Kushtetuta e Kosovës/Preambula

First topic message reminder :

Ne, Populli i Kosovës,
Të vendosur për të ndërtuar një ardhmëri të Kosovës si një vend i lirë,
demokratik dhe paqedashës, i cili do të jetë atdhe i të gjithë
qytetarëve të vet; Të përkushtuar për krijimin e një shteti të
qytetarëve të barabartë, i cili do të garantojë të drejtat e secilit
qytetar, liritë qytetare dhe barazinë e të gjithë qytetarëve para
ligjit; Të zotuar që Kosova të jetë shtet i mirëqenies ekonomike dhe i
prosperitetit social; Të sigurt që shteti i Kosovës do të kontribuojë në
stabilitetin e rajonit dhe të mbarë Evropës, duke krijuar marrëdhënie
të fqinjësisë dhe të bashkëpunimit të mirë me të gjitha shtetet fqinje;
Të bindur që shteti i Kosovës do të jetë anëtar i denjë i familjes së
shteteve paqedashëse në Botë; Me synimin që shteti i Kosovës të
përfshihet në proceset integruese Euro-Atlantike; Në mënyrë solemne,
miratojmë Kushtetutën e Republikës së Kosovës.

Neni 81 [Legjislacioni me Interes Vital]
Për miratimin, ndryshimin ose shfuqizimin e ligjeve në vijim, kërkohet
vota e shumicës së deputetëve të Kuvendit të cilët janë të pranishëm dhe
që votojnë, si dhe të shumicës së deputetëve të Kuvendit që janë të
pranishëm dhe që votojnë, të cilët mbajnë vende të rezervuara ose të
garantuara për përfaqësuesit e Komuniteteve që nuk janë shumicë:
ligjet të cilat ndryshojnë kufijtë e komunave, themelojnë ose shuajnë
komuna, përkufizojnë shtrirjen e pushteteve të komunave dhe pjesëmarrjen
e tyre në marrëdhëniet ndërkomunale dhe tejkufitare;
ligjet të cilat zbatojnë të drejtat e komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre, me përjashtim të atyre të përcaktuara me Kushtetutë;
ligjet për përdorimin e gjuhëve;
ligjet për zgjedhjet lokale;
ligjet për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore;
ligjet për liritë fetare ose për marrëveshjet me komunitetet fetare;
ligjet për arsimin;
ligjet për përdorimin e simboleve, përfshirë simbolet e komuniteteve dhe për festat publike.
Asnjëri nga ligjet me interes vital, nuk mund t’i nënshtrohet referendumit.

Neni 82 [Shpërndarja e Kuvendit]
Kuvendi shpërndahet në këto raste:
nëse brenda afatit prej gjashtëdhjetë (60) ditësh nga dita e caktimit të
mandatarit nga Presidenti i Republikës së Kosovës, nuk mund të formohet
Qeveria;
nëse për shpërndarjen e Kuvendit votojnë dy të tretat (2/3) e të gjithë
deputetëve, shpërndarja bëhet me dekret të Presidentit të Republikës së
Kosovës;
nëse brenda afatit prej gjashtëdhjetë (60) ditësh nga dita e fillimit të
procedurës së zgjedhjes, nuk zgjedhet Presidenti i Republikës së
Kosovës.
Kuvendi mund të shpërndahet nga Presidenti i Republikës së Kosovës, pas votimit të suksesshëm të mosbesimit të Qeverisë.

Kapitulli V (Presidenti i Republikës së Kosovës)

Neni 83 [Statusi i Presidentit]
Presidenti është kreu i shtetit dhe përfaqëson unitetin e popullit të Republikë së Kosovës.

Neni 84 [Kompetencat e Presidentit]
Presidenti i Republikës së Kosovës:
përfaqëson Republikën e Kosovës brenda dhe jashtë;
garanton funksionimin kushtetues të institucioneve të përcaktuara me këtë Kushtetutë;
shpall zgjedhjet për Kuvendin e Kosovës dhe thërret mbledhjen e parë te tij;
nxjerr dekrete në pajtim me këtë Kushtetutë;
shpall ligjet e miratuara nga Kuvendi i Republikës së Kosovës;
ka të drejtën e kthimit për rishqyrtim të ligjeve të miratuara, nëse
konsideron se janë të dëmshme për interesat legjitime të Republikës së
Kosovës ose të një a më shumë komuniteteve të saj. Të drejtën e
rikthimit të një ligji mund ta shfrytëzojë vetëm një herë;
nënshkruan marrëveshjet ndërkombëtare në pajtim me këtë Kushtetutë;
propozon amendamente për këtë Kushtetutë;
mund të referojë çështje kushtetuese në Gjykatën Kushtetuese;
udhëheq politikën e jashtme të vendit;
pranon letrat kredenciale të shefave të misioneve diplomatike të akredituar në Republikën e Kosovës;
është Komandant Suprem i Forcave të Sigurisë të Kosovës;
udhëheq Këshillin Konsultativ për Komunitete;
cakton mandatarin për formimin e Qeverisë, pas propozimit të partisë politike ose të koalicionit, që përbën shumicën e Kuvendit;
emëron dhe shkarkon Kryetarin e Gjykatës Supreme të Kosovës me propozimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës;
emëron dhe shkarkon gjyqtarët e Republikës së Kosovës me propozimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës;
emëron dhe shkarkon Kryeprokurorin e Shtetit të Republikës së Kosovës, me propozimin e Këshillit Prokuroial të Kosovës;
emëron dhe shkarkon prokurorët e Republikës së Kosovës, me propozimin të Këshillit Prokurorial të Kosovës;
emëron gjyqtarët për Gjykatën Kushtetuese, me propozimin e Kuvendit;
emëron Komandantin e Forcave të Sigurisë të Kosovës, pas rekomandimit të Kryeministrit;
së bashku me Kryeministrin, emëron Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dhe
Inspektorin e Përgjithshëm të Agjencisë së Kosovës për Intelegjencë;
vendos për shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme, në konsultim me Kryeministrin;
mund të kërkojë mbledhje të Këshillit të Sigurisë të Kosovës dhe i kryeson ato në kohën e Gjendjes së Jashtëzakonshme;
vendos për formimin e misioneve diplomatike e konsullare të Republikës së Kosovës, në bazë të konsultimit me Kryeministrin;
emëron dhe shkarkon shefat e misioneve diplomatike të Republikës së Kosovës, me propozimin e Qeverisë;
emëron Kryetarin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve;
emëron Guvernatorin e Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës i cili
shërben edhe si Drejtor Menaxhues dhe emëron anëtarët e tjerë të Bordit
të Bankës;
jep medalje, mirënjohje dhe çmime, në pajtim me ligjin;
shpall falje individuale, në pajtim me ligjin;
sё paku një herë në vit i drejtohet Kuvendit

Neni 85 [Kualifikimi për Zgjedhjen e Presidentit]
President i Republikës së Kosovës mund të zgjedhet çdo shtetas i
Republikës së Kosovës, i cili e ka mbushur moshën tridhjetë e pesë (35)
vjeçare.

Neni 86 [Zgjedhja e Presidentit]
Presidenti i Republikës së Kosovës zgjedhet nga Kuvendi, me votim të fshehtë.
Zgjedhja e Presidentit të Republikës së Kosovës duhet të bëhet jo më
vonë se tridhjetë (30) ditë para përfundimit të mandatit të Presidentit
aktual.
Secili shtetas i Republikës së Kosovës mund të nominohet si kandidatë
për President të Republikës së Kosovës, nëse ajo/ai siguron nënshkrimet e
të paktën tridhjetë (30) deputetëve të Kuvendit të Kosovës. Deputetët e
Kuvendit mund të nënshkruajnë vetëm për një kandidatë për President të
Republikës së Kosovës.
Zgjedhja e Presidentit bëhet me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit.
Nëse asnjëri kandidat nuk merr shumicën prej dy të tretave (2/3) në dy
votimet e para, organizohet votimi i tretë në mes të dy kandidatëve të
cilët kanë marrë numrin më të lartë të votave në votimin e dytë dhe
kandidati që merr shumicën e votave të të gjithë deputetëve, zgjedhet
President i Republikës së Kosovës.
Nëse në votimin e tretë, asnjëri kandidat nuk zgjidhet President i
Republikës së Kosovës, shpërndahet Kuvendi dhe shpallen zgjedhjet e
reja, të cilat duhet të mbahen brenda dyzet e pesë (45) ditësh.

Neni 87 [Mandati dhe Betimi]
Presidenti i Republikës së Kosovës fillon mandatin pasi të ketë dhënë
betimin para Kuvendit të Kosovës. Teksti i betimit rregullohet me
ligjin.
Mandati i Presidentit është pesë (5) vjet.
Pas përfundimit të mandatit të parë, Presidenti mund të rizgjedhet vetëm edhe një herë.

Neni 88 [Papajtueshmëria]
Presidenti nuk mund të ushtrojë asnjë funksion tjetër publik.
Pas zgjedhjes, Presidenti nuk mund të ushtrojë asnjë funksion në parti politike.

Neni 89 [Imuniteti]
Presidenti i Republikës së Kosovës gëzon imunitet nga ndjekja penale,
paditë civile ose shkarkimi për veprimet dhe vendimet brenda
fushëveprimit të përgjegjësive të Presidentit të Republikës së Kosovës.

Neni 90 [Mungesa e Përkohshme e Presidentit]
Në rast se Presidenti i Republikës së Kosovës përkohësisht nuk është i
aftë për të përmbushur përgjegjësitë e tij/saj, ajo/ai mund t’ia kalojë
vullnetarisht detyrat e postit të tij/saj, Kryetarit të Kuvendit, i cili
do të jetë ushtrues i detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës.
Urdhri i Presidentit për kalimin e përgjegjësive duhet të përmbajë
veçanërisht arsyet dhe kohëzgjatjen e kalimit të përgjegjësive, nëse ka
njohuri për to. Presidenti i Republikës së Kosovës do të rifillojë
ushtrimin e përgjegjësive kur të jetë në gjendje t’i ushtrojë
përgjegjësitë, dhe kështu Kryetarit të Kuvendit i pushon posti i
ushtruesit të detyrës së Presidentit.
Në rast se nuk ka ndodhur kalimi vullnetar i përgjegjësive, Kuvendi i
Republikës së Kosovës, pas konsultimit me konsiliumin mjekësor, me dy të
tretat (2/3) e votave të të gjithë deputetëve vendos nëse Presidenti i
Republikës së Kosovës është përkohësisht i paaftë për të ushtruar
përgjegjësitë e veta. Kryetari i Kuvendit të Kosovës do të shërbejë si
ushtrues i detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës derisa ajo/ai
të bëhet i aftë që të rifillojë ushtrimin e përgjegjësive të
Presidentit.
Posti i ushtruesit të detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës,
nuk mund të ushtrohet për një periudhë më të gjatë se gjashtë (6) muaj.

Neni 91 [Shkarkimi i Presidentit]
Presidenti i Republikës së Kosovës mund të shkarkohet nga Kuvendi nëse
ai/ajo është dënuar për kryerjen e krimit të rëndë ose nëse ajo/ai nuk
është i/e aftë për të ushtruar përgjegjësitë e këtij posti për shkak të
sëmundjes së rëndë ose nëse Gjykata Kushtetuese ka përcaktuar se ajo/ai
ka bërë shkelje të rëndë të Kushtetutës.
Procedura për shkarkimin e Presidentit të Republikës së Kosovës mund të
iniciohet nga një e treta (1/3) e deputetëve të Kuvendit, të cilët
nënshkruajnë një peticion, i cili shpjegon arsyet për shkarkim. Në rast
se peticioni supozon sëmundjen e rëndë, Kuvendi do të kërkojë mendimin e
konsiliumit mjekësor për gjendjen shëndetësore të Presidentit. Në rast
se peticioni supozon ndonjë shkelje të rëndë të Kushtetutës, peticioni
duhet t’i dorëzohet menjëherë Gjykatës Kushtetuese, e cila vendosë për
këtë çështje brenda shtatë (7) ditësh nga marrja e peticionit.
Nëse Presidenti i Republikës së Kosovës është dënuar për ndonjë krim të
rëndë ose kur nëse Kuvendi, në pajtim me këtë nen, konstaton që
Presidenti nuk është i aftë të ushtrojë përgjegjësitë e tij/saj për
shkak të sëmundjes së rëndë ose nëse Gjykata Kushtetuese konstaton se
ajo/ai ka bërë shkelje të rëndë të Kushtetutës, Kuvendi mund të
shkarkojë Presidentin me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithë
deputetëve të tij.

Kapitulli VI (Qeveria e Republikës së Kosovës)

Neni 92 [Parimet e Përgjithshme]
Qeverinë e Kosovës e përbëjnë Kryeministri, zëvendëskryeministrat dhe ministrat.
Qeveria e Kosovës ushtron pushtetin ekzekutiv në pajtim me Kushtetutën dhe ligj.
Qeveria zbaton ligjet dhe aktet e tjera të miratuara nga Kuvendi i
Kosovës dhe ushtron veprimtari tjera brenda përgjegjësive të përcaktuara
me këtë Kushtetutë dhe me ligj.
Qeveria merr vendime në pajtim me këtë Kushtetutë dhe me ligje, propozon
projektligje dhe amendamentimin e ligjeve ekzistuese e akteve të tjera,
si dhe mund të japë mendimin rreth projektligjeve të cilat nuk janë të
propozuara nga ajo.

Neni 93 [Kompetencat e Qeverisë]
Qeveria ka këto kompetenca:
propozon dhe zbaton politikën e brendshme dhe të jashtme të vendit;
mundëson zhvillimin ekonomik të vendit;
propozon Kuvendit projektligje dhe akte të tjera;
merr vendime dhe nxjerr akte juridike ose rregullore, të nevojshme për zbatimin e ligjeve;
propozon Buxhetin e Republikës së Kosovës;
udhëzon dhe mbikëqyr punën e organeve të administratës;
udhëzon veprimtarinë dhe zhvillimin e shërbimeve publike;
i propozon Presidentit të Republikës së Kosovës emërimet dhe shkarkimet për shefa të misioneve diplomatike të Kosovës;
propozon amendamentimin e Kushtetutës;
mund të referojë çështje kushtetuese në Gjykatën Kushtetuese;
ushtron edhe funksione të tjera ekzekutive, të cilat nuk u janë caktuar organeve të tjera qendrore ose vendore.

Neni 94 [Kompetencat e Kryeministrit]
Kryeministri ka këto kompetenca:
përfaqëson dhe udhëheq Qeverinë;
siguron që të gjitha Ministritë të veprojnë në pajtim me politikat qeveritare;
siguron zbatimin e ligjeve dhe të politikave të përcaktuara të Qeverisë;
ndërron anëtarët e Qeverisë, pa pëlqimin e Kuvendit;
kryeson Këshillin e Sigurisë të Kosovës;
emëron Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë së Kosovës;
këshillohet me Presidentin e Republikës së Kosovës mbi çështjet e Inteligjencës;
së bashku me Presidentin, emëron Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dhe
Inspektorin e Përgjithshëm të Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë;
këshillohet me Presidentin për zbatimin e politikës së jashtme të vendit;
kryen edhe punë të tjera, të përcaktuara me Kushtetutë dhe me ligj.

Neni 95 [Zgjedhja e Qeverisë]
Pas zgjedhjeve, Presidenti i Republikës së Kosovës i propozon Kuvendit
kandidatin për Kryeministër, në konsultim me partinë politike ose
koalicionin që ka fituar shumicën e nevojshme në Kuvend për të formuar
Qeverinë.
Kandidati për Kryeministër, jo më vonë se pesëmbëdhjetë (15) ditë pas
emërimit, paraqet përbërjen e Qeverisë para Kuvendit të Kosovës dhe
kërkon miratimin nga ana e Kuvendit.
Qeveria konsiderohet e zgjedhur nëse merr shumicën e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit të Kosovës.
Nëse përbërja e propozuar e Qeverisë nuk merr shumicën e votave të
nevojshme, Presidenti i Republikës së Kosovës, brenda dhjetë (10) ditësh
emëron kandidatin tjetër sipas së njëjtës procedurë. Nëse as herën e
dytë nuk zgjidhet Qeveria, atëherë Presidenti i Kosovës i shpall
zgjedhjet, të cilat duhet të mbahen jo më vonë se dyzet (40) ditë nga
dita e shpalljes së tyre.
Nëse Kryeministri jep dorëheqjen ose për arsye të tjera, posti i tij/saj
mbetet i lirë, Qeveria bie, dhe Presidenti i Republikës së Kosovës, në
konsultim me partitë politike ose koalicionin që ka fituar shumicën në
Kuvend, mandaton kandidatin e ri, për të formuar Qeverinë.
Anëtarët e Qeverisë pas zgjedhjes, japin betimin para Kuvendit. Teksti i betimit rregullohet me ligj.

Neni 96 [Ministritë dhe Përfaqësimi i Komuniteteve]
Ministritë dhe organet e tjera ekzekutive themelohen, sipas nevojës, për kryerjen e funksioneve brenda kompetencave të Qeverisë.
Numri i anëtarëve të Qeverisë përcaktohet me aktin e brendshëm të saj.
Në Qeveri do të jenë së paku një (1) Ministër nga komuniteti Serb dhe
një (1) Ministër nga ndonjë komunitet tjetër joshumicë në Kosovë. Nëse
janë më shumë se dymbëdhjetë ministra, Qeveria do të ketë edhe një
ministër të tretë, i cili përfaqëson një nga komunitetet joshumicë në
Kosovë.
Do të jenë së paku dy (2) zëvendësministra nga komuniteti Serb i Kosovës
dhe dy (2) zëvendësministra nga komunitete të tjera joshumicë në
Kosovë. Nëse janë më shumë se dymbëdhjetë (12) ministra, Qeveria do të
ketë edhe një zëvendësministër të tretë, i cili përfaqëson komunitetin
Serb, dhe një (1) tjetër zëvendësministër, i cili përfaqëson një nga
komunitetet e tjera joshumicë në Kosovë.
Zgjedhja e këtyre ministrave dhe zëvendësministrave do të vendoset pas
konsultimit me partitë, me koalicionet ose grupet që përfaqësojnë
komunitetet që nuk janë shumicë në Kosovë. Nëse caktohen kandidatë
jashtë deputetëve të Kuvendit të Kosovës, për këta ministra e
zëvendësministra kërkohet miratimi formal i shumicës së deputetëve të
Kuvendit, të cilët u përkasin partive, koalicioneve, nismave qytetare
dhe kandidatëve të pavarur, të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë
komunitetin në fjalë.
Papajtueshmëria e anëtarëve të Qeverisë lidhur me funksionet e tyre rregullohet me ligj.

Neni 97 [Përgjegjësia]
Qeveria, për punën e vet, i përgjigjet Kuvendit të Kosovës.
Kryeministri, zëvendëskryeministrat dhe ministrat mbajnë
bashkëpërgjegjësinë për vendimet që merr Qeveria, dhe përgjegjësinë
individuale për vendimet që marrin në fushat e përgjegjësive të tyre.

Neni 98 [Imuniteti]
Anëtarët e Qeverisë së Kosovës gëzojnë imunitet nga ndjekja penale,
paditë civile dhe shkarkimi për veprimet dhe vendimet brenda
fushëveprimit të përgjegjësive të tyre si anëtarë të Qeverisë.

Neni 99 [Procedurat]
Mënyra e punës dhe procedurat e vendimmarrjes në Qeveri rregullohen me ligj dhe me rregullore.

Neni 100 [Mocioni i Votëbesimit]
Mocioni i mosbesimit ndaj Qeverisë mund të ngrihet me propozimin e një të tretës (1/3) të të gjithë deputetëve të Kuvendit.
Votëbesimin e Qeverisë mund ta kërkojë Kryeministri.
Mocioni i mosbesimit vihet në rendin e ditë të Kuvendit, jo më vonë se
pesë (5) ditë e as më herët se dy (2) ditë nga data e parashtrimit të
tij.
Konsiderohet se mocioni i mosbesimit është pranuar, nëse për të kanë
votuar shumica e të gjithë deputetëve të Kuvendit të Kosovës.
Nëse mocioni i mosbesimit dështon, mocioni tjetër i mosbesimit nuk mund të ringrihet gjatë nëntëdhjetë (90) ditëve të ardhshme.
Nëse mocioni i mosbesimit votohet për Qeverinë në tërësi, Qeveria konsiderohet në dorëheqje.

Neni 101 [Shërbimi Civil]
Përbërja e shërbimit civil do të pasqyrojë shumëllojshmërinë e popullit
të Kosovës, duke marrë në konsideratë parimet e barazisë gjinore, të
njohura ndërkombëtarisht.
Një Këshill i Pavarur Mbikëqyrës për shërbimin civil siguron respektimin
e rregullave dhe parimeve që rregullojnë shërbimin civil dhe i cili
pasqyron diversitetin e popullit të Republikës së Kosovës.

Kapitulli VII (Sistemi i Drejtësisë)

Neni 102 [Parimet e Përgjithshme të Sistemit Gjyqësor]
Pushteti gjyqësor në Republikën e Kosovë ushtrohet nga gjykatat.
Pushteti gjyqësor është unik, i pavarur, i drejtë, apolitik e i paanshëm dhe siguron qasje të barabartë në gjykata.
Gjykatat gjykojnë në bazë të Kushtetutës dhe ligjit.
Gjyqtarët gjatë ushtrimit të funksionit të tyre duhet të jenë të pavarur dhe të paanshëm.
Garantohet e drejta për ankesë ndaj një vendimi gjyqësor, përveç nëse me
ligj është përcaktuar ndryshe. E drejta e përdorimit të mjeteve të
jashtëzakonshme juridike, rregullohet me ligj. Me ligj mund të lejohet e
drejta për të referuar një rast në mënyrë të drejtpërdrejtë në Gjykatën
Supreme, dhe për të tilla raste nuk ka të drejtë ankese.

Neni 103 [Organizimi dhe Jurisdiksioni i Gjykatave]
Organizimi, funksionimi dhe jurisdiksioni i Gjykatës Supreme dhe i gjykatave të tjera, rregullohen me ligj.
Gjykata Supreme e Kosovës është autoriteti më i lartë gjyqësor.
Të paktën pesëmbëdhjetë përqind (15%) e gjyqtarëve të Gjykatës Supreme,
por jo më pak se tre (3) gjyqtarë, do të jenë nga radhët e komuniteteve
që nuk janë shumicë në Kosovë.
Kryetarin e Gjykatës Supreme të Kosovës e emëron dhe shkarkon Presidenti
i Kosovës, nga radhët e gjyqtarëve te Gjykatës Supreme, për mandat
shtatëvjeçar, pa mundësi të riemërimit, pas propozimit të Këshillit
Gjyqësor të Kosovës për emërimin ose shkarkimin e saj/tij.
Kryetarët e të gjitha gjykatave të tjera emërohen në mënyrën e përcaktuar me ligj.
Të paktën pesëmbëdhjetë përqind (15%) e gjyqtarëve nga cilado gjykatë
tjetër, e themeluar me jurisdiksionin e apelit, por jo më pak se dy (2)
gjyqtarë do të jenë nga radhët e komuniteteve që nuk janë shumicë në
Kosovë.
Gjykata të specializuara mund të themelohen me ligj kur kjo të jetë e
nevojshme, por në asnjë mënyrë nuk mund të themelohen gjykata të
jashtëzakonshme.

Neni 104 [Emërimi dhe Shkarkimi i Gjyqtarëve]
Gjyqtarët i emëron, riemëron dhe shkarkon Presidenti i Republikës së Kosovës, me propozimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës.
Përbërja e gjyqësorit pasqyron shumëllojshmërinë etnike të Kosovës dhe parimet e pranuara ndërkombëtarisht të barazisë gjinore.
Përbërja e gjykatave pasqyron përbërjen etnike të jurisdiksionit
territorial të gjykatës përkatëse. Para dhënies së propozimit për emërim
ose riemërim, Këshilli Gjyqësor i Kosovës këshillohet me gjykatën
përkatëse.
Gjyqtarët mund të shkarkohen nga funksioni për shkak të dënimit për një
vepër të rëndë penale ose për mosrespektimin e rëndë të detyrave.
Gjyqtarët kanë të drejtë të ankohen ndaj vendimit mbi shkarkimin drejtpërdrejt në Gjykatën Supreme të Kosovës.
Gjyqtarët nuk mund të transferohen kundër vullnetit të tyre, përveç nëse
është parashikuar ndryshe me ligj, për shkak të funksionimit efikas të
gjyqësorit ose masave disiplinore.

Neni 105 [Mandati dhe Riemërimi]
Mandati fillestar për gjyqtarët është trevjeçar. Në raste të riemërimit,
mandati është i përhershëm deri në moshën e pensionimit, sikurse është
përcaktuar më ligj, përveç nëse shkarkohet në pajtim me ligjin.
Kriteret dhe procedurat për riemërimin e një gjyqtari, përcaktohen nga
Këshilli Gjyqësor i Kosovës dhe ato mund të dallojnë në shkallë nga
kriteret e përdorura për shkarkimin e gjyqtarëve.

Neni 106 [Papajtueshmëria]
Gjyqtari nuk mund të ushtrojë ndonjë funksion në institucionet
shtetërore jashtë gjyqësorit, të jetë i përfshirë në ndonjë aktivitet
politik ose ndonjë aktivitet tjetër të ndaluar me ligj.
Gjyqtarëve nuk u lejohet të marrin përgjegjësi ose të jenë bartës të
funksioneve, të cilat në çfarëdo mënyre, do të ishin në kundërshtim me
parimet e pavarësisë dhe paanësisë së rolit të gjyqtarit.

Neni 107 [Imuniteti]
Gjyqtarët, përfshirë edhe gjyqtarët porotë, gëzojnë imunitetin nga
ndjekja penale, paditë civile dhe shkarkimi nga funksioni, për vendimet e
marra, votimin e bërë, mendimin e shprehur dhe për veprimet e tjera të
ndërmarra që janë brenda fushëveprimit të detyrave dhe përgjegjësive të
tyre si gjyqtarë.
Gjyqtarët, përfshirë edhe gjyqtarët porotë, nuk gëzojnë imunitet dhe
mund të shkarkohen nga funksioni, kur të kenë shkelur ligjin me qëllim.
Kur një gjyqtar akuzohet ose arrestohet, duhet të njoftohet pa vonesë Këshilli Gjyqësor i Kosovës.

Neni 108 [Këshilli Gjyqësor i Kosovës]
Këshilli Gjyqësor i Kosovës siguron pavarësinë dhe paanësinë e sistemit gjyqësor.
Këshilli Gjyqësor i Kosovës është institucion plotësisht i pavarur në
ushtrimin e funksioneve të tij. Këshilli Gjyqësor i Kosovës siguron që
gjykatat në Kosovë të jenë të pavarura, profesionale e të paanshme, dhe
të pasqyrojnë plotësisht natyrën shumetnike të Republikës së Kosovës e
të ndjekin parimet e barazisë gjinore. Këshilli do t’u japë përparësi
për emërim si gjyqtarë, anëtarëve të komuniteteve të nën përfaqësuara në
mënyrën e përcaktuar me ligj.
Këshilli Gjyqësor i Kosovës është përgjegjës për rekrutimin dhe
propozimin e kandidatëve për emërim dhe riemërim për pozita gjyqësore.
Këshilli Gjyqësor i Kosovës është po ashtu përgjegjës për transferimin
dhe për procedurën disiplinore kundër gjyqtarëve.
Propozimet për emërimin e gjyqtarëve duhet të bëhen në bazë të procesit
të hapur për emërime, në bazë të meritave të kandidatëve, dhe ky
propozim pasqyron parimin e barazisë gjinore dhe përbërjen etnike të
jurisdiksionit territorial të gjykatës përkatëse. Të gjithë kandidatët
duhet t’i plotësojnë kriteret e përcaktuara me ligj.
Këshilli Gjyqësor i Kosovës është përgjegjës për inspektimin gjyqësor,
administrimin gjyqësor, përpilimin e rregullave për gjykatat në pajtim
me ligjin, punësimin dhe mbikëqyrjen e administratorëve të gjykatave,
hartimin dhe mbikëqyrjen e buxhetit për gjyqësorin, përcaktimin e numrit
të gjyqtarëve në secilin jurisdiksion dhe bën rekomandime për
themelimin e gjykatave të reja. Themelimi i gjykatave të reja bëhet me
ligj.
Këshilli Gjyqësor i Kosovës përbëhet nga trembëdhjetë (13) anëtarë, me
kualifikime dhe ekspertizë profesionale. Anëtarët emërohen për një
mandat pesëvjeçar dhe zgjedhën në këtë mënyrë:
Pesë (5) anëtarë do të jenë gjyqtarë të zgjedhur nga anëtarët e gjyqësorit;
Katër (4) anëtarë i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët i mbajnë
vendet e fituara gjatë ndarjes së përgjithshme të vendeve. Të paktën dy
(2) nga katër (4) anëtarët duhet të jenë gjyqtarë, dhe një (1) do të
jetë anëtar i Odës së Avokatëve të Kosovës;
Dy (2) anëtarë i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet
e rezervuara ose të garantuara për përfaqësuesit e komunitetit Serb në
Kosovë, dhe të paktën njëri prej këtyre të dyve, duhet të jetë gjyqtar;
Dy (2) anëtarë i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët mbajnë vendet e
rezervuara ose të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve të tjera,
dhe të paktën njëri prej këtyre të dyve, duhet të jetë gjyqtar;
Papajtueshmëria e të qenit anëtar i Këshillit Gjyqësor rregullohet me ligj.
Këshilli Gjyqësor i Kosovës, nga radhët e anëtarëve të vet, zgjedh
kryesuesin dhe zëvëndëskryesuesin me mandat trevjeçar. Zgjedhja në këto
funksione nuk e zgjat mandatin e anëtarit të Këshillit Gjyqësor të
Kosovës.
Kryesuesi i Këshillit Gjyqësor të Kosovës i drejtohet Kuvendit të
Republikës së Kosovës së paku një herë në vit lidhur me Sistemin
Gjyqësor.
Kandidatët për pozita gjyqësore, të cilat janë të rezervuara për
pjesëtarët e komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë, mund të
rekomandohen për emërim vetëm nga anëtarët e Këshillit të zgjedhur nga
deputetët e Kuvendit, të cilët mbajnë vendet e rezervuara ose të
garantuara për pjesëtarët e komuniteteve që nuk janë shumicë në Kosovë.
Nëse ky grup i anëtarëve të Këshillit nuk e propozon kandidatin për këtë
pozitë gjyqësore pas dy seancave të njëpasnjëshme të Këshillit, atëherë
cilido anëtar i Këshillit ka të drejtë të rekomandojë kandidatin për
atë pozitë gjyqësore.
Kandidatët për pozita gjyqësore të gjykatave themelore, nën
jurisdiksionin e të cilave përfshihet ekskluzivisht territori i një a më
shumë komunave, ku shumica e popullsisë i takon komunitetit Serb të
Kosovës, mund të rekomandohen për emërim vetëm nga dy (2) anëtarët e
Këshillit që i zgjedhin deputetët e Kuvendit, të cilët mbajnë vendet e
rezervuara ose të garantuara për komunitetin Serb në Republikën e
Kosovës të cilët veprojnë bashkërisht dhe në mënyrë unanime. Nëse këta
dy (2) anëtarë nuk rekomandojnë kandidat gjyqësor për këtë pozitë, gjatë
dy seancave të njëpasnjëshme të Këshillit Gjyqësor të Kosovës, atëherë
cilido anëtar i Këshillit Gjyqësor të Kosovës ka të drejtë të propozojë
kandidat për atë pozitë.

Neni 109 [Prokurori i Shtetit]
Prokurori i Shtetit është institucion i pavarur me autoritet dhe
përgjegjësi për ndjekjen penale të personave të akuzuar për ndonjë vepër
penale ose për ndonjë vepër tjetër, sikurse është rregulluar me ligj.
Prokurori i Shtetit është institucion i paanshëm, dhe vepron në bazë të Kushtetutës dhe të ligjit.
Organizimi, kompetencat dhe detyrat e Prokurororit të Shtetit rregullohen me ligj.
Prokurori i Shtetit pasqyron përbërjen shumetnike të Republikës së Kosovës dhe respekton parimet e barazisë gjinore.
Mandati fillestar për prokuror është trevjeçar. Në rast të riemërimit,
mandati është i përhershëm deri në moshën e pensionimit, sikurse është
përcaktuar me ligj, përveç nëse shkarkohet në pajtim me ligjin.
Prokurorët mund të shkarkohen nga funksioni për shkak të dënimit për një
vepër të rëndë penale ose për mosrespektimin e rëndë të detyrave.
Kryeprokurori i Shtetit emërohet dhe shkarkohet nga Presidenti i
Republikës së Kosovës, në bazë të propozimit të Këshillit Prokurorial të
Kosovës. Mandati i Kryeprokurorit të Shtetit është shtatëvjeçarë, pa
mundësi riemërimi.

Neni 110 [Këshilli Prokurorial i Kosovës]
Këshilli Prokurorial i Kosovës është institucion plotësisht i pavarur në
kryerjen e funksioneve të tij, në pajtim me ligjin. Këshilli
Prokurorial i Kosovës siguron qasje të barabartë në drejtësi për të
gjithë personat në Kosovë. Këshilli Prokurorial i Kosovës siguron që
Prokurori i Shtetit të jetë i pavarur, profesional, i paanshëm dhe
pasqyron natyrën shumetnike të Kosovës dhe parimet e barazisë gjinore.
Këshilli Prokurorial i Kosovës do të rekrutojë, propozojë, avancojë,
transferojë, disiplinojë prokurorët në mënyrën e rregulluar me ligj.
Këshilli do t’i japë përparësi emërimit për prokurorë të anëtarëve të
komuniteteve të nën përfaqësuara në mënyrën e përcaktuar me ligj. Të
gjithë kandidatët duhet t’i plotësojnë kriteret e përcaktuara me ligj.
Propozimet për emërimin e prokurorëve duhet të bëhen në bazë të procesit
të hapur për emërime, në bazë të meritave të kandidatëve, dhe ky
propozim pasqyron parimin e barazisë gjinore dhe përbërjen etnike të
jurisdiksionit territorial përkatës.
Përbërja e Këshillit Prokurorial të Kosovës, si dhe dispozitat për
emërimin, shkarkimin, mandatin, strukturën organizative dhe rregullat e
procedurës, rregullohen me ligj.

Neni 111 [Avokatura]
Avokatura është profesion i pavarur, e cila ofron shërbime sikur është e rregulluar me ligj.
Mënyra e fitimit të së drejtës për të ushtruar profesionin e avokatit, si dhe marrja e kësaj të drejte, rregullohen me ligj.

Kapitulli VIII (Gjykata Kushtetuese)

Neni 112 [Parimet e Përgjithshme]
Gjykata Kushtetuese është autoriteti përfundimtar në Republikën e
Kosovës për interpretimin e Kushtetutës dhe përputhshmërisë së ligjeve
me Kushtetutën.
Gjykata Kushtetuese është plotësisht e pavarur në kryerjen e përgjegjësive të saj.

Neni 113 [Jurisdiksioni dhe Palët e Autorizuara]
Gjykata Kushtetuese vendos vetëm për rastet e ngritura para gjykatës në mënyrë ligjore nga pala e autorizuar.
Kuvendi i Kosovës, Presidenti i Republikës së Kosovës, Qeveria dhe
Avokati i Popullit janë të autorizuar të ngrenë rastet në vijim:
çështjen e përputhshmërisë së ligjeve, të dekreteve të Presidentit e të
Kryeministrit dhe të rregulloreve të Qeverisë, me Kushtetutën;
përputhshmëria e Statutit të Komunës me Kushtetutën.
Kuvendi i Kosovës, Presidenti i Republikës së Kosovës dhe Qeveria janë të autorizuar të ngrenë çështjet në vijim:
konflikti në mes të kompetencave kushtetuese të Kuvendit të Kosovës,
Presidentit të Republikës së Kosovës dhe Qeverisë së Kosovës;
përputhshmëria e referendumit të propozuar me Kushtetutën;
përputhshmëria e shpalljes së Gjendjes së Jashtëzakonshme dhe veprimeve
të ndërmarra gjatë Gjendjes së Jashtëzakonshme me Kushtetutën;
përputhshmëria e një amendamenti të propozuar kushtetues me marrëveshjet
e detyrueshme ndërkombëtare, të ratifikuara sipas kësaj Kushtetute dhe
rishikimi i kushtetutshmërisë së procedurës së ndjekur;
nëse është shkelur Kushtetuta gjatë zgjedhjes së Kuvendit.
Komuna është e autorizuar të kontestojë kushtetutshmërinë e ligjeve ose
të akteve të Qeverisë, të cilat cenojnë përgjegjësitë komunale ose
zvogëlojnë të hyrat e komunës, në rast se komuna përkatëse është prekur
nga ai ligj ose akt.
Dhjetë (10) a më shumë deputetë të Kuvendit të Kosovës, brenda një afati
prej tetë (8) ditësh nga dita e miratimit, kanë të drejtë të
kontestojnë kushtetutshmërinë e çfarëdo ligji ose vendimi të miratuar
nga Kuvendi, si për përmbajtjen, ashtu edhe për procedurën e ndjekur.
Tridhjetë (30) a më shumë deputetë të Kuvendit të Kosovës, janë të
autorizuar të ngrenë çështjen nëse Presidenti i Republikës së Kosovës ka
kryer shkelje serioze të Kushtetutës.
Individët janë të autorizuar të ngrenë shkeljet nga autoritetet publike
të të drejtave dhe lirive të tyre individuale, të garantuara me
Kushtetutë, mirëpo vetëm pasi të kenë shteruar të gjitha mjetet juridike
të përcaktuara me ligj.
Gjykatat kanë të drejtë t’i referojnë Gjykatës Kushtetuese çështje
përkitazi me përputhshmërinë kushtetuese të një ligji, nëse ajo
përputhshmëri është ngritur gjatë procedurës gjyqësore dhe gjykata
referuese nuk është e sigurt për përputhshmërinë e ligjit të kontestuar
me Kushtetutën dhe nëse vendimi i gjykatës referuese për rastin e
caktuar, varet nga përputhshmëria e ligjit në fjalë.
Kryetari i Kuvendit të Kosovës duhet të referojë amendamentet
kushtetuese të propozuara para miratimit në Kuvend, me qëllim që të
konstatohet nëse amendamenti i propozuar i zvogëlon të drejtat dhe
liritë e garantuara me kapitullin II të Kushtetutës.
Jurisdiksioni shtesë mund të rregullohet me ligj.

Neni 114 [Përbërja dhe Mandati i Gjykatës Kushtetuese]
Gjykata Kushtetuese përbëhet nga nëntë (9) gjyqtarë, të cilët do të jenë
juristë të shquar dhe personalitete me moralin më të lartë, jo me më
pak se dhjetë (10) vjet përvojë profesionale përkatëse. Kualifikimet e
tjera përkatëse rregullohen me ligj. Parimet e barazisë gjinore do të
respektohen.
Gjyqtarët emërohen nga Presidenti i Republikës së Kosovës, me propozimin
e Kuvendit, për një mandat nëntëvjeçar, pa mundësi vazhdimi.
Vendimi për të propozuar shtatë (7) nga gjyqtarët, varet nga miratimi i
dy të tretave (2/3) të deputetëve të Kuvendit të pranishëm dhe që
votojnë. Vendimi për të propozuar dy (2) gjyqtarët e tjerë, merret me
shumicën e votave të deputetëve të Kuvendit, të cilët janë të pranishëm
dhe që votojnë, por që mund të bëhet vetëm pas pëlqimit të shumicës së
deputetëve të Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet që janë rezervuar ose
garantuar për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë shumicë në
Kosovë.
Nëse mandati i gjyqtarit përfundon para mbarimit të mandatit të
rregullt, emërimi i gjyqtarit të ri bëhet në pajtim me këtë nen, me
mandat të plotë, pa të drejtë rizgjedhjeje.
Zgjedhja e Kryetarit dhe Zëvendëskryetarit të Gjykatës Kushtetuese,
bëhet nga gjyqtarët të Gjykatës Kushtetuese me votim të fshehtë të
gjyqtarëve të Gjykatës, për mandat trevjeçar. Zgjedhja në këto funksione
nuk e zgjat mandatin e gjyqtarit.

Neni 115 [Organizimi i Gjykatës Kushtetuese]
Gjykata Kushtetuese përcakton organizimin e vet të brendshëm,
rregulloren e punës, proceset e vendimmarrjes dhe çështje të tjera
organizative në pajtim me ligjin.
Gjykata Kushtetuese publikon raportin vjetor.

Neni 116 [Efekti Juridik i Vendimeve]
Vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë të detyrueshme për gjyqësorin dhe
të gjithë personat dhe institucionet e Republikës së Kosovës.
Përderisa procedura të mos përfundojë para Gjykatës Kushtetuese, ajo
mund të suspendojë përkohësisht veprimin ose ligjin e kontestuar, derisa
të merret vendimi i Gjykatës, nëse konsideron që aplikimi i veprimit a
ligjit të kontestuar, mund të shkaktoj dëme të pariparueshme.
Përveç nëse është përcaktuar ndryshe me vendim të Gjykatës Kushtetuese,
shfuqizimi i ligjit, i aktit ose i veprimit hyn në fuqi në ditën e
publikimit të vendimit të Gjykatës.
Vendimet e Gjykatës Kushtetuese shpallet në Gazetën Zyrtare.

Neni 116 [Efekti Juridik i Vendimeve]
Vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë të detyrueshme për gjyqësorin dhe
të gjithë personat dhe institucionet e Republikës së Kosovës.
Përderisa procedura të mos përfundojë para Gjykatës Kushtetuese, ajo
mund të suspendojë përkohësisht veprimin ose ligjin e kontestuar, derisa
të merret vendimi i Gjykatës, nëse konsideron që aplikimi i veprimit a
ligjit të kontestuar, mund të shkaktoj dëme të pariparueshme.
Përveç nëse është përcaktuar ndryshe me vendim të Gjykatës Kushtetuese,
shfuqizimi i ligjit, i aktit ose i veprimit hyn në fuqi në ditën e
publikimit të vendimit të Gjykatës.
Vendimet e Gjykatës Kushtetuese shpallet në Gazetën Zyrtare.

Neni 117 [Imuniteti]
Gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese gëzojnë imunitet nga ndjekja penale,
paditë civile dhe shkarkimi nga detyra për vendimet e marra, mendimet e
shprehura dhe veprimet e marra brenda fushës së përgjegjësive si
gjykatës të Gjykatës Kushtetuese.

Neni 118 [Shkarkimi]
Gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese mund të shkarkohen nga Presidenti i
Republikës së Kosovës me propozimin e dy të tretave (2/3) të gjyqtarëve
të Gjykatës Kushtetuese, vetëm për kryerjen e krimeve të rënda ose për
mospërfillje të rëndë të detyrave.

Kapitulli IX (Marrëdhëniet Ekonomike)

Neni 119 [Parimet e Përgjithshme]
Republika e Kosovës siguron një mjedis të favorshëm ligjor për ekonominë
e tregut, lirinë e aktivitetit ekonomik dhe sigurinë e pronës publike e
private.
Republika e Kosovës siguron të drejta ligjore të barabarta për të gjithë
investitorët dhe të gjitha ndërmarrjet vendore dhe të jashtme.
Veprimet që kufizojnë konkurrencën e lirë përmes vendosjes ose abuzimit
të pozitës dominuese, ose praktikave që e kufizojnë konkurrencën, janë
të ndaluara, me përjashtim kur këto lejohen në mënyrë eksplicite me
ligj.
Republika e Kosovës promovon mirëqenie për të gjithë qytetarët e saj duke inkurajuar zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik.
Republika e Kosovës do të themelojë organe të pavarura për rregullimin e
tregut atëherë kur vetë tregu nuk mundet që në masë të mjaftueshme të
mbrojë interesin publik.
Investitorit të jashtëm i garantohet nxjerrja e lirshme e fitimit dhe kapitalit të investuar jashtë vendit, në pajtim me ligjin.
Garantohet mbrojtja e konsumatorëve, në pajtim me ligjin.
Secili person është i obliguar të paguajë tatimet dhe kontributet e tjera të parapara me ligj.
Republika e Kosovës ushtron të drejtën e pronësisë mbi çdo ndërmarrje që
ajo kontrollon në pajtim me interesin publik, me qëllim që të
maksimalizojë vlerën afatgjate të ndërmarrjes.
Shërbimet publike të detyrueshme mund të imponohen mbi këto ndërmarrje
në pajtim me ligjin, i cili duhet të përcaktojë edhe kompensimin e
drejtë.