkesën e më shumë se
një të tretës (1/3) së të gjithë deputetëve, dhe në këtë rast Kuvendi
vendos me shumicën e dy të tretave (2/3) të të gjithë deputetëve të tij.

Neni 135 [Raportimi i Avokatit të Popullit]
Avokati i Popullit paraqet raport vjetor para Kuvendit të Republikës së Kosovës.
Me kërkesën e Kuvendit, Avokati i Popullit duhet të dorëzojë raporte
periodike ose tjera Kuvendit. Me kërkesën e Avokatit të Popullit,
Kuvendi duhet t’ia lejojë që të dëgjohet.
Avokati i Popullit ka të drejtë të bëjë rekomandime dhe të propozojë
masa, nëse vëren shkelje të të drejtave dhe lirive të njeriut nga ana e
organeve të administratës publike dhe organeve të tjera shtetërore.
Avokati i Popullit ka të drejtë të referojë çështje në Gjykatën Kushtetuese, në pajtim me dispozitat e kësaj Kushtetute.

Neni 136 [Auditori i Përgjithshëm i Kosovës]
Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar.
Organizimi, funksionimi dhe kompetencat e Auditorit të Përgjithshëm të
Republikës së Kosovës, përcaktohen me Kushtetutën dhe me ligj.
Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës zgjidhet nga Kuvendi, me
shumicën e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit, në bazë të
propozimit të Presidentit të Republikës së Kosovës.
Kuvendi vendos për shkarkimin e Auditorit të Përgjithshëm të Republikës
së Kosovës me shumicën e dy të tretave (2/3) të të gjithë deputetëve të
tij, në bazë të propozimit të Presidentit ose me nismën e një të tretës
(1/3) së deputetëve të Kuvendit të Republikës së Kosovës.
Mandati i Auditorit të Përgjithshëm të Republikës së Kosovës është pesë
(5) vjet, me të drejtë rizgjedhjeje vetëm edhe për një mandat.

Neni 137 [Kompetencat e Auditorit të Përgjithshëm të Kosovës]
Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës kontrollon:
veprimtarinë ekonomike të institucioneve publike dhe të personave të tjerë juridikë shtetërorë;
përdorimin dhe mbrojtjen e fondeve publike nga organet e pushtetit qendror dhe lokal;
veprimtarinë ekonomike të ndërmarrjeve publike dhe personave juridikë të
tjerë, tek të cilët Shteti ka një pjesë të aksioneve, ose kur huat,
kreditë dhe detyrimet e tyre garantohen nga Shteti.

Neni 138 [Raportimi i Auditorit të Përgjithshëm të Kosovës]
Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës, Kuvendit i paraqet:
raport për zbatimin e Buxhetit të Shtetit;
mendimin për raportin e Qeverisë për shpenzimet e vitit financiar të shkuar, para se të miratohet nga Kuvendi;
informacione për rezultatet e kontrolleve, sa herë që kërkohet nga Kuvendi.
Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës i paraqet Kuvendit raportin vjetor për veprimtarinë e vet.

Neni 139 [Komisioni Qendror i Zgjedhjeve]
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve është organ i përhershëm që përgatit,
mbikëqyr, drejton dhe verifikon të gjitha veprimet që kanë të bëjnë me
procesin e zgjedhjeve e referendumet dhe shpall rezultatet e tyre.
Komisioni përbëhet nga njëmbëdhjetë (11) anëtarë.
Kryesuesin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, e emëron Presidenti i
Republikës së Kosovës nga radhët e gjyqtarëve të Gjykatës Supreme dhe të
Gjykatave me jurisdiksion apeli.
Gjashtë (6) anëtarë emërohen nga pjesëtarët e gjashtë grupeve më të
mëdha parlamentare të përfaqësuara në Kuvend, të cilët nuk kanë të
drejtë të marrin pjesë në ndarjen e vendeve të rezervuara. Nëse në
Kuvend janë të përfaqësuara më pak grupe, grupi a grupet më të mëdha
mund të emërojnë anëtarë shtesë. Një (1) anëtarë emërohet nga deputetët e
Kuvendit të cilët mbajnë vende të rezervuara a të garantuara për
komunitetin Serb të Kosovës dhe tre (3) anëtarë nga deputetët e
Kuvendit, të cilët mbajnë vende të rezervuara a të garantuara për
komunitetet e tjera që nuk janë shumicë në Kosovë.

Neni 140 [Banka Qendrore e Kosovës]
Banka Qendrore e Republikës së Kosovës, është institucion i pavarur i cili i përgjigjet vetëm Kuvendit të Kosovës.
Banka Qendrore e Republikës së Kosovës ushtron kompetencat dhe pushtetin
e vet vetëm në pajtim me këtë Kushtetutë dhe me instrumentet e tjera
ligjore të zbatueshme.
Guvernatori i Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës ushtron edhe detyrën e Kryeshefit Ekzekutiv të saj.
Qeverisja e Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës dhe procedurat e
zgjedhjes dhe të nominimit të anëtarëve të Bordit të Bankës Qendrore të
Kosovës rregullohen me ligjin, cili duhet të sigurojë pavarësinë dhe
autonominë e saj.

Neni 141 [Komisioni i Pavarur i Medieve]
Komisioni i Pavarur i Medieve është organ i pavarur që rregullon
spektrin e Frekuencave Transmetuese në Republikën e Kosovës, licencon
transmetuesit publik e privat, përcakton dhe zbaton politikën e
transmetimit si dhe ushtron kompetenca të tjera të përcaktuara me ligj.
Anëtarët e Komisionit të Pavarur të Medieve zgjedhen sipas ligjit, përmes një procesi transparent.

Neni 142 [Agjencitë e Pavarura]
Agjencitë e pavarura të Republikës së Kosovës janë institucione të
krijuara nga Kuvendi, në bazë të ligjeve përkatëse, të cilat rregullojnë
themelimin, funksionimin dhe kompetencat e tyre. Agjencitë e pavarura
funksionet e tyre i kryejnë në mënyrë të pavarur nga çdo organ ose
autoritet tjetër në Republikën e Kosovës.
Agjencitë e pavarura kanë buxhetin e tyre, i cili administrohet në mënyrë të pavarur, në pajtim me ligj.
Secili organ, institucion ose autoritet tjetër, që ushtron pushtet
legjitim në Republikën e Kosovës, është i detyruar të bashkëpunojë dhe
t’u përgjigjet kërkesave të agjencive të pavarura gjatë ushtrimit të
kompetencave të tyre ligjore, në pajtim me ligj.

Kapitulli XIII (Dispozitat Përfundimtare)

Neni 143 [Propozimi Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës]
Pavarësisht dispozitave tjera të kësaj Kushtetute:
Të gjitha autoritetet në Republikën e Kosovës veprojnë në pajtim me të
gjitha detyrimet e Republikës së Kosovës sipas Propozimit
Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës të datës 26 mars
2007. Ato do të ndërmarrin të gjitha veprimet e nevojshme për zbatimin e
tyre.
Dispozitat e Propozimit Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të
Kosovës të datës 26 mars 2007 kanë epërsi ndaj të gjitha dispozitave të
tjera ligjore në Kosovë.
Kushtetuta, ligjet dhe aktet tjera ligjore të Republikës së Kosovës
interpretohen në pajtueshmëri me Propozimin Gjithëpërfshirës për
Zgjidhjen e Statusit të Kosovës të datës 26 mars 2007. Në rast se ka
papajtueshmëri midis dispozitave të kësaj Kushtetute, ligjeve dhe akteve
të tjera ligjore të Republikës së Kosovës dhe dispozitave të
marrëveshjes, kjo e fundit do të mbizotërojë.

Neni 144 [Amendamentimi]
Qeveria, Presidenti ose një e katërta (1/4) e deputetëve të Kuvendit,
sipas Rregullores së Punës të Kuvendit, mund të propozojnë ndryshime dhe
amendamentime të kësaj Kushtetute.
Çdo ndryshim do të kërkojë miratimin e dy të tretave (2/3) të të gjithë
deputetëve të Kuvendit, përfshirë dy të tretat (2/3) e të gjithë
deputetëve të Kuvendit që mbajnë vende të rezervuara ose të garantuara
për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë shumicë në Republikën e
Kosovës.
Ndryshimet në këtë Kushtetutë mund të miratohen nga Kuvendi vetëm pasi
të ketë adresuar Kryetari i Kuvendit të Kosovës amendamentin e propozuar
në Gjykatën Kushtetuese për të vlerësuar paraprakisht nëse ndryshimi i
propozuar nuk pakëson ndonjë të drejtë dhe liritë e përcaktuara në
Kapitullin II të Kushtetutës.
Ndryshimet e Kushtetutës hyjnë në fuqi menjëherë pas miratimit të tyre në Kuvendin e Republikës së Kosovës.

Neni 145 [Vazhdimësia e Marrëveshjeve Ndërkombëtare dhe e Legjislacionit të Aplikueshëm]
Marrëveshjet ndërkombëtare dhe aktet e tjera për bashkëpunimin
ndërkombëtarë, që janë në fuqi ditën e hyrjes në fuqi të kësaj
Kushtetute, do të vazhdojnë të respektohen deri atëherë kur ato
marrëveshje ose akte të rinegociohen ose kur të bëhet tërheqja nga to në
pajtueshmëri me kushtet e tyre ose deri atëherë kur ato të zëvendësohen
nga marrëveshje ose akte të reja ndërkombëtare me të cilat mbulohen
fushat e njëjta dhe që janë miratuar në pajtim me këtë Kushtetutë.
Legjislacioni i aplikueshëm në ditën e hyrjes në fuqi të kësaj
Kushtetute vazhdon të zbatohet për aq sa të jetë në pajtueshmëri me këtë
Kushtetutë, derisa të mos shfuqizohet, zëvendësohet ose amendamentohet
në pajtueshmëri me këtë Kushtetutë.

Kapitulli XIV (Dispozitat Kalimtare)

Neni 146 [Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil]
Pavarësisht dispozitave tjera të kësaj Kushtetute:
Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil dhe organizatat e akterët e tjerë
ndërkombëtarë të mandatuar sipas Propozimit Gjithëpërfshirës për
Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007, kanë mandatin dhe
kompetencat e përcaktuara me Propozimit Gjithëpërfshirës duke përfshirë
zotësinë juridike si dhe privilegjet dhe imunitetet e përcaktuara me të.
Të gjitha autoritetet në Republikën e Kosovës bashkëpunojnë plotësisht
me Përfaqësuesin Ndërkombëtarë Civil, organizatat dhe akterët tjerë
ndërkombëtarë të mandatuar sipas Propozimit Gjithëpërfshirës për
Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007 dhe ndër të tjera i’u
japin fuqi ligjore vendimeve ose akteve të tyre.

Neni 147 [Autoriteti Përfundimtarë i Përfaqësuesit Ndërkombëtarë Civil]
Pavarësisht dispozitave të tjera të kësaj Kushtetute, Përfaqësuesi
Ndërkombëtarë Civil, në pajtim me Propozimin Gjithëpërfshirës për
Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007, është autoriteti
përfundimtarë në Kosovë lidhur me interpretimin e aspekteve civile të
Propozimit Gjithëpërfshirës. Asnjë autoritet i Republikës së Kosovës nuk
ka jurisdiksion të rishikojë, të pakësojë ose në ndonjë mënyrë të
kufizojë mandatin, kompetencat dhe detyrimet e përcaktuara në nenin 146
dhe në këtë nen.

Neni 148 [Dispozitat Transicionale për Kuvendin e Kosovës]
Për dy (2) mandatet e para zgjedhore, Kuvendi i Republikës së Kosovës do
të ketë njëzet (20) vende të rezervuara për përfaqësim të komuniteteve
që nuk janë shumicë në Kosovë në mënyrën si vijon: Dhjetë (10) vende do
t’u ndahen partive, koalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatëve të
pavarur, që janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetin Serb të Kosovë,
dhe dhjetë (10) vende do t’u ndahen komuniteteve të tjera si vijon:
komunitetit Rom një (1) vend; komunitetit Ashkali një (1) vend;
komunitetit Egjiptian një (1) vend; dhe një (1) vend shtesë do t’i jepet
komunitetit Rom, Ashkali ose Egjiptian, i cili ka numrin më të madh të
votave të përgjithshme; komunitetit Boshnjak tri (3) vende, komunitetit
Turk dy (2) vende dhe komuniteti Goran një (1) vend. Çdo vend i fituar
përmes zgjedhjeve, do të jetë vend shtesë, përveç dhjetë (10) vendeve të
rezervuara që u ndahen përkatësisht komunitetit Serb të Kosovës dhe
komuniteteve të tjera.
Pavarësisht nga pika 1 e këtij neni, mandati ekzistues në kohën e hyrjes
në fuqi të kësaj Kushtetute do të konsiderohet si mandati i parë
zgjedhor i Kuvendit, në rast se ky mandat zgjat për së paku dy vite nga
dita e hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute.

Neni 149 [Miratimi Fillestar i Ligjeve me Interes Vital]
Pavarësisht nga dispozitat e Nenit 81 të kësaj Kushtetute, ligjet me
interes vital të radhitura në atë nen, do të miratohen fillimisht me
shumicën e votave të deputetëve të pranishëm të Kuvendit dhe që votojnë.

Neni 150 [Procesi i Emërimit të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve]
Shqyrtimi gjithëpërfshirës mbarëkosovar për përshtatshmërinë e të gjithë
kandidatëve për emërime të përhershme për gjyqtarë dhe prokurorë në
Kosovë, deri në moshën e pensionimit të përcaktuar me ligj, do të
vazhdojë të bëhet në pajtim me Urdhëresën Administrative 2008/2 dhe nuk
do të ndikohet nga përfundimi i mandatit të UNMIK-ut, ose nga hyrja në
fuqi e kësaj Kushtetute.
Të gjithë kandidatët e suksesshëm, të cilët janë emëruar ose riemëruar
për gjyqtarë dhe prokurorë nga ana e Përfaqësuesit Special të Sekretarit
të Përgjithshëm, si pjesë e procesit të emërimit, do të vazhdojnë të
shërbejnë në postet e tyre deri në skadimin e natyrshëm të mandatit të
tyre, ose deri atëherë kur ata të shkarkohen në pajtim me ligjin.
Komisioni i Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial do t’i paraqesë me shkrim
Këshillit Gjyqësor të Kosovës rekomandimet për kandidatët për emërimin
dhe riemërimin e tyre si gjyqtarë dhe prokurorë, i cili ushtron
pushtetin përfundimtar, që t’ia propozojë Presidentit të Kosovës
kandidatët për emërim dhe riemërim si gjyqtarë dhe prokurorë.
Të gjithë kandidatët e suksesshëm, të cilët janë emëruar ose riemëruar
nga Presidenti i Kosovës si gjyqtarë dhe prokurorë, sipas propozimit të
Këshillit Gjyqësor të Kosovës, si pjesë e procesit të emërimit, do të
vazhdojnë të shërbejnë në këto poste deri në skadimin e natyrshëm të
mandatit të tyre, ose deri atëherë kur ata të shkarkohen në pajtim me
ligjin.
Pavarësisht nga dispozitat e nenit 105 të kësaj Kushtetute, mandati i të
gjithë gjyqtarëve dhe prokurorëve që në mënyrë të suksesshme e kalojnë
procesin e emërimit siç është përcaktuar në këtë nen dhe të cilët kanë
ushtruar funksionin së paku dy vjet para emërimit, sipas këtij neni,
është i përhershëm deri në moshën e pensionimit sikurse është përcaktuar
më ligj, përveç nëse shkarkohen në pajtim me ligjin.

Neni 151 [Përbërja e Përkohshme e Këshillit Gjyqësor të Kosovës]
Deri në fund të mbikëqyrjes ndërkombëtare të zbatimit të Propozimit
Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, të datës 26 mars
2007, Këshilli Gjyqësor i Kosovës do të përbëhet siç vijon:
Pesë (5) anëtarë janë anëtarë kosovarë të Komisionit të Pavarur Gjyqësor
dhe Prokurorial, që janë verifikuar nga Komisioni i Pavarur Gjyqësor
dhe Prokurorial, si pjesë e fazës së parë dhe të dytë të procesit të
emërimit, në pajtim me Urdhëresën Administrative 2008/02. Prej këtyre
pesë (5) anëtarëve, një (1) gjyqtar dhe një (1) prokuror të zgjedhur
sipas metodës së rastësisë, do të shërbejnë në Këshillin Gjyqësor të
Kosovës deri në skadimin e natyrshëm të mandateve të tyre ekzistuese,
kur do të zëvendësohen me një (1) gjyqtar dhe një (1) prokuror të
verifikuar nga Komisioni i Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial dhe që janë
zgjedhur nga ana e kolegëve të tyre, duke iu përmbajtur metodave që kanë
për qëllim sigurimin e përfaqësimit sa më të gjerë të shërbimit të
Gjyqësorit dhe Prokurorisë. Dy (2) gjyqtarët e mbetur dhe një (1)
prokuror nga radhët e pesë (5) anëtarëve kosovarë të Komisionit të
Pavarur Gjyqësor dhe Prokurorial, do të shërbejnë në Këshillin Gjyqësor
të Kosovës për një mandat plotësues njëvjeçar pas skadimit të natyrshëm
të mandatit të tyre, kur ata do të zëvendësohen me procedurë të njëjtë
sikur edhe ish-kolegët e tyre të Komisionit të Pavarur Gjyqësor dhe
Prokurorial. Në rast të themelimit të një subjekti përgjegjës për
çështjet e emërimit, disiplinës dhe shkarkimit të prokurorëve, të gjithë
anëtarët e tjerë të Këshillit Gjyqësor të Kosovës do të jenë gjyqtarë.
Tetë (8) anëtarët e tjerë të Këshillit Gjyqësor të Kosovës do të
zgjedhen nga Kuvendi i Kosovës në mënyrën e përcaktuar me këtë
Kushtetutë, përveç dy (2) nga katër (4) anëtarët e zgjedhur nga
deputetët e Kuvendit që mbajnë vende të fituara gjatë ndarjes së
përgjithshme të vendeve, duhet të jenë ndërkombëtarë, të përzgjedhur nga
Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil, sipas propozimit të Misionit Evropian
për Politika të Sigurisë dhe Mbrojtes. Njëri nga anëtarët ndërkombëtarë
duhet të jetë gjyqtar.

Neni 152 [Përbërja e Përkohshme e Gjykatës Kushtetuese]
Deri në fund të mbikëqyrjes ndërkombëtare të zbatimit të Propozimit
Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, të datës 26 mars
2007, Gjykata kushtetuese do të përbëhet si në vijim:
Gjashtë (6) nga nëntë (9) gjyqtarët emërohen nga Presidenti i Republikës së Kosovës, me propozimin e Kuvendit.
Nga gjashtë (6) gjyqtarët, dy (2) do të shërbejnë për një mandat
trevjeçar, pa mundësi të rizgjedhjes, dy (2) do të shërbejnë për një
periudhë gjashtëvjeçare, pa mundësi të rizgjedhjes, dhe dy (2) do të
shërbejnë për një periudhë nëntëvjeçare, pa mundësi të rizgjedhjes.
Mandatet e gjyqtarëve fillestarë do të zgjidhen me short, nga Presidenti
i Republikës së Kosovës, menjëherë pas emërimit të tyre.
Nga gjashtë (6) gjyqtarët, katër (4) do të zgjidhen votat e dy të
tretave (2/3) të deputetëve të Kuvendit, të cilët janë të pranishëm dhe
që votojnë. Dy (2) do të zgjidhen me shumicën e votave të deputetëve të
Kuvendit, pas pëlqimit të shumicës së deputetëve të Kuvendit, të cilët
mbajnë vendet që janë rezervuar ose garantuar për përfaqësuesit e
komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë.
Tre (3) gjyqtarë ndërkombëtarë do të emërohen nga Përfaqësuesi
Ndërkombëtarë Civil paskonsultimit me Kryetarin e Gjykatës Evropiane për
të Drejtat e Njeriut. Tre (3) gjyqtarët nuk do të jenë qytetarë të
Kosovës dhe as të ndonjë vendi fqinj.
Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil do të përcaktojë se kur skadon mandati i
gjyqtarëve ndërkombëtarë, dhe gjyqtarët do të ndërrohen sikur është e
parashikuar me Kushtetutë.

Neni 153 [Prania Ndërkombëtare Ushtarake]
Pavarësisht dispozitave tjera të kësaj Kushtetute, Prania Ndërkombëtare
Ushtarake ka mandatin dhe kompetencat e përcaktuara nga instrumentet
relevante ndërkombëtare, përfshirë Rezolutën 1244 të Këshillit të
Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe Propozimit Gjithëpërfshirës për
Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007. Kryesuesi i Pranisë
Ndërkombëtare Ushtarake, në pajtim me Propozimin Gjithëpërfshirës për
Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007, është autoriteti
final në zonën operative për sa i përket interpretimit të atyre
aspekteve të marrëveshjes së përmendur që i referohen Pranisë
Ndërkombëtare Ushtarake. Asnjë autoritet i Republikës së Kosovës nuk ka
jurisdikcion të rishikojë, të pakësoj ose përndryshe të kufizoj
mandatin, kompetencat dhe detyrimet e referuara në këtë nen.

Neni 154 [Trupat e Mbrojtjes të Kosovës]
Trupat e Mbrojtjes të Kosovës do të shpërbëhen brenda një viti pas
hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute. Deri në shpërbërje, Prania
Ndërkombëtare Ushtarake, në konsultim me Përfaqësuesin Ndërkombëtarë
Civil dhe Republikën e Kosovës do të ketë autoritet ekzekutiv mbi Trupat
e Mbrojtjes të Kosovës dhe vendos për dinamikën kohore të shpërndarjes.

Neni 155 [Shtetësia]
Të gjithë banorët e ligjshëm të Kosovës në datën e miratimit të kësaj
Kushtetute, gëzojnë të drejtën e shtetësisë së Republikës së Kosovës.
Republika e Kosovës ua njeh të drejtën në shtetësinë e Republikës së
Kosovës, pavarësisht nga vendbanimi i tyre i tanishëm dhe shtetësia që
ata kanë, të gjithë qytetarëve të ish- Republikës Federative të
Jugosllavisë, të cilët kanë qenë banorë të përhershëm të Kosovës me
datën 1 janar 1998, dhe pasardhësve të tyre të drejtpërdrejtë. Neni 156
[Refugjatët dhe Personat e Zhvendosur Brenda Vendit] Republika e Kosovës
promovon dhe lehtëson kthimin e sigurt dhe me dinjitet të refugjatëve
dhe personave të zhvendosur brenda vendit, dhe u ndihmon atyre për
kthimin e pronave dhe posedimeve të tyre.

Neni 157 [Auditori i Përgjithshëm i Kosovës]
Deri në fund të mbikëqyrjes ndërkombëtare dhe zbatimit të Propozimit
Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007,
Revizori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës do të jetë një
ndërkombëtar i emëruar nga Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil.

Neni 158 [Autoriteti Qendror Bankar]
Deri në fund të mbikëqyrjes ndërkombëtare dhe zbatimit të Propozimit
Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës, datë 26 mars 2007,
Guvernatori i Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës do të emërohet
nga Presidenti i Republikës së Kosovës, pas marrjes së pëlqimit nga
Përfaqësuesi Ndërkombëtarë Civil.

Neni 159 [Pronat dhe Ndërmarrjet në Pronësi Shoqërore]
Të gjitha ndërmarrjet që ishin në tërësi ose pjesërisht në pronësi
shoqërore, para hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute, do të privatizohen
në pajtim me ligj.
Të gjitha interesat në pronësi shoqërore në prona dhe ndërmarrje në Kosovë do të jenë në pronësi të Republikës së Kosovës.

Neni 160 [Ndërmarrjet në Pronësi Publike]
Republika e Kosovës do t’i ketë në pronësi të vet të gjitha ndërmarrjet
në Republikën e Kosovës që janë ndërmarrje në pronësi publike. Të gjitha
obligimet që kanë të bëjnë me këto të drejta pronësore do të jenë
obligime të Republikës së Kosovës. Qeveria e Kosovës mund të
privatizojë, të japë me koncesion ose të japë me qira ndërmarrjet në
pronësi publike në mënyrën e rregulluar me ligj.
Të drejtat e pronësisë, që kanë të bëjnë me një ndërmarrje në pronësi
publike e cila ofron shërbime vetëm në një komunë specifike ose në një
numër të kufizuar të komunave, do të jenë të drejta pronësore të komunës
ose komunave përkatëse. Obligimet në lidhje me të drejtat e tilla
pronësore do të jenë obligime të komunës ose komunave përkatëse. Kuvendi
mundet me ligj të identifikojë një ndërmarrje të tillë dhe komunën a
komunat, që kanë të drejta pronësore dhe obligimet lidhur me to. Nëse
përcaktohet me ligj, komuna a komunat përkatëse, ndërmarrjet në pronësi
shoqërore mund t’i privatizojnë, t’i japin me koncesion ose t’i lëshojnë
me qira.